Του Μανούσου Κλάδου
Τόνοι μελάνης έχουν χυθεί εδώ και αιώνες για το ζήτημα του «Μεταθετού» στις Ορθόδοξες Εκκλησίες.
Και ο λόγος είναι πως αρχικά οι Ιεροί Κανόνες δεν προέβλεπαν μετάθεση από Επισκοπή σε Επισκοπή αλλά ο εκάστοτε Επίσκοπος, Μητροπολίτης ή Αρχιεπίσκοπος, εκλεγόταν δια βίου στην ίδια θέση. Δηλαδή, για να είμαστε σαφείς, ακόμα και για την θέση Οικουμενικού Πατριάρχη, η εκλογή γινόταν απευθείας από τον βαθμό του Διακόνου ή του Πρεσβύτερου και όχι από τους εν ενεργεία Επισκόπους.
Μάλιστα, στην περίπτωση του Μεγάλου Φωτίου η εκλογή του έγινε από λαϊκός. Δεν ήταν καν κληρικός αλλά θεολόγος και εξελέγη κατευθείαν Οικουμενικός Πατριάρχης. Και αυτό έχει γίνει πολλές φορές, ακόμα και στην σύγχρονη εποχή. Ένα παράδειγμα είναι ο αείμνηστος Μητροπολίτης Περγάμου Ιωάννης Ζηζιούλας, ο οποίος το 1986 εξελέγη από λαϊκός στην συγκεκριμένη Μητρόπολη του Οικουμενικού Πατριαρχείου.
Οι συγκεκριμένοι κανόνες περί του «αμετάθετου» επιβεβαιώνονται και από το γεγονός, ότι ακόμα και σήμερα ένας Επίσκοπος όταν χειροτονείται, χειροτονείται με αναφορά στην Επισκοπή του. Αυτό συμβαίνει, διότι ακριβώς τα πρώτα χρόνια της οργανωμένης εκκλησίας δεν υπήρχε η υπόθεση του λεγόμενου «μεταθετού».
Τα χρόνια και οι αιώνες πέρασαν, ωστόσο, και από πολύ νωρίς το «μεταθετό» μπήκε σταδιακά στην ζωή των εκκλησιών, λειτουργώντας σε πολλές περιπτώσεις ως λύση ανάγκης όταν διαμορφωνόταν δυσμενείς συνθήκες για ένα Επίσκοπο στην επαρχία του αλλά και για να καλύψουν σοβαρές ανάγκες μιας επαρχίας που χρειαζόταν ένα ικανό Ιεράρχη, οπότε μετέθεταν κάποιο έμπειρο για να αντιμετωπίσει τις κατά τόπο δυστοκίες.
Εννοείται, πως από πολύ νωρίς, σε υψηλές θέσεις όπως αυτές των Πατριαρχών και Αρχιεπισκόπων, εφαρμόστηκε το «μεταθετό», το οποίο στις ημέρες μας έχει απόλυτη νομική κάλυψη. Έτσι γίνεται σήμερα η εκλογή Αρχιεπισκόπου Κρήτης ή Οικουμενικού Πατριάρχη ή Αρχιεπισκόπου Αθηνών και γενικότερα σε όλες τις αντίστοιχες περιπτώσεις αρχηγών εκκλησιών, προέδρων συνόδων αλλά και μεγάλων Μητροπόλεων. Γίνονται σε απόλυτη εφαρμογή του πολυσυζητημένου συστήματος, περί «μεταθετού».
ΣΤΗΝ ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΤΗΣ ΚΡΗΤΗΣ
Στην Εκκλησία της Κρήτης, είτε κατά την περίοδο που οι εκλογές επισκόπων γινόταν από την Σύνοδο του Οικουμενικού Πατριαρχείου, είτε κατά τη σύγχρονη περίοδο λειτουργίας του Ελληνικού Κράτους, οπότε διαμορφώθηκε το Ημιαυτόνομο Καθεστώς της Εκκλησίας του νησιού μας, πάντα ίσχυε και εφαρμοζόταν το «μεταθετό».
Άλλωστε οι Ιεράρχες της Εκκλησίας της Κρήτης ήταν και είναι αναπόσπαστο μέρος του λεγόμενου «κλίματος» του Οικουμενικού Πατριαρχείου.
Προς τούτο και τα ερωτηματικά που προκλήθηκαν για το αν «ισχύει ή όχι» το «μεταθετό» στην Κρήτη αρχικά εξέπληξε. Αναπόφευκτα δε, άφησε ερωτηματικά για έξωθεν παρεμβάσεις που εύγλωττα και ξεκάθαρα «απαντήθηκαν» με την ανακοίνωση της Ιεράς Επαρχιακής Συνόδου της Εκκλησίας της Κρήτης την Τετάρτη 7 Μαΐου 2025 που ήταν απολύτως κατατοπιστική για το τι ακριβώς συμβαίνει με την εκλογή Μητροπολίτη Κυδωνίας και Αποκορώνου.
Γενικότερα η ιστορία της Εκκλησίας της Κρήτης αποτελεί την μόνη αληθινή και ξεκάθαρη «απάντηση» για το αν ίσχυε ή όχι το «μεταθετό» και βεβαίως να επισημάνουμε πως με τον ισχύοντα έως την περασμένη Τετάρτη καταστατικό χάρτης
της Εκκλησίας της Κρήτης και συγκεκριμένα με διάταξη του 1961, είχαν γίνει τρεις εκλογές Μητροπολιτών. Μία το 1979. Μία το 1981 και μία το 1987. Με την νομοθετική τροπολογία που ψηφίστηκε δεν επιτρέπεται στο εξής παρά μόνο για εκείνους που έχουν επισκοπικό αξίωμα και υπηρετούν στο κλίμα του Οικουμενικού Πατριαρχείου κάνοντας εξαίρεση για τους οκτώ Μητροπολίτες του νησιού μας και βεβαίως τον Αρχιεπίσκοπο.
