Του Κωνσταντίνου Γ. Χασουράκη
Για την Γερόντισσα Γαλακτία μέχρι τώρα έχουν γραφεί πολλά και θαυμαστά. Βέβαια, αυτά τα αναφέρουν το πλείστον όσοι ευεργετήθηκαν απ’ αυτήν και ένοιωσαν στο πετσί τους μέσα, όπως λέει και ο λαός την θαυματουργική της δύναμη και την ευεργετική παρουσία της. Είναι οι «παλαβοί» κατά κάποιους της εκκλησιαστικής κορυφής και οι «κατευθυνόμενοι» απ’ όσους έχουν «συμφέρον» να την προβάλλουν με επιδεξιότητα και τρόπο παραπλανητικό, είναι ο «όχλος… ο μη γινώσκων τον νόμον, επικατάρατοι εισί» (Ιωάν. ζ΄49). Λες και δεν ξέρουν οι ίδιοι τί ακριβώς τους συνέβη σε σχέση με την Αγία όντως Γερόντισσα, και έχουν ανάγκη από άλλα μέσα για να αυτοπροσδιορισθούν και να εκφρασθούν στην προσπάθειά τους να γνωστοποιήσουν τα βιώματά τους.
Προσωπικά δεν γνωρίζω πολλά γράμματα με την έννοια των πτυχίων και των ακαδημαϊκών τίτλων. Είμαι ένας απλός μπαρμπέρης αλλά μου αρέσει να μελετώ το Ευαγγέλιο και τους βίους των Αγίων. Η άποψη που έχω σχηματίσει είναι ότι οι Άγιοι έχουν ήσυχο ήθος και απλή συμπεριφορά χωρίς κοσμικά «καρυκεύματα» και εντυπωσιακές «γιρλάντες». Αποφεύγουν κάθε είδους προβολή. Και όσο οι ίδιοι κρύβονται μέχρι και τα λαγούμια της γης, τόσο ο Θεός τους ανεβάζει στο «λυχνοστάτη» της εκκλησιαστικής προβολής… Και εμείς δηλώνουμε «παλαβοί» ή μάλλον «μωροί διά Χριστόν» όπως είπε φανερά και ξάστερα από Ωραίας Πύλης τελευταία, ένας λεβεντόπαπας της περιοχής μας, προσφωνώντας έναν άγιο Μητροπολίτη των Ιεροσολύμων. Αυτή μας η «μωρία» και η «παλαβομάρα» είναι ο πιο τιμητικός τίτλος για μας.
Έτσι μας αποκαλούν κυρίως κληρικοί και ορισμένοι λαϊκοί, επειδή διαλαλούμε με θάρρος, όσα είδαμε, ακούσαμε, ζήσαμε, απολαύσαμε κοντά στην Οσία Γερόντισσα Γαλακτία. Δηλαδή, η αφεντιά μου, που λόγω νόσου κοξάκι είχα βαριά καρδιοπάθεια από δεκαεπτά ετών και στερήθηκα και τα πιο στοιχειώδη της ζωής μέχρι τα τριανταεννιά μου χρόνια, δεν έπρεπε να δημοσιεύσω την θαυμαστή παρουσία και επέμβασή της στο νοσοκομείο, όταν υπέφερα από την τελευταία καρδιολογική κρίση που με επισκέφθηκε. Όχι σου λένε, είσαι «παλαβός», δεν ξέρεις τι λες, κι ας ισχυρίζεσαι ότι τώρα είσαι γεμάτος υγεία και δύναμη και οι γιατροί που έκπληκτοι διαπίστωσαν μετά το θαύμα μια γερή καρδιά και έκοψαν την μακροχρόνια θεραπευτική αγωγή, είναι το ίδιο τρελοί σαν εσένα… Ανήκετε «στον όχλο τον μη ειδότα τον νόμον» και είστε θύματα επιτηδείων που «αγιοποιούν» απλές γριές για να φανούν οι ίδιοι…
Γράφετε «αηδίες» «μὴ νοούντες μήτε ά λέγετε, μήτε περὶ τίνων διαβεβαιούσθε.» (Α΄Τιμ. α΄,7). Φαίνεται ξεκάθαρα ότι η ξιπασά του μυαλού, καταργεί την κουλτούρα της καρδιάς, και αγνοείται τελείως το ορθόδοξο κριτήριο, ότι μπορεί ένας ταγμένος βιγλάτορας σε ποιμαντικό μετερίζι να έχει θαμπά ή ακατάλληλα τελείως κιάλια, ενώ μια γριά αγράμματη ή ένας βουνοπερπατημένος βοσκός να διαθέτουν «μάτια» που δεν τα έχει ένας ειδικευμένος τάχατες «οδηγός τυφλών»(Ματθ.κγ’,16).
