Σκηνικό που κόβει την ανάσα, με κατακόρυφους και ψηλούς βράχους
Το συναντάµε στη δυτική Κρήτη, στον δρόµο που οδηγεί από τα Χανιά προς την περιοχή του Ελαφονησίου. Το κυρίως πεζοπορικό του κοµµάτι αποτελεί µικρό τµήµα του πραγµατικού µήκους του φαραγγιού και ουσιαστικά ξεκινάει κοντά στο χωριό Κατσοµατάδος, σε υψόµετρο περίπου 250 µέτρων, και σταµατάει στην πετρόχτιστη Μαραθοκαµάρα, κάτω από το χωριό Τοπόλια, σε υψόµετρο 150 µέτρων.
Το συναντάµε στη δυτική Κρήτη, στον δρόµο που οδηγεί από τα Χανιά προς την περιοχή του Ελαφονησίου. Το κυρίως πεζοπορικό του κοµµάτι αποτελεί µικρό τµήµα του πραγµατικού µήκους του φαραγγιού και ουσιαστικά ξεκινάει κοντά στο χωριό Κατσοµατάδος, σε υψόµετρο περίπου 250 µέτρων, και σταµατάει στην πετρόχτιστη Μαραθοκαµάρα, κάτω από το χωριό Τοπόλια, σε υψόµετρο 150 µέτρων.
Σε αυτό το στενότερο και εντυπωσιακότερο τµήµα του φαραγγιού οι βράχοι είναι κατακόρυφοι και ψηλοί. Από το φαράγγι διέρχεται ο ποταµός Τυφλός, που πηγάζει από το όρος ∆ίκαιος στο Έλος και µεταφέρει τα νερά του στον κόλπο της Κισσάµου. Το σπήλαιο της Αγίας Σοφίας βρίσκεται στην αρχή του µονοπατιού που διατρέχει το µονοπάτι.
Σύµφωνα µε την παράδοση, εδώ, στο φαράγγι των Τοπολίων, στη µινωική εποχή κατοικούσαν νεράιδες και η θεά Βριτόµαρτις. Ο µυθικός Τάλως ήταν αυτός που στάθηκε σε αυτό το σηµείο πολλές φορές για να ξαποστάσει και να απολαύσει τα τραγούδια και τη θεϊκή µουσική που έπαιζαν οι νεράιδες. Ο Τάλως περνούσε από το Τοπολιανό Φαράγγι, πήγαινε στη µεγάλη σπηλιά, έπινε νερό και αποκοιµιόταν. Τότε έρχονταν οι νεράιδες και τα ξωτικά, που είχαν την κατοικία τους εκεί, κοντά στα απότοµα βράχια µε τα πολλά µικρά σπήλαια, και χορεύοντας και τραγουδώντας τον νανούριζαν. Ο ποταµός στο βάθος, η άγρια φύση και τα απότοµα γκρεµνά δικαιολογούσαν την κατοικία τους εκεί.
Η σήραγγα των Τοπολίων αποτελεί τοπόσηµο για ολόκληρη την Κρήτη και τη µοναδική σήραγγα σε ολόκληρο το νησί που έχει διανοιχτεί µε τα χέρια. Το έργο αυτό έγινε πραγµατικότητα επί πρωθυπουργίας Ελευθερίου Βενιζέλου και έχει πλάτος 4 µέτρα και µήκος περίπου 100 µέτρα. ∆ίνει τη δυνατότητα διέλευσης µόνο ενός αυτοκινήτου και για τον λόγο αυτό η κυκλοφορία ορίζεται µε φωτεινό σηµατοδότη.
Η σήραγγα έγινε πραγµατικότητα ύστερα από ενέργειες του καταγόµενου από τα Τοπόλια βουλευτή και γερουσιαστή Χανίων Γεωργίου Μαρκαντωνάκη, στα µέσα της δεκαετίας του 1910, οπότε και εγκρίθηκαν έργα για την ανάπτυξη του οδικού δικτύου Κισσάµου και της κατασκευής της σήραγγας Τοπολίων. Ακόµα και σήµερα, προς τιµήν του ονοµάζεται «Σήραγγα Μαρκαντώνη»! Παράλληλα, οι δυσκολίες για την κατασκευή του έργου ήταν πολύ µεγάλες. Είναι χαρακτηριστικό το απόσπασµα του συγγραφέα Χαρίδηµου Σπανουδάκη, ο οποίος αναφέρει στο βιβλίο του «Οι αναµνήσεις ενός νοσταλγού»: «Μέσα από το φαράγγι αυτό, και στη µέση περίπου της απόστασης από τον ποταµό ως την κορφή, πέρασε ο δρόµος. Στα πιο πολλά σηµεία δε σκάφτηκε, αλλά κυριολεκτικά λαξεύτηκε στο βράχο. Έναν βράχο συµπαγή, από ασβεστόλιθο, που όταν θρυµµατίζεται µυρίζει σαν µπαρούτι.
Μεγάλοι όγκοι ανατινάχθηκαν µε φουρνέλα και κατρακύλησαν στο βάθος. Οι εργάτες δούλευαν µέσα στον ήλιο ή και στη βροχή και στο τροµερό ρεύµα αέρα που σχηµατίζεται, δεµένοι πολλές φορές από τη µέση τους µε σκοινιά που η άλλη άκρη τους δενόταν σε κάποια γερή ρίζα θάµνου ή σε κάποιο βράχο. Τα φουρνέλα ανοίγονταν µε το καλέµι και τη βαρειά. Ένας εργάτης κρατούσε το καλέµι που ήταν στην άκρη πλακωτό, όπως ένα κατσαβίδι, και µετά από κάθε κτύπηµα που έδινε ο άλλος µε τη βαρειά, του έδινε µισή στροφή. Έτσι το καλέµι καρφωνόταν πιο εύκολα στο βράχο. Κάθε τόσο έριχναν λίγο νερό στην τρύπα για να µην πετιέται η σκόνη να τους τυφλώνει. Για τη σήραγγα στην αρχή σκέφτηκαν πως δεν χρειαζόταν κτίσιµο, αφού ολόκληρη ήταν λαξευµένη στο βράχο. Όµως συνέχεια έτρεχε νερό από διάφορα σηµεία και αρκετές φορές ξεκόλλησαν βράχια και χώµατα κι έπεσαν κάτω φράζοντας το δρόµο. Έτσι αποφασίστηκε αργότερα το χτίσιµό της». Το χτίσιµό της, σύµφωνα µε µαρτυρίες κατοίκων του χωριού που ζούσαν τότε και µερικοί συµµετείχαν στην κατασκευή της, πρέπει να ξεκίνησε γύρω στο 1920.
Πηγή: travel.gr – Photo: Aμαλία Κωβαίου
