Κείμενο: Νίκος Φουκαρακης
Ακούγεται ιστορία σαν παραμύθι που δεν είναι.
Ειδικά μετά την επαναστατική περίοδο του 1866-69 πολλοί ιδιώτες τότε στην Κρήτη δήλωναν στις Τουρκικές αρχές την ανακάλυψη μεταλλευμάτων μέσα σε δικές τους περιουσίες ελπίζοντας στο όνειρο της ανακάλυψης του θυσαυρού όπως και δω.
Το χωριό της Κεράς Πεδιάδας και η ευρύτερη περιοχή του υπήρξε για πολλά πολλά χρόνια στο επίκεντρο για τα μεταλλεύματα του και η ιστορία ξεκινά στα τελευταία χρόνια επί Τουρκοκρατίας όταν ένας κάτοικος του χωριού μεταβαίνει στον Τούρκο πασά και δηλώνει ότι μέσα στον αγρό του διαπίστωσε κοιτάσματα από ίχνη χρωμίου.
Ήταν το 1893 όταν ο κάτοικος αυτός του χωριού Κεράς μετέβη στον Τούρκο διοικητή του Ηρακλείου τον Ταξίν πασά και κάνει μια δήλωση περί της ανακάλυψης αυτής.
Στην συνέχεια ο ίδιος ο πασάς μαζί με τον αρχιγραμματέα του τον Οικονομίδη Γεώργιο μετέβη και έκανε αυτοψία στον αγρό για το κοίτασμα που δήλωσε ότι ανακάλυψε. .
Στον επόμενο χρόνο στα 1894 ο νέος Τούρκος διοικητής Τουρχάν πασάς ζητά πληροφορίες από τον ιδιοκτήτη του αγρού αν διατίθεται να παραχωρήσει την έκταση του αγρού για εκμετάλλευση του κοιτάσματος.
Η ιστορία διακόπτεται καθώς στην συνέχεια ξεκινούν τα επαναστατικά χρόνια και τα μεταλλεύματα της περιοχής επανέρχονται και πάλι αμέσως με την ανακήρυξη της Κρητικής πολιτείας στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος.
Ο εμποροβιομήχανος Πειραιά Σμυρλάκης Γεώργιος στις 30 Νοεμβρίου του 1900 ζητά με αίτηση του στην νομαρχία Ηρακλείου να προβεί σε μεταλλευτικές έρευνες στην περιοχή και του δίνεται η άδεια .
Στις έρευνες που προβαίνει σε μια έκταση 2106 στρεμμάτων δηλώνει ότι ευρέθησαν μεταλλεύματα μαγνητικού οξειδίου σιδήρου καλής ποιότητας και ότι βάσει του νόμου περί μεταλλείων δικαιούται το δικαίωμα περί της εκμετάλλευσης τους.
Ο διευθυντής των δημοσίων έργων Σ. Πεζανός δίνει την έγκριση του και ο νομάρχης Μαλατάκης Ν .καταχωρεί την απόφαση του για την παραχώρηση και εκμετάλλευση του μεταλλεύματος στην επίσημη εφημερίδα της Κρητικής πολιτείας και στις τότε τοπικές εφημερίδες για δημοσίευση και αν κάποιος είχε αντίθεση περί αυτού είχε ένα μήνα χρονικό περιθώριο περί ενστάσεως. Τελικώς δεν ευόδωσε η προσπάθεια αυτή για εκμετάλλευση λόγω δυσκολιών κυρίως όσον αφορούσε την μεταφορά των μεταλλευμάτων.
Αργότερα τον Μάιο του 1908 προβαίνουν σε αίτηση περί άδειας ερευνών δύο νέα πρόσωπα ο ένας κάτοικος Κεράς και το άλλο πρόσωπο καταγωγής από την Κερά ο Ζαχαρίας Πασχαλίδης και ο Αριστόδημος Πασχαλίδης δικηγόρος οι οποίοι ζητούν να προβούν σε έρευνες σε μια μεγάλη έκταση περίπου 10.000 στρεμμάτων στην περιοχή που τελικά και αυτή δεν ευόδωσε με αποτέλεσμα.
Τα χρόνια περνούν και φτάνουμε στα 1937 όταν παρουσιάζεται κάποιος Αντωνίου Γ. μηχανικός ο οποίος διέμενε στο Παρίσι και δήλωσε ότι ο παππούς του Αντωνίου Γ .πλοίαρχος ο οποίος είχε ναυαγήσει πριν 45 χρόνια στα Μάλια ερχόμενος μετά στην Κερά ανακάλυψε τα κοιτάσματα στην περιοχή της .
Ζητά τότε την άδεια ερευνών σε μια έκταση 4.000 στρεμμάτων και οι ειδικοί Γάλλοι και Γερμανοί μεταλλειολόγοι αποφάνθηκαν ότι το μετάλλευμα της περιοχής περιέχει αιματίτη σε περιεκτικότητα 70% και η ποσότητα που μπορεί να εξαχθεί ανέρχονταν σε 450.000 τόνους .
Σχετικά για την εκμετάλλευση αυτή αλλά και άλλων μεταλλευτικών ερευνών στην Κρήτη ιδρύεται στο Παρίσι μια εταιρεία με την επωνυμία Societe d’Etudes Minieres d’Iile de Crete και στο Ηράκλειο ένα γραφείο της με πρόεδρο τον πρώην νομάρχη Ηρακλείου τον Λυδάκη Μανώλη .Τον Ιούλιο του 1939 η εταιρεία πέρνει έγκριση να εισαγάγει τα σχετικά μηχανήματα και να δώσει την λύση σε άλλα προβλήματα όπως του οδικού δικτύου που έφτανε τότε ως το χωριό Ποταμιές.
Το μεγάλο πρόβλημα ήταν αυτό η μεταφορά των μεταλλευμάτων από την Κερά ως τις Ποταμιές για να φορτωθούν μετά σε φορτηγά αυτοκινητα και να μεταφερθούν στο Λιμένα Χερσονήσου η στα Μάλια σε λιμάνι .
Η εταιρεία προκήρυξε διαγωνισμό για την μεταφορά των μεταλλευμάτων με τα πρωτόγονα μέσα της εποχής τα γαϊδουράκια στα τέλη του 1939 προκειμένου να υπολογίσει και το σχετικό κόστος που θα υπήρχε .
Όλα αυτά λίγο πριν την έναρξη του Β’ παγκόσμιου πολέμου που θα είναι και η αιτία αυτά τα φιλόδοξα όνειρα και οι προσπάθειες για την εκμετάλλευση αυτών των μεταλλευμάτων να παύσουν .
Έκτοτε ως σήμερα αυτό το θέμα ξεχάστηκε ελάχιστοι γνωρίζουν γι’αυτά τα μεταλλεύματα ακόμα και οι κάτοικοι της περιοχής που το μόνο που γνωρίζουν είναι η θέση των μεταλλείων κάτω από τον μινωικό οικισμό του Καρφί στην τοποθεσία «κοπράνι φλέβα » .
Σύμφωνα με το ινστιτούτο Γεωλογίας και Ερευνών υπεδάφους στην ευρύτερη περιοχή της Κεράς που φτάνουν ως τα σύνορα του Λασιθίου στην Αμπελο επιστοποιήθηκαν ότι υπάρχουν κοιτάσματα 450.000 τόνων αιματίτη και λειμωνίτη και τα πιθανά αποθέματα σε 2.000.000 τόνους .
Ευχαριστώ τον φίλο Μανδαλενακη Χαράλαμπο που μου υπέδειξε την τοποθεσία των μεταλλείων