Αναλυτικά παρακάτω παραθέτουμε τις βασικότερες μεταθέσεις επισκόπων και μητροπολιτών που σχετίζονται με την Εκκλησία της Κρήτης τα τελευταία περίπου 200 χρόνια. Δεν παρουσιάζουμε τις εκλογές Μητροπολίτη Κρήτης ως το 1967 και έκτοτε Αρχιεπισκόπου Κρήτης έως σήμερα, καθώς όλες είναι επακριβώς με εφαρμογή του συστήματος του «μεταθετού». Παραλείπουμε, επίσης, περιπτώσεις που άλλαξαν τα όρια των Επισκοπών και έγιναν σχετικές μετακινήσεις Επισκόπων όπως ήταν η Περίπτωση του Επισκόπου Αυλοποτάμου Καλλίνικου Νικολετάκη που όταν συγχωνευτήκαν οι Επισκοπές Ρεθύμνης και Αυλοποτάμου σε μία, εξελέγη «δια μεταθετού» για την ενιαία Επισκοπή που σήμερα είναι Μητρόπολη. Και αυτές οι περιπτώσεις εμπίπτουν κανονικά στο λεγόμενο «μεταθετό» και προφανώς είναι αρκετές.
Ιλαρίων Κατσούλης (1808-1884)
Εξελέγη Επίσκοπος Ιεροσητείας το 1846 και ακολούθως μετατέθηκε στην Επισκοπή Ρεθύμνης και Αυλοποτάμου το 1869.
Μισαήλ Πατέλης (1836-1900).
Το 1869 χειροτονήθηκε Επίσκοπος Κισάμου και Σελίνου. Το 1879 εξελέγη Επίσκοπος Ιεροσητείας αλλά δεν έγινε αποδεκτός και το 1880 εξελέγη Επίσκοπος Θαυμακού. Το 1900 τοποθετήθηκε Επίσκοπος Φαναρίου και Θεσσαλιώτιδος
Ιερόθεος Μπραγουδάκης (1836-1896)
Το 1881 χειροτονήθηκε Επίσκοπος Κυδωνίας και Αποκωρώνου. Δεν έγινε δεκτός και το 1882 μετατέθηκε στην Επισκοπή Ρεθύμνης και Αυλοποτάμου.
Διονύσιος Καστρινογιαννάκης (1856-1910)
Χειροτονήθηκε Επίσκοπος Ρεθύμνης και Αυλοποτάμου το 1881. Ένα χρόνο αργότερα μετατέθηκε στην Επισκοπή Χερρονήσου. Στις 11 Μαρτίου 1896 εξελέγη για δεύτερη φορά Επίσκοπος Ρεθύμνης και Αυλοποτάμου έχοντας συνυποψήφιους τους Επισκόπους Λάμπης Ευμένιο και Πέτρας Τίτο.
Παρθένιος Μπιτσάκης ( 1841 – 1911)
Το 1887 χειροτονήθηκε Επίσκοπος Κισάμου και Σελίνου. Το 1892 εξελέγη Επίσκοπος Καμπανίας και το 1906 πήρε τρίτη μετάθεση και εξελέγη Επίσκοπος Ιερισσού και Αγίου Όρους.
Αγαθάγγελος Παπαδάκης (1859 – 1928)
Το 1896 χειροτονήθηκε Επίσκοπος Χερρονήσου και το 1900 μετατέθηκε στην Επισκοπή Λάμπης και Σφακίων.
Νικηφόρος Ζαχαριάδης (1835 – 1913)
Χειροτονήθηκε Επίσκοπος Αρκαδίας το 1879. Μετατέθηκε το 1887 στην Επισκοπή Κυδωνίας και Αποκορώνου.
Ειρηναίος Γαλανάκης (1911 -2013)
Εξελέγη Επίσκοπος Κισάμου κα Σελίνου το 1957. Το 1971 μετατέθηκε στην Μητρόπολη Γερμανίας και το 1981 επανεξελέγη Μητροπολίτης Κισάμου και Σελίνου όπου παρέμεινε έως το 2005.
Κύριλλος Κυπριωτάκης (1932 – 2005)
Διατέλεσε Μητροπολίτης Κισάμου καί Σελίνου από 16/2/1975 έως 12/11/1979 οπότε δια μεταθετού έγινε Mητροπολίτης Γορτύνης και Αρκαδίας έως το 2005.
Νεκτάριος Χατζημιχάλης (1932 – 2009)
Στις 3 Αυγούστου 1980 χειροτονήθηκε Μητροπολίτης Κισάμου και Σελίνου. Δεν ενθρονίστηκε. Στις 16 Σεπτεμβρίου 1980 εξελέγη Μητροπολίτης Καρπάθου και Κάσου και στις 24 Μαΐου 1983 Μητροπολίτης Λέρου, Καλύμνου και Αστυπαλαίας. Στις 16 Μαΐου 2005 παραιτήθηκε. Στις 29 Αυγούστου 2007 εξελέγη Μητροπολίτης Γάνου και Χώρας.
Θεόδωρος Τζεδάκης (1933-1996)
Εξελέγη Μητροπολίτης Λάμπης και Σφακίων το 1975 και ακολούθως μετατέθηκε το 1987 στην Μητρόπολη Ρεθύμνης και Αυλοποτάμου όπου παρέμεινε έως την κοίμηση του το 1996.
Πηγή: rethemnosnews.gr
