Κείμενο – Φωτογραφίες: Γεωργιος Χουστουλακης
Στην Κρήτη υπάρχουν 160 είδη σαλιγκαριών, στην Ευρώπη 400, και σε όλο τον κόσμο 4000!
Οι περισσότεροι όμως από μας, γνωρίζουμε τέσσερα πέντε είδη, της χερσαίας φύσης.
Γνωρίζουμε δηλαδή τον ”χοντροχοχλιό”, που είναι πιό μεγαλόσωμος, σκούρου χρώματος, όπου κρύβεται σε πέτρες, θάμνους, ξερά φύλλα, στο χώμα, επάνω στα δένδρα και στις κουφάλες τους.
Γνωρίζουμε τον ”λιανοχοχλιό”, μεσαίου μεγέθους λευκού χρώματος, που κρύβεται κυρίως στους θάμνους, στις πέτρες από κάτω, αλλά και στις κουφάλες η στα κλαριά πάλι των δένδρων.
Επίσης γνωστή είναι η ”μουρμούρα” που είναι καφετί χρώματος, μεσαίου μεγέθους, που συνήθως γίνεται αντιληπτή, από το ”μουρμούρισμα” της, που κάνει όταν αισθανθεί κίνδυνο. Κάνει δηλαδή ένα χαραχτηριστικό θόρυβο, καθώς εκρίνει τα σάλια της, ως καμουφλάζ, για να κρυφτεί μέσα εκεί από τον εχθρό της!
Τους καλοκαιρινούς μήνες, κρύβεται σε θερινή νάρκη στο χώμα.
Άλλα γνωστά είδη στην Κρήτη, είναι και τα ”χοχλίδια του κάμπου” και επίσης “τα χοχλιδια του βουνού” ή “πετροχόχλιδα”.
Αυτά τα δύο είδη, λέγονται και “μεζές του ούζου”!
Τρώγονται βραστά με αλάτι, βγαίνουν με οδοντογλυφίδα η βελονάκι, και συνοδεύουν το ούζο η τη ρακή της παρέας.
Του κάμπου τα χοχλιδια είναι πολυάριθμα, και κάθονται κυρίως στα κλαριά η τα φύλλα των νεαρών φυτών, σε στύλους, και χαμηλά δένδρα. Του βουνού όμως που είναι λιγότερα, λέγονται ”πετροχόχλιδα”, και κρύβονται κυρίως κάτω από πέτρες η στο χώμα κάτω από θάμνους.
Όλα τα ειδη που προαναφέραμε είναι φαγώσιμα, και μάλιστα περιζήτητα!
Υπάρχει επίσης και άλλο ένα είδος φαγώσιμου χοχλιου, πιο σπάνιο όμως, που το συναντά κανείς σε παραλίες η περιοχές κοντά στην θάλασσα.
Μοιάζει πολύ με τον χονδροχοχλιό, αλλά είναι αρκετά μικρότερος σε μέγεθος, και κάνει στο κέλυφος απαλές κυκλικές ραβδώσεις.
Κάποιοι αυτούς τους χοχλιούς, τους λένε γυαλίτες.
Υπάρχουν όμως κι άλλοι χοχλιοί που τους συναντά κανείς πάλι κοντά σε παραλίες της νότιας Κρητης, και συγκεκριμένα από το χωριό Τζίγκουνα, το Αντισκάρι μέχρι του Λέντα!
Οι κάτοικοι της περιοχής τους γνωρίζουν πολύ καλά χρόνια τώρα, και τους λένε «μπαρμπαρέσους» ή «μπαρμαρόσους». Οι ντόπιοι ισχυρίζονται πως τους έφεραν κάποτε κουρσάροι από την Μπαρμαριά, και εξ ου και η ονομασία τους!
Σε άλλα μέρη στα νότια παράλια τους λένε και «φράγκους».
Μέχρι τώρα πάντως, οι χοχλοί αυτοί ήταν προνόμιο μονάχα των κατοίκων των νοτίων ακτών.
