Κείμενο – Φωτογραφίες: Μανώλης Ντρετάκης
Στα πλαίσια του 4ου διεθνές συνεδρίου Γόρτυνας με θέμα “Η διασπορά των κρητικών εικόνων” τελέσθηκε την Κυριακή 20 Οκτωβρίου στο Βαλσαμόνερο Αρχιερατική Θεία Λειτουργία & μνημόσυνο για τους μακαριστούς δασκάλους της Κρητικής Σχολής αγιογραφίας .
Η Ιερά Μονή Βαλσαμόνερου είναι μοναστήρι των πρώτων αιώνων της Ενετοκρατίας από το οποίο όμως σώζεται σήμερα μόνο ο ναός. Υπάγεται στο δημοτικό διαμέρισμα Βοριζίων και αποτελεί μετόχι της Ιεράς Μονής Βροντησίου .
Αν και η ακριβής χρονολογία ίδρυσης της μονής μας είναι άγνωστη, είναι πιθανόν να ανάγεται στον 14ο αιώνα .Ο ναός είναι κατάγραφος και οι τοιχογραφίες του είναι σε πολύ καλή κατάσταση. Η σημερινή εκκλησία είναι τρίκλιτη και έχει και νάρθηκα. Το παλαιότερο κλίτος είναι το βόρειο και είναι καθιερωμένο στην Παναγία. Σε ενετικά έγγραφα αναφέρεται με την ονομασία chiesa della Madonna di Varsamonero.
Το νότιο κλίτος είναι αφιερωμένο στον Άγιο Ιωάννη και στη νοτιοδυτική γωνία του διαμορφώθηκε ένα μικρότερο κλίτος, αφιερωμένο στον Άγιο Φανούριο.
Ο ναός είναι κατάγραφος με τοιχογραφίες υψηλής ποιότητας, που εκτελέστηκαν σταδιακά και εκφράζουν τις επιμέρους καλλιτεχνικές τάσεις διαφορετικών ζωγράφων, που όμως εντάσσονται στην ίδια καλλιτεχνική παράδοση της περιόδου από τα τέλη του 14ου ως τις πρώτες δεκαετίες του 15ου αι.,
Από τις 120 παραστάσεις των πλάγιων τοίχων, οι οποίες χαρακτηρίζονται για το υψηλό ποιοτικό τους επίπεδο, θα πρέπει να μνημονευθούν οι μοναδικές γνωστές σήμερα σκηνές από το συναξάρι του αγίου Φανουρίου, στο αφιερωμένο σ’ αυτόν κλίτος που ιδρύθηκε από τον Ιωνά Παλαμά και ιστορήθηκε το 1431 από τον ζωγράφο Κωνσταντίνο Ειρίκο.
