Του Κώστα Νεονάκη*
Ο μακαριστός Αρχιεπίσκοπος Κυρός Τιμόθεος είχε καθολική αναγνώριση και έπαινο και δεν έχει ανάγκη των δικών μας επαίνων. Η σημερινή μας εκδήλωση είναι δική μας ανάγκη. Δικό μας χρέος σ’ έναν ιεράρχη που στόλισε και ευεργέτησε την κοινωνία μας.
Ευχαριστώ το Σεβ. Μητροπολίτη Γορτύνης και Αρκαδίας κ.κ. Μακάριο που πρωτοστάτησε στις εκδηλώσεις τιμής και μνήμης του από Γορτύνης και Αρκαδίας αοιδίμου Αρχιεπισκόπου, υπό την αιγίδα της Ι.Ε. Συνόδου της Εκκλησίας της Κρήτης. Ευχαριστώ θερμότατα που μ’ επιλέξατε έναν εκ των εισηγητών της Ημερίδας, με τη συμπλήρωση 10 χρόνων από την εκδημίαν του Μακαριστού Αρχιεπισκόπου Τιμοθέου.
Θα προσπαθήσω ν’ αναφερθώ στις μεγάλες αρετές του Μακαριστού, όχι για να κάμω πανηγυρικό λόγο και να τον επαινέσω γιατί όσο καλά κι αν τα πω, δεν θα ‘ναι καλύτερα απ’ αυτά που λένε όσοι ευεργετήθηκαν στα ιδρύματα που δημιούργησε ο Μακαριστός. Όσοι τον είχαν καθημερινά δίπλα τους. Τα ορφανά που προστατεύτηκαν από την πατρική του αγάπη και θυσία. Οι εθελοντές και εθελόντριες που ακολουθούσαν το δρόμο του χωρίς μισθούς, δικαιώματα και απεργίες. Οι τεχνικοί που έμεναν έκπληκτοι με τις θέσεις του στους προγραμματισμούς των έργων. Οι εργάτες που έσκαβαν μαζί του και μάλασσαν τσιμέντα.
Θα προσπαθήσω με σεβασμό και αγάπη ν’ αναφερθώ στο πρόσωπό του. Τον γνώρισα ως Αρχιμανδρίτη και προϊστάμενο του Ι. Ναού Χρυσοσπηλιώτισσας Αθηνών. Τον γνώρισα, προπαντός, ως Υποδιευθυντή και Πνευματικό του Θεολογικού Οικοτροφείου της Αποστολικής Διακονίας, τα δύο πρώτα χρόνια των σπουδών μου στην Αθήνα, όπου ήμουν οικότροφος. Η έξωθεν καλή μαρτυρία του πατρός Τιμοθέου μ’ επηρέασε να φοιτήσω στο Οικοτροφείο. Μ’ έβαλαν σ’ ένα θάλαμο, να συγκατοικήσω με πέντε ή έξι πρωτοετείς συναδέλφους που είχαν τελειώσει εκκλησιαστικές σχολές με διαφορετική εκκλησιαστική συμπεριφορά από τη δική μου, που τελείωσα Γυμνάσιο. Θαλαμάρχης ορίστηκε τριτοετής φοιτητής που με κούραζε με τις καθημερινές του παρατηρήσεις. Κάποια μέρα, στις παρατηρήσεις που μου έκανε για το ακαλαίσθητο του κρεβατιού μου, είπε και κάτι απρεπές για την Κρήτη και αντέδρασα με τη νοοτροπία του Κρητικού. Με κατήγγειλε στη Διεύθυνση και μου έγιναν αυστηρές παρατηρήσεις. Εγώ πικραμένος πήρα τα πράγματά μου κι έφυγα από το Οικοτροφείο. Ο πατήρ Τιμόθεος και ο Διευθυντής, με παρακάλεσαν να επιστρέψω. Στην άρνησή μου μπήκε δυναμικά ο π. Τιμόθεος και σε συνάντησή μας μου δίδαξε πολλά. “Δεν πρέπει ν’ αντιδράς έτσι” μου είπε. “Οι μεγάλες αρετές του ανθρώπου: υπομονή, αγάπη και γενναιότητα φρόντισε να γίνουν και δικές σου αρετές. Γενναίος είναι αυτός που υπομένει και αγαπά γιατί σβήνει τις φλόβες των αντιπαραθέσεων και συγκρούσεων. Γενναίος είναι αυτός που υπομένει και αγαπά γιατί βοηθά και τους άλλους να δουν το μερίδιο της ευθύνης, τα σφάλματά τους και να τα διορθώσουν. Γενναίος είναι αυτός που υπομένει κι αγαπά γιατί μεταμορφώνει τον περίγυρό του και τον κόσμο”. Η επιστροφή μου στο Οικοτροφείο και η ζωή μου κοντά στος συναδέλφους και τον π. Τιμόθεο ήταν το μεγάλο σχολείο για μένα.
Εσείς οι μέλλοντες θεολόγοι, κληρικοί και λαϊκοί, μας έλεγε, χρειάζεστε τρία βασικά εφόδια, την πίστη, τη γνώση και τα έργα. Πίστη ζωντανή και φλογερή που να μετακινεί βουνά.