Μας είπε κάτοικος της περιοχής Αντισκαρίου, πως οι χοχλοί αυτοί δεν διασταυρώνονται, και πως πλέον είναι σε αφθονία!
Τους βρίσκει κανείς κάτω από θυμαράκα, σκαλίζοντας το χώμα!
Ο χοχλιός αυτός έχει άλλες συνήθειες, και δεν συχνάζει σε πέτρες από κάτω, ούτε σε ελιές επάνω ή σε κουφάλες. Απλά κάνει τρύπα στο έδαφος και κρύβεται, και όποτε θέλει βγαίνει και βοσκάει στα χόρτα!
Ιδανικό μέρος για αυτούς, βέβαια από ότι διαπίστωσα εγώ, είναι οι σωροί από κλαριά ελιάς που έχουν μείνει στο σημείο για ένα μεγάλο διάστημα ένα δυο χρόνια, και όταν αρχίζουν να σαπίζουν, αλλά είναι και ιδανική τροφή για αυτούς! Κάτω από τα κλαριά, τρώνε τα μισοσαπισμένα φύλλα της ελιάς, ή των ξερών χόρτων, που έχουν μαλακώσει από τη βροχή. Όσοι χοχλιοί δεν τρώνε ήδη, οι υπόλοιποι είναι στη τρύπα τους , κρυμμένοι στο χώμα, και δεν φαίνονται, αν δεν σκαλίσει κάποιος τα μαλακά σάπια φύλλα. Ιδανικά μέρη οι πλαγιές που κοιτάνε στην Ανατολή με μεγάλο βαθμό ηλιοφάνειας, και φυσικά ξερά κλαδιά και χόρτα!
Ένας άλλος γνωστός χοχλιος που δεν συναντάμε στην Κρήτη, παρά στην υπόλοιπη Ελλάδα, είναι ένας τεράστιος χοχλιός, που μοιάζει με τον χονδροχοχλιό, άλλα από ότι μαθαίνω στην ουσία δεν είναι βρώσιμος, διότι έχει ελάχιστο μεζέ, είναι άνοστοι, και “είναι όλο κόπρια”!
Αυτά είπαν όσοι φάγανε αυτούς τους τεράστιους χοχλιούς!
Υπάρχουν όμως και άλλα είδη σαλιγκαριών, πολύ πιό σπάνια, που ελάχιστοι τα γνωρίζουν!
Πολλοί που τα ήξεραν απλώς από τα απολιθώματα τους, πίστευαν ότι έχουν αφανιστεί από το ζωικό βασίλειο!
Να όμως, που εγώ τα δύο αυτά είδη σαλιγκαριών, τα έχω εντοπίσει και ζωντανά!
Δεν γνωρίζω ονομασίες, άλλα είναι αυτά τα στενόμακρα στις φωτογραφίες.
Το πιο στενόμακρο και ιδιαίτερα λεπτό είδος, το εχω εντοπίσει ζωντανό, σε κάποια περιοχή του χωριού Φανερωμένης, στην τοποθεσία ”Φανερωμιανό Φαράγγι”.
Το συνάντησα ζωντανό σε μικρές χωμάτινες σπηλιές, και σαν απολιθωμένο, άλλα και ζωντανό! Έχει 1.5 περίπου εκατοστό μήκος.
Το άλλο επίσης σπάνιο ειδος σαλιγκαριού, το συναντούσα για χρόνια, μόνο σαν απολίθωμα, η μόνο το κέλυφος του
Πρόσφατα όμως το εντόπισα κι αυτό ζωντανό, σε Γαλιανή Περιφέρεια, στην τοποθεσία ”Μάχα”.
Και το είδος αυτό, το συναντά κανείς πολυ σπάνια, γιατί εμφανίζεται σπάνιες φορές, και μετά πάλι κρύβεται. Έχει μήκος περίπου 2,5 εκατοστά.
Τα είδη αυτά, και τα δύο, δεν είναι φαγώσιμα.
