Κείμενο: Γιώργος Χουστουλάκης
Πάλι θα κάνουμε χρήση των λεκτικών ιδιωματισμών της τοπικής διαλέκτου, και θα ανακαλύψουμε μέσα από εκεί, τι έχουν οι άνθρωποι στην Κρήτη, που οι άλλοι δεν τα ξέρουν!
Και ασφαλώς αναφερόμαστε περισσότερο στην κεντρική Κρήτη, που ήμαστε και σίγουροι πως έτσι είναι, γιατί είναι δύσκολο να έχουνε εικόνα για όλο το κρητικό λαό, ότι όντως ισχύουν τα παρακάτω!
Α’) Έχει δυο λαιμούς…
Ίσως το μοναδικό μέρος, που όλοι έχουν ένα «καλό λαιμό», και ένα «κακό λαιμό»!
Δεν θα σας φανεί παράξενο, ένα παιδί στη προσπάθειά του να πιεί το αναψυκτικό του, ή να φάει φυστίκια να πνιγεί, και να του λέει η μάνα του:
-Πχές μιαουλιά νερό, να πάει κάτω, γιατί σου πήγε στο κακό λαιμό!
Και για να κυριολεχτούμε, «κακός λαιμός», είναι εκείνος που οδηγεί στον πνεύμονα, ενώ ο «καλός λαιμός», εκείνος που οδηγεί στο στομάχι!
Β’) Έχει ένα καλό και ένα κακό χέρι!
Μπορεί και οι κρητικοί να έχουν δύο χέρια, αλλά το αριστερό είναι το κακό, και το δεξί είναι φυσικά το καλό!
Το παιδί αν κάνει το λάθος και τη πρώτη του γραφή τη κάνει με το αριστερό, θα το μαλώσουν, και αν συνεχίσει, μπορεί και να τις φάει!
-Είπα σου να πχιάνεις το μολύβι με τη καλή χέρα και όι με τη ζερβή!
Δε θα σε κάνουμε ζερβοκουτάλα! Θα του πει η μάνα του!
Και ασφαλώς άμα κάποιο παιδί σπάσει το αριστερό του χέρι, μπορεί κάλλιστα να του πεί η μάνα του:
-Ευτυχώς κακομοίτση που ήσπασες την κακή σου χέρα, για να μπορείς τουλάχιστο να τρώς και να γράφεις τα μαθήματά σου!
Εκτός από το καλό και κακό χέρι, έχουν φυσικά και την άλλη «Καλή χέρα»!
Η «καλή χέρα» πάλι των κρητικών, είναι το φιλοδώρημα που στέλνουν οι άνθρωποι σε φτωχούς, η στους παππούδες, την ημέρα της Πρωτοχρονιάς.
Γ’) Έχει δύο ειδών “νερά”, το ψιλό και το χονδρό!
Όσο κι αν φαίνεται απίστευτο, έχουν όντως δύο νερά, το «ψιλό νερό», και το «χονδρό … νερό»!
Εδώ δεν χρειάζεται και πολύ επεξήγηση, αν απλά, ακούσετε κάποιον να λέει:
«Πάω για ψιλό μου νερό», να ξέρετε πως πάει για ούρηση! Ενώ για “χονδρό” του, πάει για αφόδευση!
Δ’) Έχει το καλό, έχουν και το κακό πόδι!
Και εδώ ο δεξιός πόδας είναι ο καλός, και ο αριστερός πόδας ο …κακός!
Και αν σας πουν να μπείτε στο σπίτι τους με τον «καλό πόδα» σας, να μην μπερδευτείτε!
Εξ’ άλλου από μικρά τα αγόρια μαθαίνουνε να κλωτσούν με το καλό πόδα!
Ε’) Έχει δυο κεφαλές.
Κάθε κρητικός, διαθέτει μια «καλή κεφαλή», και μια «κακή κεφαλή»!
Η καλή είναι η σοφή, η εργατική, η έντιμη, ενώ η κακή είναι η κουζουλή κεφαλή!
Από κοπέλι τα ακούει αυτά, και από τη μάνα του και από το κύρη του!
-Αν έχεις καλή κεφαλή θα προκόψεις και θα πάς μπροστά, θα του πει η μάνα του.
-Ετσά κακή κεφαλή απού κρατείς , μια μέρα θα σε κλείσουνε μέσα και σένα και τσι ορτάκηδές σου! Θα του πει ο πατέρα του!
ΣΤ’) Έχει δυο λιμάνια..!
Στη Κρήτη έχουν τα Καλά Λιμάνια, τα άλλα προφανώς είναι τα …«κακά λιμάνια»!
Έτσι είναι ευτύχημα που οι κρητικοί έχουν τα καλά τους Λιμάνια, που μάλιστα βρίσκονται στα νότια νότιου κρητικού πελάγους!
Ζ’) Έχει καλά και κακά μαλλάκια!
Μόνο στην Κρήτη τα πουλάκια οι νεωσσοί, και τα μικρά ζώα, αλλά και τα βρέφη γεννιούνται με τα «κακά μαλλάκια», και αργότερα φυτρώνουν τα «καλά τους μαλλάκια»!
Έτσι μπορεί να ακούσεις ένα παιδί να λέει στο άλλο:
Ήβρηκα σήμερα μια πουλιτσά στο χωράφι μας και είχε πουλάκια!
Ήτανε ξεπετασάρια, και είχανε βγάλει τα καλά μαλλάκια!
Η’) Έχει τα καλά και τα κακά δοντάκια!
Τα κακά δοντάκια είναι αυτά που λέμε «γαλαξίες», και δεν συνιστώνται για σκληρό κρέας!
-Αμα θα βγάλεις τα καλά αντόδιια, θα τρως και τα κόκκαλα! Θα πεί ο παππούς στον μικρό εγγονό του!
Εμ για την ώρα ο εγγονός θα τη βγάζει με τα κακά!
Θ) Έχει μια μόνο μπάντα…
Όλοι οι άνθρωποι έχουν δύο πάντες, (μεριές), την δεξιά και την αριστερή.
Άμα κάποιος οπουδήποτε αλλού πονάει , θα πει:
« Πονάω από την αριστερή μεριά στη μέση μου», ή «πονάω από τη δεξιά μεριά».
Ο κρητικός απλά , είτε δεξιά πονάει, είτε αριστερά, θα πεί:
«Επαέ πονώ στη μνιά μου πάντα…»!