“Συ πιστεύεις στον Υιόν του Θεού;” “Nαι πιστεύω Κύριε”. “Όταν λυγίζει η σκέψη μας κι όταν έρχονται μπόρες και καταιγίδες στη ζωή μας να προβλέπομε με εμπιστοσύνη στη βοήθεια και Χάρη του Χριστού. Να ζητούμε περισσότερη πίστη. “Κύριε πρόσθες ημίν πίστη”. Η πίστη μας να είναι πάντα σ’ εγρήγορση κι όταν πάμε να βουλιάξομε να μην ξεχνούμε τον έλεγχο. “Ολιγόπιστε εις τι εδίστασες;”. Σε κάθε, δε, σύγχυση να μην ξεχνούμε την ομολογία. “Ο Κύριός μου και ο Θεός μου”.
Η γνώση είναι άλλο βασικό εφόδιο για τους θεολόγους, κληρικούς και λαϊκούς. Γνώση των αληθειών της πίστης μας, αυτό που η Γραφή ονομάζει “επίγνωση”. Γνώση ξεκάθαρη, μακριά από αιρέσεις και υλιστικές θεωρίες. Η γνώση όμως χωρίς το παράδειγμα ζωής είναι νεκρή. Χωρίς αυτά, άξιος θεολόγος δεν υπάρχει.
Για μας τους θεολόγους ο π. Τιμόθεος συνήθιζε να λέει. “Δεν μπορεί να ‘μαστε θεολόγοι και να μην υπερασπιζόμαστε και να μην βοηθούμε τους καταπιεσμένους και αδικημένους. Να μην είμαστε αντίθετοι στην κοινωνική αδικία. Να μην πολεμούμε τους ανήθικους φραγμούς που καταδικάζουν τους ανθρώπους να υποτάσσονται, θυσιάζοντας την τιμή, αξιοπρέπεια και ελευθερία τους”.
Ο υποδιευθυντής και πνευματικός του Οικοτροφείου, π. Τιμόθεος, παρακολουθούσε στενά την πρόοδο των οικοτρόφων. Σε ιδιαίτερες συναντήσεις, μ’ αυτούς που δεν περνούσαν τα μαθήματα, συζητούσε πολλή ώρα. Στις κοινές συναντήσεις των οικοτρόφων ήταν αυστηρός. Αυτοί που δεν περνούν τα μαθήματα έλεγε πηγαίνουν αδιάβαστοι στις εξετάσεις. Αυτό σημαίνει πως δεν σκέφονται τους κόπους και μόχθους των γονέων τους. Σημαίνει πως προδίδουν τις οικογενειακές τους προσδοκίες.
Σημαίνει πως αγνοούν τους δρόμους που ανοίγουν οι καλές σπουδές. Δεν σκέφτονται πως ο Χριστός κατακεραυνώνει τους άεργους.
Η χαρά και το στήριγμα των οικοτρόφων ήταν ο π. Τιμόθεος. Οι κρήτες φοιτητές ήταν η μεγάλη του αγάπη χωρίς να το δείχνει ποτέ. Στον Ιερό Ναό της Χρυσοσπηλιώτισσας ήταν ο πραγματικός Λειτουργός του Χριστού και ο Διάκονος των ανθρώπων. Πάντα κατάμεστη η εκκλησία του. Ο κόσμος πήγαινε να τον δει, να τον ακούσει και να πάρει την ευλογία του. Κρήτες φοιτητές και καθηγητές, όλων των πανεπιστημιακών σχολών, έτρεχαν κάθε Κυριακή να λειτουργηθούν, να ευλογηθούν και να κάμουν παρέα το δικό τους άξιο κληρικό.
Η πνευματική προσφορά του π. Τιμοθέου δεν τέλειωνε στο οικοτροφείο και τον Ιερό Ναό. Συνέχιζε με τις ομιλίες, επισκέψεις και συναντήσεις όπου κι αν τον καλούσαν, στην Αθήνα. Την ολοκλήρωναν οι προσευχές και αγρυπνίες για τους πληγωμένους και πονεμένους.
Ήταν μεγάλο γεγονός για την Εκκλησία της Κρήτης η εκλογή του ως Επισκόπου Αρκαδίας κι ακόμη μεγαλύτερο η εκλογή του ως Αρχιεπισκόπου Κρήτης. Η Ιερά Επαρχιακή μας Σύνοδος τον εξέλεξε παμψηφεί Επίσκοπο Αρκαδίας, τον Μάιο του 1956. Η Επισκοπή μετονομάστηκε το 1961, Γορτύνης και Αρκαδίας και το 1962 προήχθη σε Μητρόπολη. Την εκλογή του Μακαριστού πανηγύρισε η Μεγαλόνησός μας και οι Κρήτηες της Αθήνας, σε αντίθεση με τους Αθηναίους που δυσανασχέτησαν γιατί τον ήθελαν δικό τους.
