Κείμενο – Φωτογραφία : Νικόλαος Φουκαράκης
Στο δρόμο πηγαίνοντας για το λιόφυτο το δικό μας στο μετόχι μας στη Μέση της Βιάννου και λίγες εκατοντάδες μέτρα παραέξω από το χωριουδάκι του μετοχιού, είναι κάτι χαλάσματα και ένα αλώνι παραδίπλα τους.
Αυτά μυστηριακά μου κινούσαν πάντα την φαντασία και την περιέργεια κάθε που περνούσα από κει.
Μοιάζουν σαν να ‘ναι ερείπια αρχαία αλλά δεν είναι, νοιώθεις όμως ότι εκεί κάποτε κατοικούσαν κάποιοι και ξαφνικά μια μέρα φύγαν και τα παράτησαν όλα λυτά-δεμένα.
Ρωτούσα και ξαναρωτούσα την μάνα μου και ήθελα να μάθω για τις ιστορίες που κρύβονταν θαμμένες κάτω από απ’αυτά τα χαλάσματα.
Μια μέρα που γυρίζαμε νωρίς από το λιόφυτο μου λέει η μάνα μου κάτσε δα να σου πω την ιστορία τους αφού με ρωτάς και με ξαναρωτάς συνέχεια να σου πω απ’όσα έχω ακούσει και γω.
Εδώ παλιά, όταν ήτανε οι Τούρκοι στην Κρήτη, έμενε μια οικογένεια από αυτούς και είχαν τρία κοπέλια, τρείς γιούς.
Τα λέγανε Αλί,Αχμέτ και Αρίφ και τη μάνα τους την λέγανε Εμινέ αλλά τον πατέρα τους δεν θυμούμαι πως τον λέγανε.
Εγώ ήμουν αγέννητη, δεν τους πρόκαμα αλλά ήταν καλοί ανθρώποι όπως μου λέγανε.
Ζούσαν αγαπημένοι με τους δικούς μας.
Βοσκοί ήτανε και αυτοί όπως βοσκοί ήτανε και ο παππούς σου ο Τζιρονικολής με αδέρφια του τον Κωστή, τον Αντώνη,το Γιάννη, και το Γιώργη.
Την μάντρα τους την είχαν εκιέ απέναντι στο Πάνω Κανταρό.
Ο τόπος όλος ήταν σχεδόν μια αγριάδα γεμάτος σκίνους, φασκομηλιές , αστιβίδες και αγριελιές.
Βοσκοτόπια ήτανε όλα, μόνο κάτω στο κάμπο χαμηλά υπήρχανε λίγες ελιές.
Ητανε καλοί ανθρώποι και σμίγαν με τους δικούς μας συνέχεια και πήγαιναν ακόμη και στις γιορτές μας και γιόρταζαν και τον Άϊ Γιώργη μαζί μας.
Η προγιαγιά σου η Μαργή ήταν φιλενάδες με την μάνα τους την Εμινέ και ερχόταν στο μετόχι μας και άλεθαν τσ’ελιές στην φάμπρικα του Χριστοφογιάννη.
Φτωχοί ήτανε και αυτοί σαν και τους δικούς μας αλλά ζούσαν αγαπημένοι με μας, όπως σου’ πα.
Μια μέρα όμως τους είπανε ότι πρέπει να μισέψουνε από το τόπο, άρον άρον και να πάνε στη χώρα (Ηράκλειο), γιατί γινότανε η ανταλλαγή, θαρώ ήτανε το 1923.
Ετσα γίνηκε και τα παράτησαν όλα και τα οζά και τα πράματα ντος, όλα ,ένα φάρδο μόνο με λίγα ρούχα πήρε ο καθένας τους και μίσεψαν.
Να εκιέ ήταν και ένα στιβάνι του Αλί που το παράτησαν από το ζόρε ντους που έπρεπε να φύγουνε και τόβλεπα χρόνια μετά σαν περνούσα από δω εκιά πέρα.
Να και αυτός ο σκίνος που βλέπεις δίπλα ακουγόταν για χρόνια μετά του Αλί ο σκίνος.
Η ώρα που φεύγανε δύσκολη. Κλέγανε αυτοί αλλά κλαίγανε και οι δικοί μας. Δεν είναι εύκολο να σου λένε να φύγεις άρον άρον από τον τόπο που γεννήθηκες.
Τότε βγάζει η Εμινέ, η Τουρκάλα, και δίνει στην προγιαγιά σου την Μαργή μια Τούρκικη λίρα* που την είχε τρυπημένη και την φορούσε στον λαιμό της.
Να την έχεις ενθύμιο, να με θυμάσαι, της είπε……..
Να σου πω και γω τις λέω.
– Κάποια στιγμή μέσα στα μαύρα χρόνια εκείνα πες από δειλία πες από φόβο, άλλοι για να αποκτήσουν δύναμη ή δικαιώματα αλλαξοπιστήσανε , αλλάξανε Θεό.
Το αίμα μας ήταν το ίδιο και την ίδια γλώσσα μ’αυτούς μιλούσαμε μόνο τον Θεό τον έλεγαν αυτοί και μεις αλλιώς .
Κάποιοι παρέμειναν το ίδιο με μας και κάποιοι έγιναν από αυτούς πιο σκληροί και από τους ίδιους τους Τούρκους, αυτή είναι η αλήθεια.
Σωστό η λάθος ή ανταλλαγή που γίνηκε στο τέλος δεν ξέρω.
Αυτούς μετά οι Τούρκοι υποτιμητικά εκιά που πήγανε Έλληνες- Γκιαούρηδες τους φωνάζανε.
Και μείς τους Έλληνες (Μικρασιάτες) που ζήσανε τον εφιάλτη του θανάτου και την προσφυγιά, περιφρονητικά Τούρκους τους φωνάζαμε , έτσι τους καλοσωρίσαμε, αλλά αυτοί ήταν πιο Έλληνες και από εμάς τους Έλληνες .
Κάποιοι είπαν ναι ήταν άδικο αυτό που έγινε αλλά ήταν και το πιο σοφό , ότι έτσι ήταν το πρεπό να γίνει .
Αλλοι είπανε ότι ήταν το δίκαιο , δεν ξέρω τι να σου πω ίσως τότε έτσι έπρεπε να γίνει να δωθεί αυτή η λύση της ανταλλαγής.
Το μόνο που ξέρω και είναι βέβαιο είναι ότι η προσφυγιά, ο ξεριζωμός από τον τόπο του καθενός είναι πόνος και πονεί και πάντα θα πονεί.-
* δεν ήταν λίρα ήταν ένα αργυρό οθωμανικό νόμισμα του 1828 5 γρόσια που φαίνεται στην φωτογραφία
……………………..
100 χρόνια συμπληρώνονται φέτος όταν
30 Γενάρη του 1923 υπογράφεται στην Λοζάνη της Ελβετίας η σύμβαση περί ανταλλαγής των πληθυσμών μεταξύ Ελλάδας – Τουρκίας
……………………………….