Μήπως μέσα σε μια φτωχή καλύβα με συντροφιά δυο τρεις βοσκούς, δεν κοιμήθηκε τον αιώνιο ύπνο ο Άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος; Είναι αυτός που έζησε όσο λίγοι και διασάλπισε όσο ελάχιστοι την θεολογία περί της Αγίας Τριάδας και τυγχάνει Τρισμέγιστος Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως. Και τί όμως; Οι ομότεχνοί του τον χλεύασαν, τον δίωξαν, τον βασάνισαν. «Τα μωρά και τα ασθενή του κόσμου» (Α΄Κορ. α΄,27-29) τον αναγνώρισαν, τον περιέθαλψαν, τον σεβάστηκαν, τον τίμησαν και τον ανέδειξαν. Δηλώνουμε και εμείς «μωροί δια Χριστόν» (Α΄Κορ. δ΄,10) γιατί δεν ρουφάμε νοθευμένο πόμα από τον σχολαστικό κρατήρα της «προοδευμένης» Δύσης, αλλά γαλακτοτροφούμαστε από τον ζωηφόρο μαστό της άσημης ανατολίτικης ορθόδοξης ευσέβειας και είμαστε ενταγμένοι στην κουλτούρα της καρδιάς και όχι του μυαλού.
Ας λένε οι υψηλά ιστάμενοι ό,τι έλεγαν ανέκαθεν για όλους τους Αγίους: «μή τις εκ των αρχόντων επίστευσεν εις αυτήν ή εκ των Φαρισαίων;» (Ιωάν. ζ΄,48). Εμείς θα απαντούμε πάντα με στερεότυπο τρόπο και δύναμη ψυχής: «ου δυνάμεθα γαρ ημείς α είδομεν και ηκούσαμεν μη λαλείν» (Πράξ. δ΄,20-22). Και ξέρετε, υπάρχει μια διαφορά ανάμεσά μας: Εμείς, παρά την αναξιότητά μας, κοινοποιούμε εμπειρίες. Εσείς, παρά την όποια γραμματισμένη «σοφία» σας και την θεσμική υψηλοσύνη σας, λέτε δικές σας ερμηνείες. Και οι ερμηνείες μπορεί να είναι και μπουρδολογίες. Οι εμπειρίες, θέτε, δεν θέτε, είναι απόσταγμα ζωής… Καταλάβατε τη διαφορά μας;
Λέτε: «Ήταν μια απλή γριά»! Μπα! Είδατε άραγε «σύνθετους» αγίους; Όλοι ήταν απλοί γιατί ήταν ταυτισμένοι με το θέλημα του Θεού. Δεν είχαν δεύτερη σκέψη για να δολιχοδρομούν μέσα σε δαιδαλώδεις συλλογισμούς και εντυπωσιακές λεκτικές πομφόλυγες. Όλοι ήταν απλοί γιατί «νηπίαζαν τη καρδία και ουχί τας φρεσίν» (Α΄Κορ. 20) σύμφωνα με την αποστολική προτροπή. Ήταν απλοί γιατί «εστράφησαν και εγένοντο ως τα παιδία» (Ματθ. ιη΄,3) και κατέστησαν θεωρημένο το εισιτήριό τους για την Βασιλεία των Ουρανών, με την σφραγίδα της παιδικότητας, όπως παρήγγειλε ο Χριστός και όπως γράφει σε ποίημά της η ίδια η Γερόντισσα Γαλακτία.
Ήταν απλή γριά, γιατί ζούσε μια ανάσταση που περνούσε μέσα από τον Γολγοθά του Σταυρού και της θυσίας, γι’ αυτό και ήταν γνήσια. Ήταν απλή γιατί ήταν θρεμμένη με τα ήθη της λαϊκής ευσέβειας, ζυμωμένη με την ελληνορθόδοξη παράδοση, μ’ ένα πόνο μα συγχρόνως και με μια ηρεμία, θύμιζε αυτό που λέμε πονεμένη Ρωμιοσύνη! Μόνη της θρηνούσε και με τους άλλους πανηγύριζε! Έξω από λογιοτατισμούς και διαλεκτικούς συλλογισμούς, ζούσε αυθεντικά την κοινωνία με τον Χριστό και τα μέλη της Εκκλησίας Του! Γι’ αυτό και θαυματουργούσε! Είχε ενωθεί με τον Θεό, και αυτό είχε σαν αποτέλεσμα να ζει υπαρξιακά την χαρισματική ταύτιση με τον λαό Του! Από μέσα της έβγαινε ένα άρωμα αγιομητερικού ήθους. Ήξερε τί είναι Εκκλησία και γι’ αυτό γνώριζε την τέχνη να σκορπά αγάπη, συμπόνοια και υγιή προβληματισμό σε όλους.