Ως Μητροπολίτης Γορτύνης και Αρκαδίας έδειξε πως η κοινωνία μας έχει ανάγκη από ιδρύματα όπως αυτά της “Παναγίας Καλυβιανής” (ένδεκα ιδρύματα). Από οικοτροφεία μαθητών και μαθητριών όπως αυτά των Μοιρών και της Πόμπιας. Από ανεγέρσεις Ιερών Ναών όπως του Αγίου Νεκταρίου στις Μοίρες. Από κατασκηνώσεις όπως του Κόκκινου Πύργου. Μας έδειξε ακόμη πως πάντα θα υπάρχουν άνθρωποι, “εκλεκτοί και ξεχωριστοί” να τα υπηρετούν “άμισθοι κι αφοσιωμένοι” χωρίς απεργίες, αιτήματα και δικαιώματα.
Το Μάρτιο του 1978 η Αγία και Ιερά Σύνοδος του Οικουμενικού μας Πατριαρχείου τον εξέλεξε Αρχιεπίσκοπο Κρήτης, διάδοχο του μακαριστού Ευγενίου. Ως Αρχιεπίσκοπος, ο Μακαριστός, έδειξε τον ίδιο ιερό ζήλο για τη δημιουργία κοινωφελών ιδρυμάτων και οτιδήποτε υπηρετούσε το λαό μας. Πρέπει δε να υπογραμμίσομε πως για το Μακαριστό Τιμόθεο και οι τρεις βαθμοί της ιεροσύνης είναι σταυρική και μυστηριακή διακονία του λαύ όπως ορίζει η Ορθόδοξη Εκκλησία μας. Ποτέ δεν είναι πηγή κοσμικής εξουσίας για επιβολή στο λαό και την κοινωνία.
Ο υποφαινόμενος, ως σχολικός σύμβουλος των θεολόγων Κρήτης και Πρόεδρος του Παγκρητίου Θεολογικού Συνδέσμου, τότε είχε στενή σχέση και κοινωνία με τον μακαριστό Αρχιεπίσκοπο.Σε πολλά και δύσκολα προβλήματα που αφορούσαν την Εκκλησία με καλούσε στο γραφείο του και ζητούσε να μάθει τι λένε οι θεολόγοι της Κρήτης. Τι λέει ο λαός μας. “Εσύ παιδί μου, ως λαϊκός είσαι πιο κοντά στο λαό και γνωρίζεις τα παράπονα και τη θέλησή του”. Ιδιαίτερα επέμενε ν’ ακούσει τι λένε οι θεολόγοι κι ο λαός στις εκλογές Μητροπολιτών. Αυτό το γνωρίζει ο Σεβ. Μητροπολίτης Γορτύνης και Αρκαδίας κ. Μακάριος ως πρωτοσύγκελλος και βοηθός Επίσκοπος του τότε. Την ίδια έγνοια για τη θέση των θεολόγων και του λαού είχε και ο μακαριστός πρώην Κισσάμου και Σελήνου Κυρός Ειρηναίος.
Τελειώνοντας θα ήθελα να επισημάνω πως οι τρεις μεγάλες χριστιανικές αρετές, Πίστη, Ελπίδα και Αγάπη, ήταν στη ζωή του μακαριστού οδηγός και θεμέλιο στις πράξεις και το μεγάλο του έργο. Οι τρεις αυτές αρετές, όπως τόνιζε ο μακαριστός, είναι η πηγή όλων των άλλων χριστιανικών αρετών, προπαντός η πίστη “δι’ αγάπης ενεργουμένη”. Από αυτή την πηγή αναβλύζουν η υπομονή και επιμονή που έκαναν τον μακαριστό ακούραστο και επίμονο στις προσπάθειές του στο κάθε κοινωφελές έργο μέχρι να αποπερατώσει. Από την ίδια πηγή αναβλύζουν κι οι αρετές της ειλικρίνειας και αγαθότητας. Όλες οι ομιλίες και τα κηρύγματα του Μακαριστού, όλες οι γραφές και τα κείμενά του ήταν της καρδιάς του περισσεύματα και η εικόνα του Θεού στον άνθρωπο. Οι αλήθειες της Αγίας Γραφής ήταν βαθιά ριζωμένες στην καρδιά του. Αυτές τις αλήθειες ζωντάνευαν οι ομιλίες τους και κατέγραφε η πένα του στα βιβλία και κείμενά του.
Ας είναι αιωνία η μνήμη του κι ας έχομε την ευχή του.
* Το άρθρο βασίζεται στην εισήγησή μου, στην ημερίδα προς τιμήν του Αοιδίμου Αρχιεπισκόπου Κυρού Τιμοθέου, 7-11-16, στις Μοίρες
** Ο Κώστας Νεονάκης είναι επίτιμος σχολικός σύμβουλος των θεολόγων Κρήτης, πρώην πρόεδρος του Παγκρητίου Συνδέσμου Θεολόγων και του Συνδέσμου Εφέδρων Αξιωματικών Νομού Ηρακλείου, πρώην γυμνασιάρχης και λυκειάρχης
Πηγή: patris.gr
