Ένας νόστιμος μεζές που απολαμβάνουμε μαζί με το ούζο μας σε ένα ταβερνάκι εκεί που σκάει το κύμα ή ένα έξυπνο ον, ακόμα και με συναισθηματική ευφυία;
Τελικά, τα χταπόδια μήπως δε θα έπρεπε να είναι είδος προς ανθρώπινη κατανάλωση;
Ο διευθυντής του Ινστιτούτου Θαλάσσιας Βιολογίας, Βιοτεχνολογίας και Υδατοκαλλιεργειών (ΙΘΑΒΒΥΚ) στο Ελληνικό Κέντρο Θαλασσίων Ερευνών (ΕΛΚΕΘΕ), Δρ. Κωνσταντίνος Μυλωνάς, αναφέρει στην «Π» πως τα τελευταία χρόνια, καταναλωτές παγκοσμίως έχουν ευαισθητοποιηθεί από το δραματοποιημένο ντοκιμαντέρ του Netflix «My Octopus Teacher» (Ο δάσκαλός μου, το χταπόδι), όπου φαίνεται η «φιλική» σχέση που αναπτύσσεται ανάμεσα σε έναν άνθρωπο και ένα χταπόδι.
Όπως εξηγεί Δρ. Κωνσταντίνος Μυλωνάς, τα χταπόδια και οι σουπιές, που ανήκουν στην οικογένεια των κεφαλόποδων, πρόκειται για τα μόνα ασπόνδυλα ζώα (π.χ. σαλιγκάρια, αρθρόποδα, δίθυρα κ.α.) που κατατάσσονται στην ίδια κατηγορία με τα σπονδυλωτά (θηλαστικά, πουλιά, αμφίβια, ερπετά και ψάρια) όσον αφορά τους κανονισμούς και πρακτικές που διέπουν την χρήση τους σαν πειραματόζωα (https://link.springer.com/article/10.1007/s11160-007-9056-8 και https://norecopa.no/legislation/eu-directive-201063).
Δηλαδή, καθορίζονται πρότυπα για τη στέγαση και τη φροντίδα, τη χρήση τους και την αξιολόγηση του πόνου, της ταλαιπωρίας και της μόνιμης βλάβης που μπορούν να προκαλέσουν πειράματα με αυτά τα ζώα.
Για να προχωρήσει, δηλαδή, ένας επιστήμονας σε πειράματα με άτομα από τις παραπάνω κατηγορίες οργανισμών, πρέπει να έχει ειδική άδεια και να πληροί συγκεκριμένες προδιαγραφές. Αυτό περιλαμβάνει την ύπαρξη εγκεκριμένων εγκαταστάσεων εκτροφής, και εξειδικευμένο προσωπικό. Επίσης, πρέπει να διασφαλίζεται ότι ο λόγος που χρησιμοποιούνται είναι «αντάξιος» του αναμενόμενου επιστημονικού αποτελέσματος, ότι χρησιμοποιείται ο ελάχιστος δυνατός αριθμός ατόμων και ότι τα πειραματόζωα δε θα υποφέρουν και θα τυγχάνουν «ανθρώπινης» μεταχείρισης, κάτι που δεν απαιτείται για ζώα όπως οι γαρίδες, τα σαλιγκάρια, τα σκουλήκια, κ.α.
Αυτό γίνεται, επειδή τα κεφαλόποδα, και ειδικά τα χταπόδια, επιδεικνύουν νοημοσύνη, η οποία ορίζεται ως η “διαδικασία απόκτησης, αποθήκευσης, ανάκτησης, συνδυασμού, σύγκρισης και επανασχεδιασμού πληροφοριών και εννοιολογικών δεξιοτήτων”. Αυτό από μόνο του κάτι σημαίνει: τα χταπόδια, λοιπόν, είναι νοήμονα όντα και μπορεί να αισθάνονται πόνο, άγχος, στρες, κάτι που είναι γνωστό στην ακαδημαϊκή κοινότητα που φέρεται αναλόγως στις έρευνές της και ακολουθεί συγκεκριμένα πρωτόκολλα.
Το ντοκιμαντέρ «My Octopus Teacher» έχει φέρει στο προσκήνιο και την δυνατότητα τα χταπόδια να τρέφουν «συναισθήματα» ακόμα και για τον άνθρωπο που τα φροντίζει και όχι μονάχα επειδή τους παρέχει τροφή. Ο κ. Μυλωνάς σημειώνει πως αντίστοιχος είναι και ο λόγος που οι περισσότερες χώρες πλέον δεν επιτρέπουν το κυνήγι και την κατανάλωση των κητωδών (δελφίνια και φάλαινες), σε σχέση με άλλα θαλάσσια ζώα (πχ ψάρια), και που αντιτίθενται στην κατανάλωση σκύλων από κάποιες ασιατικές χώρες.
Σε ερώτηση αν τα χταπόδια είναι ένας απειλούμενος οργανισμός, απαντά πως όχι. Είναι ένα είδος που μεγαλώνει και εξαπλώνεται πολύ γρήγορα και δεν φαίνεται να εκλείπει αν και είναι περιζήτητο. Οι εταιρείες κατεψυγμένων τροφίμων το λατρεύουν γιατί καταναλώνεται το 99% της σάρκας του και είναι εκλεκτός μεζές για όλο τον πλανήτη.
Για αρκετά χρόνια γίνονται προσπάθειες αναπαραγωγής και εκτροφής τους σε ελεγχόμενες συνθήκες. Πρόκειται για ένα δύσκολο εγχείρημα, αφού δύο χταπόδια δεν μπορούν να συνυπάρξουν στο ίδιο «δωμάτιο» γιατί θα φάει το ένα το άλλο, ενώ περνούν από δύσκολα νυφικά στάδια ανάπτυξης μέχρι να γίνουν χταπόδια όπως τα γνωρίζουμε. Πρόσφατα, έχει επιτευχθεί η μαζική παραγωγή του είδους σε συνθήκες εκτροφής, και μια ισπανική εταιρεία ανακοίνωσε ότι θα ξεκινήσει η παραγωγή του.
Όσο για το δίλημμα να φάω χταπόδι ή όχι, ο διευθυντής του ΙΘΑΒΒΥΚ αναφέρει πως είναι λογικό να το σκέφτονται οι καταναλωτές (και ο ίδιος παραδέχεται ότι αντιμετωπίζει αυτό το δίλημμα!), αλλά αναφέρει ότι αντίστοιχα θα πρέπει να εξετάσουμε την κατανάλωση και άλλων ζώων (αγελάδες, κατσίκια, πρόβατα, κτλ), έστω και αν αυτά μπορεί να μην έχουν να επιδείξουν την νοημοσύνη του χταποδιού. Οπότε δεν μπορεί κανείς να είναι ακτιβιστής μόνο με τα χταπόδια την ώρα που απολαμβάνει μία μοσχαρίσια μπριζόλα.
Πηγή: patris.gr – Της Κατερίνας Μυλωνά
