Έχω πολλά βιώματα από την παιδική μου ηλικία σε ότι αφορά την συλλογή άγριων χόρτων που έκανε η μητέρα μου στο Ζαρό γι αυτό και θεωρώ τον εαυτό μου τυχερό που γνωρίζει πάρα πολλά από αυτά. Θεωρώ επίσης τυχερό τον εαυτό μου που έχω μια πολύ νέα μάνα που μπορεί ακόμα με άνεση να βρίσκει , να καθαρίζει αλλά κυρίως να μαγειρεύει αυτά τα χόρτα γιαχνιστά. Μια τέτοια εικόνα «πάγωσα» προχθές στο πατρικό μου στο Ζαρό με το φωτογραφικό φακό του «ΔΙΑSOSΤΕ τη Μεσαρά» και θεώρησα καλό να σας τη μεταφέρω. Μακάρι να μπορούσα να σας μεταφέρω και τη γεύση , ωστόσο προς το παρόν δεν μου το επιτρέπει η τεχνολογία παρά μόνο την εικόνα…
Το μαγείρεμα
Η κυρά Ειρήνη τα μαγειρεύει βάζοντας ένα δύο πατατούλες και μερικές χοιρινές μπουκιές. Αρχικά τσιγαρίζει τα χόρτα που θέλουν περισσότερη ώρα ψήσιμο (πρασάκια, σταφυλινάκοι, κ.α), πέντε λεπτά μετά βάζει τις πατάτες και λίγο αργότερα (περίπου 5 λεπτά) ρίχνει τα υπόλοιπα χόρτα. Αν υπάρχουν αγριόπρασα δεν χρησιμοποιεί κρεμμύδι στο τσιγάρισμα .
Η κρητική χλωρίδα
Η κρητική χλωρίδα παρείχε πάντα στο κρητικό νοικοκυριό τη δυνατότητα μιας οικονομικής και εύκολης τροφής. Αργότερα τα χόρτα και τα λαχανικά αποτελούσαν την κυριότερη τροφή των φτωχών και των καλλιεργητών της γης.
Τις περισσότερες φορές καταναλώνονταν ωμά, όπως τα έβρισκαν στα χωράφια, και άλλα βραστά ή μαγειρευμένα με διάφορους τρόπους. Δεν γνωρίζουμε πώς ακριβώς μαγείρευαν τα χόρτα οι αρχαίοι Κρήτες. Το διαιτολόγιο των κρητικών ήταν πάντα πλούσιο σε χόρτα και λαχανικά.
Οι γευστικές συνήθειες κάθε περιοχής καθόριζαν όχι μόνον τους συνδυασμούς των χορταρικών που προέρχονταν από την κρητική φύση αλλά και τους τρόπους μαγειρέματος. Η «μόλοχος» των βυζαντινών τρώγεται βραστή ή και τηγανητή (μετά το βράσιμο) ως «σφουγγάτο» (ομελέτα) με αυγά.
Στον Μυλοπόταμο Ρεθύμνου τρώγονται, παραδείγματος χάρη, οι τρυφεροί βλαστοί της τσουκνίδας ως «σφουγγάτο», αλλά και «γιαχνί» και είναι νοστιμότατοι. Άλλα λαχανικά που αναφέρονται σε βυζαντινά κείμενα και που παραμένουν βρώσιμα στη σημερινή Κρήτη είναι ο Zωχός , ραδίκιο ,Πιρουνάκι ή βελονιά ή περδικονύχι, Σταφυλίνακας, παπούλες ή ψαρές ή καμπυλιές, Γαλατσίδα, Λαγουδόχορτο , Σφαράγγια, σταμναγκάθι, Βολβοί ή ασκορδουλάκκοι, Ασκόλυμπρος, Μάραθο, Αγριόπρασο , Αχάτζικας: Σκάνδιξ, το χτένι της Αφροδίτης, Κουτσουνάδα ή Παπαρούνα, Γλιστρίδα, Λάπατο, Αβρωνιά, γλυκόβρουβες, λαψανίδες και άλλα πολλά.
Κείμενο – Φωτογραφία: Γιάννης Φραγκιαδάκης – Δια-SOS-τε τη Μεσαρά
