Το μεγάλο θέατρο της Γόρτυνας στο Δήμο Γόρτυνας, στην Κρήτη, είχε λαξευτεί στη νοτιοανατολική πλαγιά του λόφου της Ακρόπολης, στην απέναντι πλευρά του Ληθαίου ποταμού όπου βρίσκονταν το Ωδείο και η Αγορά. Ανήκει στην κατηγορία των μεγάλων ρωμαϊκών θεάτρων.
Την ίδια χρονιά που ιδρύθηκε το Σωματείο «ΔΙΑΖΩΜΑ» και συγκεκριμένα το Νοέμβριο του 2008, ο πρόεδρός του, κος Σταύρος Μπένος πραγματοποίησε περιοδεία στους χώρους θέασης και ακρόασης της Κρήτης. Στη διάρκεια του ενδιαφέροντος αυτού ταξιδιού επισκέφθηκε το αρχαίο θέατρο της Γόρτυνας και συναντήθηκε με τους τοπικούς φορείς. Η ανάδειξη του θεάτρου ήταν στα αρχικά της ακόμη στάδια. Απαιτούνταν δοκιμαστικές και συστηματικές ανασκαφές για την αποκάλυψη του μνημείου, οι οποίες θα έδιναν τις πληροφορίες για την πορεία των αναστηλωτικών εργασιών.
Από τις πρώτες ενέργειες του Διαζώματος ήταν το άνοιγμα τραπεζικού λογαριασμού για το θέατρο, προκειμένου να συμβάλει αποτελεσματικά στην κοινωνικοποίησή του και στην ένταξή τους στη ζωή των πολιτών. Με τον «κουμπαρά» κάθε πολίτης θα μπορούσε να συμμετέχει στην ανάδειξη του θεάτρου, βάζοντας το λιθαράκι του στην χρηματοδότηση της αποκατάστασής του ή στην διοργάνωση εκδηλώσεων για την προβολή του.
Μια ακόμη δράση για την κοινωνικοποίηση του θεάτρου υπήρξε και η ενθάρρυνση της επαφής της μαθητικής κοινότητας με το Αρχαίο Θεάτρο της Γόρτυνας, ώστε οι μικροί δημότες να γνωρίσουν και να αγκαλιάσουν το ιστορικό αυτό μνημείο. Από το 2012 με την αρωγή του Διαζώματος, ο Δήμος Γόρτυνας και οι διευθύνσεις των σχολείων της ευρύτερης περιοχής διοργανώνουν ετησίως το «Μαθητικό Φεστιβάλ Μουσικής & Θεάτρου Αρχαίας Γόρτυνας», που έχει πλέον εξελιχθεί σε θεσμό .
Το μνημείο ως το 2010 δεν είχε διερευνηθεί συστηματικά ούτε είχαν γίνει εργασίες συντήρησης και παρουσίαζε μια εικόνα εγκατάλειψης και ερήμωσης. Τον Ιούλιο του 2010 η Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Ηρακλείου, με την ενθάρρυνση του Διαζώματος διέθεσε μέσω Προγραμματικής Σύμβασης, χρηματοδότηση ύψους 400.000,00 € για την αποκάλυψη του μνημείου. Τα αποτελέσματα της αρχαιολογικής σκαπάνης ήταν θεαματικά. Έκτοτε η έρευνα συνεχίζεται συστηματικά. Μάλιστα, το Μάιο του 2020, υπεγράφη νέα Προγραμματική Σύμβαση για την ολοκλήρωση της ανασκαφής και της αποκατάστασης του θεάτρου ανάμεσα στο Υπουργείο Πολιτισμού και την Περιφέρεια Κρήτης με πόρους της Περιφέρειας ύψους 240.000 ευρώ. Στόχος του προγράμματος είναι η «Ολοκλήρωση Αποκάλυψης και αποκατάσταση του μεγάλου θεάτρου Γόρτυνας»