Εύρισκε Φως, ζωή και τροφή, στην διαρκή άσκηση, στο δόσιμο, στην θυσία, στο κλάμα, στην προσφορά της αναστάσιμης χαράς στους πονεμένους, της ειρήνης «της πάντα νουν υπερεχούσης» στους ταραγμένους, στην φιλόθεη και φιλάνθρωπη κένωση, στην αυθυπέρβαση του εγώ. Αυτά είναι σκάνδαλο για τους δυτικοθρεμμένους καλαμαράδες των ακαδημαϊκών γνώσεων, αλλά και βιταμίνες για τους αγωνιζομένους στο στάδιο των θείων αρετών. Η Ευρώπη ζητά οξυμένη εγκεφαλική αντίληψη για να προσλάβει τα θαυμάσια του Θεού. Η Ρωμιοσύνη αντίθετα, χωρίς να παραθεωρεί την λογιοσύνη, δίνει προτεραιότητα στην καρδιακή ανοιχτοσύνη, αυτό που ο Απόστολος Παύλος ονομάζει «πλατυσμόν καρδίας», που είναι αρκετή για να χωρέσει την υπεραίσθηση του ουρανού…
Κίνητρο για να τα γράψω αυτά, μου έδωσαν δύο γεγονότα:
- Η συνάντησή μου στο αεροδρόμιο «Ελευθέριος Βενιζέλος» με ένα λόγιο έγγαμο Ιερέα, σεβαστό κατά πάντα και πολύ υπολογίσιμο. Είναι καθηγητής Θεολογικής Σχολής. Πιάσαμε συζήτηση για την Γερόντισσα Γαλακτία. Εξέφρασε την άποψη ότι είναι η πιο δυνατή «Θεολόγος» του 21ου αιώνος μ.χ. και απερίγραπτη στην προσέγγιση που έκανε στο Θεό. Μου είπε μια φράση από τον Άγιο Γρηγόριο τον Παλαμά και την ηχογράφησα για να την συγκρατήσω: «λόγω παλαίει πας λόγος, βίω δε τις»; Δηλαδή, ένα λογικό επιχείρημα αναιρείται από ένα άλλο του ίδιου είδους. Ποια όμως λογική διεργασία μπορεί να αναιρέσει τον βίο, την εμπειρία, την ζωή; Ό,τι και αν πούμε εμείς, είπε, δεν μπορούμε να την περιγράψουμε. Οι μεγάλοι θέλουν μεγάλους και εμείς είμαστε πολύ μικροί. Στους πυρηνικούς αντιδραστήρες σπάζουν όλα τα θερμόμετρα. Το ίδιο γίνεται και όπου υπάρχει «καύσις καρδίας υπέρ πάσης κτίσεως» κατά τον αββά Ισαάκ τον Σύρο. Εκεί υπάρχουν άλλα δεδομένα, άλλος τρόπος ζωής… Μου μίλησε ακόμη για τους «θεολόγους των παθών», που γελοιοποιούν εύκολα και βλάσφημα ό,τι τους δημιουργεί βάρος, που οδηγούν στην αμαρτία με την δικαιολογία ότι δεν είναι κακό αυτό, αρκεί να γίνεται «με αλήθεια και αγάπη», που αντικαθιστούν τον τρόπο σωτηρίας με την ψυχολογία, την φιλοσοφία και την κοινωνιολογία, που με «ψαγμένο» στυλάκι, μασάνε τσιχλίτσα και ειρωνεύονται κάθε τι το πατερικό και άγιο, αντιπροσφέροντας μια αισθησιακή αντίληψη σωτηρίας ανάλογης εκείνης του Ισλάμ, που φιμώνουν τις εσωτερικές συνειδήσεις των ανθρώπων με ορθολογιστικά επιχειρήματα και κυρίως με το σύνθημα «αγάπα και ζήσε ελεύθερα όπως γουστάρεις». Όλα αυτά τα ηχογράφησα από τον καλό εκείνο Ιερέα, τα επεξεργάστηκα για δικό μου όφελος και τα μοιράζομαι εδώ με τους αδελφούς μου.
