Κείμενο: Γεώργιος Χουστουλάκης
Η αγροτιά της Κρήτης, και όχι μόνο, ιδιαίτερα της Μεσαράς, κάποτε δεν είχε σαν έθιμο να λένε ψέματα την Πρωταπριλιά όπως σε άλλα μέρη, εν τούτοις όμως έκαναν κάτι άλλο, έκαναν τα λεγόμενα «μεταδέματα»!
Τα μεταδέματα στην ουσία ήταν κι αυτά ψέματα, αλλά όχι όμως σαν μια παραπληροφόρηση ή ένα λάθος νέο, μια ψευδή είδηση κλπ.
Το έθιμο πριν πενήντα και βάλε χρόνια, ήθελε να στέλνουν κάποιοι κάποιον, να πάει κάπου, συνήθως κάποιον αφελή, ότι δήθεν τον θέλει ο τάδε, χωρίς όμως να ισχύει αυτό! Αυτό στη Κρήτη το λένε «μετάδεμα», και αν και εμπεριέχει το ψέμα, εν τούτοις δεν είναι το ίδιο!
Αυτό το έθιμο προέκυψε, διότι στη Μεσαρά πριν 80 και 100 χρόνια, περίμενε ο κόσμος να μπει ο Απρίλης, να ζεστάνει κάπως ο καιρός, για να βγάλουν επιτέλους τα βούγια έξω από το στάβλο, και να τα πάνε να τα μεταδέσουν στην εξοχή, να φάνε επιτέλους πράσινο χορτάρι στον ήλιο! Το ίδιο βέβαια γινόταν και με τα γαϊδουτομούλαρα. Εκείνες λοιπόν τις πρώτες μέρες του Απρίλη, συχνά άκουγες φράσεις όπως: «Επήγα και μετάδεσα την αελιά στο λιβάδι» «Επήγα και μετάδεσα το μουλάρι» κλπ.
Το ρήμα βέβαια “μεταδένω” στη κρητική διάλεκτο, σημαίνει, ότι παίρνω το ζώο μου με το σκοινί από εδώ που είναι, και πάω και το δένω κάπου αλλού. Σκέφτηκαν λοιπόν να διακωμωδήσουν την όλη κατάσταση, με το να καθιερώσουν τα μεταδέματα και στους ανθρώπους σαν έθιμο!
Καθιέρωσαν έτσι την πρώτη Απριλίου, σαν μέρα “να μεταδένουν” και τους ανθρώπους, και για να τη «γιορτάσουν» διάλεγαν κάποιον που ήθελαν να τον πειράξουν, και τον έστελναν (μετάδεναν) να πάει κάπου, και κυρίως σε κάποιο σπίτι, που τον ζητούσε δήθεν ο Τάδε!
Έλεγε ας πούμε μια γειτόνισσα στο γείτονα της.
-Μανώλη, επέρασε από παδά ο μπάρμπας σου ο Κωσταντής, και επαράγγελέ μου να σου πω, να περάσεις λέι αργά από το σπίτι του απου σε θέλει!
Πήγαινε το βράδυ ο Μανώλης στον μπάρμπα του…
-Καλησπέρα μπάρμπα Κωσταντή, εζήτηξες με;
-Όι καϋμέχαρε, δε σε ζήτηξα ζάβαλε, και σάικα εμεταδέσανε σε, μονο και του χρόνου (να είσαι καλά)!
Αυτή ήταν η κλασσική φράση που άκουγες κάποτε τέτοια μέρα σαν τη πρώτη του Απρίλη, αλλά που όμως ενίοτε είχε και αίσιο τέλος, γιατί πολλές φορές έτσι κανονίζανε και σμίγανε όπου το ρίχνανε στο φαγοπότι και στη καλή παρέα!
Κάπως έτσι να φανταστούμε πως θα γίνηκε στο σπίτι του μπάρμπα Κωστή με τον ανηψό του, θα τον κάλεσε μέσα και σίγουρα και θα σκουντρίξανε μερικά ποτηράκια, έτσι για το καλό!
Επίσης θα μπορούσε κάποιος να βάλει τρίτο, που να «μεταδέσει» καμπόσους φίλους του, και να τους μαζέψει έτσι αργά στο σπίτι του για να κάνει ένα καλό παρεάκι!
Βέβαια δεν αποσκοπούσαν όλα τα μεταδέματα στο να γίνει μια παρέα, αλλά κάποια είχαν και την αίσθηση της ντροπής, σαν την πατούσε ένας από κάποιο συνάδελφο, ή φίλο του, που σαν αφελής, πίστεψε σε αυτό που του είπε, να πάει δηλαδή, σαν το ζώο που το μεταδένουνε!
Το μετάδεμα πάντως, όσο κι αν ήταν κάποιο αστείο, όλοι φρόντιζαν να προσέχουν ιδιαίτερα εκείνη την ημέρα της Πρωταπριλιάς να μην τους μεταδέσουν, και γίνουν έτσι οι ίδιοι ο περίγελος της παρέας!