Πιο συγκεκριμένα, η παραπάνω προγραμματική σύμβαση περιλαμβάνει τη συνέχιση και ολοκλήρωση των εργασιών αποκάλυψης και αποκατάστασης του Μεγάλου Θεάτρου της Γόρτυνας, οι οποίες υλοποιήθηκαν στο πλαίσιο προηγούμενης προγραμματικής σύμβασης, με τίτλο «Αποκάλυψη και αποκατάσταση του μεγάλου θεάτρου Γόρτυνας» μεταξύ της Περιφέρειας Κρήτης και της Εφορείας Αρχαιοτήτων Ηρακλείου. Οι ανασκαφικές εργασίες που πραγματοποιήθηκαν κατά τις περιόδους 2011, 2012 και 2014-2015 επικεντρώθηκαν στους χώρους του κάτω κοίλου και της ορχήστρας, στην περιοχή της νότιας παρόδου καθώς και στο κεντρικό τμήμα του προσκηνίου και της σκηνής. Κατά την τρίτη ανασκαφική περίοδο εκπονήθηκαν επίσης μελέτη αποτύπωσης, αρχιτεκτονική μελέτη αποκατάστασης, γεωτεχνική και στατική μελέτη. Προκειμένου επομένως, να εφαρμοσθούν οι εκπονηθείσες μελέτες που αφορούν τη στατική βελτίωση καταρχήν και την αποκατάσταση και ανάδειξη του μνημείου στη συνέχεια, θα πρέπει να προηγηθεί η ολοκλήρωση της αποκάλυψη των μερών του, ιδιαίτερα του σκηνικού οικοδομήματος και των διαδρόμων του κοίλου τα οποία διαθέτουν πολυποίκιλο αρχιτεκτονικό και γλυπτό διάκοσμο
Ας ταξιδέψουμε στο Αρχαίο θέατρο Γόρτυνας στην Ακρόπολη – Δείτε αναλυτικά την πρόοδο εργασιών στο θέατρο από το 2008 έως και σήμερα:
- Το Νοέμβριο του 2008, ο πρόεδρος του Διαζώματος, κ. Σταύρος Μπένος επισκέφθηκε το αρχαίο θέατρο της Γόρτυνας, στο πλαίσιο της περιοδείας του στα αρχαία θέατρα στην Κρήτη, όπου και συναντήθηκε με τους τοπικούς φορείς.
- Το «ΔΙΑΖΩΜΑ» έχει ανοίξει «κουμπαρά» (ηλεκτρονικό τραπεζικό λογαριασμό) για το αρχαίο θέατρο της Γόρτυνας. Οι μαθητές του Δήμου Γόρτυνας έχουν υιοθετήσει το αρχαίο θέατρο και διοργανώνουν ετήσιο Μαθητικό Φεστιβάλ.
- Το 2009 η Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Ηρακλείου διέθεσε μέσω Προγραμματικής Σύμβασης στο ΥΠ.ΠΟ.Τ., χρηματοδότηση ύψους 7.000, 00 € για την πραγματοποίηση Γεωφυσικής Έρευνας, η οποία έχει ήδη ολοκληρωθεί.
- Τον Ιούλιο του 2010 η Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Ηρακλείου, με την ενθάρρυνση του Διαζώματος διέθεσε μέσω Προγραμματικής Σύμβασης, χρηματοδότηση ύψους 400.000, 00 € για την αποκάλυψη του μνημείου. Το αντικείμενο της σύμβασης είναι:
- καθαρισμός μνημείου από τη βλάστηση,
- απομάκρυνση του πεσμένου δομικού υλικού,
- μικρές διερευνητικές τομές σε επιλεγμένα σημεία του μνημείου,
- αρχική αποτύπωση του περιγράμματος του μνημείου,
- λήψη μέτρων προσωρινής προστασίας του αποκαλυφθέντος περιγράμματος του μνημείου,
- κατασκευή νέας περίφραξης.
- Οι ανασκαφικές εργασίες έδωσαν θεαματικά αποτελέσματα.
- Τον Οκτώβρη του 2012 υπεγράφη η τροποποίηση του χρόνου της τελευταίας Προγραμματικής Σύμβασης.
- Τον Ιούνιο του 2014 υπεγράφη η τροποποίηση της σύμβασης και η αύξηση του αρχικού προϋπολογισμού της κατά 60.000,00 €, προκειμένου να ενταχθούν στο πρόγραμμα και οι αναθέσεις των απαιτούμενων μελετών αποκατάστασης
- Το Φεβρουάριο του 2015 έγινε απευθείας από την Εφορεία Αρχαιοτήτων Ηρακλείου η ανάθεση των παρακάτω μελετών για την αποκατάσταση του ρωμαϊκού θεάτρου Γόρτυνας:
- «Τεχνικογεωλογική – Γεωτεχνική Μελέτη Μεγάλου Θεάτρου Πηγή: Γόρτυνας», στον Κρητσωτάκη Γεώργιο, γεωλόγο – γεωτεχνικό,
Πηγή: diazoma.gr Φωτογραφία: archaiologia.gr