- Η δεύτερη περίπτωση είναι αυτή του κ. Ευγενίου Ν. Κουμαντάκη. Τον αναφέρω επωνύμως, επειδή ο ίδιος δήλωσε ότι δεν έχει θέμα να γίνει αυτό. Έτυχα σε μια εξαίρετη τηλεφωνική συνομιλία που είχε εδώ στην περιοχή. Από ανοιχτή ακρόαση παρακολούθησα και διδάχθηκα από το ήθος και την κατάρτιση του ανδρός. Από την πολυμέρεια των γνώσεων και την ευγένεια της ψυχής του… Ευγένιος στο όνομα και στην ψυχή. Πομπιανός ο πατέρας του. Ο ίδιος κάτοχος δύο πτυχίων, Πολιτικών Επιστημών και Επιμελητού Πτήσεων. Πρωτοξάδελφος του γνωστού καθηγητού Μαιευτικής Ευγενίου Κουμαντάκη. Μου έκανε εντύπωση όσα είπε εξ ιδίας πείρας για την Γερόντισσα. Δεν μπορεί κανείς να τον εντάξει στους «χαζούς» γιατί εκτός από ευρύτατη μόρφωση, διαθέτει και τεράστια εμπειρία από ψυχολογική προσέγγιση που έκανε σε ιδιαίτερες κατηγορίες ανθρώπων, λόγω της εργασίας του… Υπηρέτησε ως Γραμματέας / Διευθυντής Φυλακών Ανηλίκων Κορυδαλλού (1976-1977) και εργάσθηκε έπειτα στην υπηρεσία Πολιτικής Αεροπορίας (ΥΠΑ) (1977-2011), με καθήκοντα λειτουργίας αερολιμένων και ασφάλειας πτητικών προτύπων.
Ο κ. Ευγένιος είπε ότι ενώ ήταν στο κρεββάτι με εγκεφαλικά η Γερόντισσα, ψυχικά «πετούσε»! Δεν είχε καθόλου ανοϊκά μάτια, φαινόταν η δύναμη της ψυχής της μέσα από την έκφραση του προσώπου της και ειδικά μέσα από τα ολοφώτεινα και διεισδυτικά μάτια της! Έβλεπες άλλους υγιείς να κάθονται στα καφενεία «βουλιαγμένοι» μέσα σε ένα ψυχικό τέλμα, λόγω δυσμενών συνθηκών της κοπιαστικής καθημερινότητας, και η άρρωστη «πετούσε» κυριολεκτικά και ανέβαζε στο δικό της ύψος και όσους πεσμένους αμαρτητικά και ψυχολογικά την προσήγγιζαν… Ή μάλλον τους έδινε ώθηση να την ακολουθήσουν…
Διηγήθηκε ο ίδιος την εκπληκτική εμπειρία που απεκόμισε από την πνευματική της κατάσταση όταν την είδε, και ειδικά την διαπίστωση του μεγάλου διορατικού της χαρίσματος… Αργότερα, μετά την κοίμησή της, εξιστόρησε πώς βρέθηκε σε κάποιο ναό στα Χανιά, και την στιγμή που δεχόταν μια ευχή από ένα ιερατικό πετραχήλι, διαπίστωσε ότι στο ίδιο ύψος με το κεφάλι του, ευρίσκετο και μια μικρή εικόνα της Γερόντισσας! Την επικαλέστηκε και είδε αμεσότατα την θαυματουργική της δύναμη σε προσωπική του υπόθεση…
Θεώρησα καλό να τα σημειώσω αυτά, να τα δώσω για διόρθωση και να τα δημοσιεύσω. Δεν ασχολούμαστε με τους κατηγόρους της, δεν μας ενδιαφέρουν καθόλου, δεν έχουν ανάγκη οι άγιοι από αγωνιώδεις προσπάθειες υπερασπίσεως. Επιβάλλονται ανεπαίσθητα στις δεκτικές καρδιές και τις ζωογονούν, όπως η απαλή βροχούλα ποτίζει και γονιμοποιεί την κατάξερη γη… Το κάνω για να αιτιολογήσω, όσο μπορώ από την πλευρά μου, γιατί ήταν, όπως λένε, «μια απλή γριά», προσθέτοντας ακόμη, «με ουρανόμηκες ύψος και δυσθεώρητο βάθος»! Και ακόμη, ότι είναι ευνοημένοι όσοι την γνώρισαν, ή εκ των υστέρων γεύθηκαν την Χάρη της παρουσίας της και «παλάβωσαν» κοντά της… Αυτή η «τρέλα» είναι δώρο Θεού. Άλλωστε κατά τον Ντοστογιέφσκι «η τρέλα του Σταυρού θα σώσει τον κόσμο»!
Και η Γερόντισσα είναι ένας περίοπτος καρπός του Σταυρού. Αυτή «η αγία παλαβομάρα», κατά τον Μεγάλο π. Αυγουστίνο Καντιώτη, «νικά την δαιμονική λογικοφάνεια»!
Να έχουμε την ευχή της!
