Γράφει η Μαρία Μαυρουδή
Τα Αναστενάρια είναι ένα ιδιαίτερο λατρευτικό έθιμο που συνδέεται στενά με τη γιορτή των Αγίου Κωνσταντίνου και Ελένης (21 Μαΐου). Τα βασικά χαρακτηριστικά του, είναι ο χορός σε κατάσταση έκστασης καθώς και η πυροβασία τόσων, των ανδρών όσο και των γυναικών, που συμμετέχουν σ’ αυτό.
Η τελετή, αρχίζει το απόγευμα της 20ης Μαΐου από το σπίτι του αρχιαναστενάρη, το κονάκι, όπου συγκεντρώνονται οι αναστενάρηδες (άντρες και γυναίκες). Κάποια στιγμή, αργά το βράδυ, με το νεύμα του αρχιαναστενάρη, το νταούλι και η λύρα, αρχίζουν να παίζουν τους σκοπούς της τελετής.
Οι αναστενάρηδες, , υψώνουν παρακλητικά τα χέρια προς τις «Χάρες» δηλαδή τις εικόνες του Αγίου Κωνσταντίνου.. Οι εικόνες αυτές, που είναι γνωστές και ως «Παππούδες», τοποθετούνται σε ένα είδος υφασμάτινης σακούλας που λέγεται «ποδιά». Ξαφνικά, ακούγονται επιφωνήματα και στεναγμοί. Όπως πιστεύουν οι αναστενάρηδες, ο Άγιος Κωνσταντίνος, έχει «εγκαλέσει» τους εκλεκτούς του. Αυτοί, αρχίζουν εκστατικό χορό, κρατώντας στα χέρια τους εικόνες, ποδιές ή αμανέτια (μαντίλια, που αποτελούν προγονικά κειμήλια και θεωρούνται «ισοδύναμα» με τις «Χάρες»).
Αν και κάποια στιγμή, αρχίζουν να εξαντλούνται από τον μυστικιστικό χορό, ο αρχιαναστενάρης τους ενθαρρύνει να συνεχίσουν. Ο χορός τελικά, κρατά ως τα μεσάνυχτα.Ανήμερα της γιορτής των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης, οι εικόνες μεταφέρονται από το κονάκι στην εκκλησία για να λειτουργηθούν. Όταν τελειώνει η εκκλησίας ακολουθεί η θυσία ενός ζώου, σε ένα χώρο όπου υπάρχει αγίασμα. Στον χώρο αυτό, μεταφέρονται οι εικόνες με πομπική πορεία και εκστατικό χορό και τοποθετούνται σε πρόχειρο προσκυνητάρι. Ακολουθεί η τέλεση αγιασμού, προσφορά αγιάσματος, προσκύνηση των εικόνων και αποχώρηση.Ο εκστατικός χορός, επαναλαμβάνεται την επόμενη μέρα στο κονάκι, με αυξανόμενη ένταση. Μόλις βραδιάζει, οι αναστενάρηδες με πομπική πορεία και χορεύοντας διαρκώς, κατευθύνονται στην πλατεία του χωριού. Εκεί, άλλοι αναστενάρηδες, που έχουν προγονικό το προνόμιο αυτό, μετά από μήνυμα του αρχιαναστενάρη, έχουν ανάψει σωρό από ξύλα, που γρήγορα μεταβάλλονται σε ανθρακιά. Ο χορός με μεγαλύτερη ένταση και πάθος, συνεχίζεται γύρω από την ανθρακιά. Από τον όμιλο των αναστενάρηδων, ξαφνικά ξεχωρίζουν μερικοί άντρες και γυναίκες. Κρατώντας σφιχτά τις εικόνες και τα αμανέτια, προχωρούν προς τα αναμμένα κάρβουνα. Μετά από ένα μικρό δισταγμό, κατευθύνονται με γυμνά πόδια στην ανθρακιά και χορεύουν πάνω στα κάρβουνα. Αυτοί θεωρούνται οι εκλεκτοί που, όπως πιστεύεται, πήραν την εντολή από τον άγιο να πυροβατήσουν τη χρονιά αυτή.Οι κινήσεις τους είναι γρήγορες, το πάθος και ο εκστασιασμός τους φανερά. ΤΜε το τέλος της πυροβασίας, θα επιστρέψουν μαζί με τους άλλους αναστενάρηδες στο κονάκι, όπου θα συνεχίσουν τον χορό.
Την επόμενη μέρα (22 Μαΐου), μια ομάδα θα γυρίσει τα σπίτια του χωριού, με τις εικόνες και τα θυμιάματα, καθώς πιστεύεται ότι με την περιφορά αυτή απομακρύνεται κάθε κακό απ’ το χωριό.
Το βράδυ της 22ας Μαΐου, γίνεται πυροβασία στον Λαγκαδά και το βράδυ της 23ης Μαΐου, πυροβασία στην Αγία Ελένη και τον Λαγκαδά και έτσι ολοκληρώνεται ο τελετουργικός κύκλος των Αναστεναρίων.
