Ὁ Προφήτης Ἰωνὰς έζησε ἐπὶ τῶν βασιλέων Ἀμασίου καὶ Ἱεροβοάμ. Ἦταν γιὸς τοῦ Ἀμαθὶ καὶ εἶχε πατρίδα τὴν Γεχθοφέρ, τῆς φυλῆς Ζαβουλῶν.
Ὁ Ἰωνὰς ἦταν αὐτός, ποὺ μὲ θεία νεύση ἐνθάρρυνε τὸν Ἱεροβοὰμ σὲ πόλεμο κατὰ τοῦ ἄρχοντα τῆς Συρίας, ποὺ κατέληξε σὲ νίκη τοῦ Ἰσραὴλ καὶ ἀποκατάσταση τῶν συνόρων του.
Ὁ Ἰωνὰς φέρεται στὴν Παλαιὰ Διαθήκη, πέμπτος μεταξὺ τῶν μικρῶν λεγόμενων προφητῶν. Βρίσκουμε δὲ γι’ αὐτὸν στὸ ὁμώνυμο βιβλίο, ποὺ κυρίως τὸν ἔκανε γνωστὸ λόγω τῆς ἱερῆς δραματικότητός του. Ὁ Κύριος τὸν εἶχε διατάξει νὰ πάει στὴ Νινευή, ἕδρα πλάνης μάταιων καλλωπισμῶν καὶ ὀργίων, γιὰ νὰ κηρύξει σ’ αὐτὴν καὶ νὰ προφητέψει τὴν καταστροφή της. Ὁ Ἰωνὰς ὅμως, ἀποφάσισε νὰ λησμονήσει τὴν διαταγὴ τοῦ Θεοῦ, καὶ ἔκρινε καλὸ νὰ πάει σὲ μία ἄλλη πόλη, στοὺς Θαρσεῖς.
Ξεκίνησε λοιπὸν τὸ ταξίδι του μὲ πλοῖο, ἀλλὰ στ’ ἀνοιχτὰ ἔπιασε μεγάλη τρικυμία. Τότε ἔριξαν κλῆρο, γιὰ νὰ δοῦν ποιὸς εἶναι ὑπεύθυνός τοῦ κάκου ποὺ τοὺς βρῆκε. Καὶ ὁ κλῆρος ἔπεσε στὸν Ἰωνά, ποὺ εἶχε παρακούσει τὴν διαταγὴ τοῦ Θεοῦ. Τότε τὸν ἔριξαν στὴ θάλασσα καὶ ἡ τρικυμία σταμάτησε. Ἀλλὰ καὶ τὸν Ἰωνά, τὸν κατάπιε ἕνα μεγάλο κῆτος χωρὶς νὰ τὸν φάει καὶ μετὰ τρεῖς μέρες καὶ νύκτες τὸν ἔβγαλε στὴν ξηρὰ σῶο καὶ ἀβλαβῆ.
Τότε ὁ Ἰωνὰς πῆγε στὴ Νινευή, προφήτεψε ὅτι τοῦ εἶπε ὁ Θεὸς καὶ οἱ Νινευΐτες μετάνιωσαν, νήστεψαν 40 μέρες καὶ ἔτσι ἡ πόλη τους σώθηκε ἀπ’ τὴν καταστροφή. Διότι ἡ μετάνοια φέρει τὴν ἀγαθότητα τοῦ Θεοῦ, πάνω ἀπὸ τὴ δικαιοσύνη Του.
Ὁ Ἰωνὰς πέθανε στὴ γῆ Σαραάρ, κοντὰ στὴ βελανιδιὰ τῆς Δεβόρας καὶ τάφηκε μέσα σὲ σπηλιά. Βέβαια ἄλλα γεγονότα τῆς ζωῆς του μαθαίνουμε στὴν Π.Δ.
Εορτάζει στις 21 Σεπτεμβρίου
Ἀπολυτίκιον. Ἦχος γ’. Θείας πίστεως.
Σάλπιγξ εὔηχος, θείων κριμάτων, κόσμῳ πέφηνας, ἀναφωνοῦσα, Ἰωνᾶ τοῖς Νινευΐταις μετάνοιαν· καὶ συσχεθεὶς ἐν τῷ κήτει προέγραψας, τὴν τοῦ Σωτῆρος τριήμερον ἔγερσιν· ὅθεν πρέσβευε, δοθῆναι τοῖς σὲ γεραίρουσι, πταισμάτων ἱλασμὸν καὶ μέγα ἔλεος.
