Παρατηρητήριο ελαιολάδου και επιτραπέζιας ελιάς (8/11/2024)

Αυτά που συμβαίνουν στην αγορά του ελαιολάδου είναι πρωτοφανή. Ακόμη κι αν γυρίσουμε πίσω στο 1991, που είχαμε μια μεγάλη πτώση των τιμών, τότε οι λόγοι ήταν εξωγενείς όταν κάποια «περίεργα λάδια» ξαφνικά κατέκλυσαν τη Μεσόγειο ρίχνοντας τις τιμές, αλλά χρειάστηκε ένα διάστημα 3-4 μηνών.

Αυτό που συμβαίνει τώρα είναι απότομη πτώση σχεδόν στο 50%, ενώ όμως είχε προηγηθεί ένας υπερδιπλασιασμός των τιμών.

Η δεκαετία 2013-2024

Το 2024, Ιανουάριος  – Νοέμβριος

Από το καυτό στο παγωμένο, με μόνο σίγουρα χαμένο το προϊόν, το ελαιόλαδο, καθώς αυτές οι απότομες μεταπτώσεις προκαλούν ζημιές και θύματα σε όλη την αγροδιατροφική αλυσίδα αξίας, μην εξαιρώντας τον καταναλωτή.

Γιατί οι αγορές καταρρέουν;

Είναι οι εξελίξεις τόσο γρήγορες που προχτές «αναγκαστήκαμε» να αναρτήσουμε το ρεπορτάζ «οι αγορές καταρρέουν» ώστε να δώσουμε μια εικόνα με μια σύντομη ανάλυση.

Αυτά που γράφονται από ορισμένες ιστοσελίδες ότι η πτώση οφείλεται στον Ερντογάν, στην Τυνησία, στις βροχές στην Ισπανία, είναι δείγματα είτε άγνοιας, είτε γνώσης συνοδευόμενης με ηθελημένη παραπλάνηση του αναγνωστικού κοινού.

Ο Ερντογάν

Οι εξαγωγές της Τουρκίας έχουν απελευθερωθεί από τον Ιούνιο και μάλιστα στο olivenews.gr είχαμε προβλέψει τις εξελίξεις γράφοντας την Πρωτομαγιά 2024 ότι «Το σενάριο της ημι-απελευθέρωσης των τούρκικων εξαγωγών είναι πολύ πιθανό».

Δεν είναι λοιπόν τώρα που θα προστεθούν οι 400.000 τουρκικού ελαιολάδου στο παγκόσμιο ισοζύγιο. Το μόνο που άλλαξε, όχι τώρα, αλλά πριν ένα μήνα, είναι ότι η Τουρκία κατήργησε τον δασμό των 200 δολαρίων/τόνο για το χύμα. ΑΡΑ η τωρινή πτώση των τιμών είναι τελείως άσχετη με τον Ερντογάν και την Τουρκία.

Η Τυνησία

Επίσης εξ’ ίσου αβάσιμη είναι η ερμηνεία ότι οι τιμές υποχώρησαν τις τελευταίες ώρες και ημέρες εξαιτίας της Τυνησίας. Πολύ βολικό και πιασάρικο για clickbait το «παζάρι της Τυνησίας» μόνο που γνωρίζουμε και έχουμε γράψει εδώ και μήνες ότι η Τυνησία θα έχει φέτος μια καλή χρονιά με 300 χιλ. τόνους περίπου και μάλιστα ότι πολύ πρόσφατα δέχτηκε κάποιες πολύ ευεργετικές βροχές.

ΑΡΑ ούτε η Τυνησία προκάλεσε την τωρινή απότομη πτώση των τιμών.

Οι βροχές στην Ισπανία

Ακόμη πολύ περισσότερο οι πρόσφατες βροχές στην Ισπανία, ελάχιστα έως καθόλου δεν προκάλεσαν την τωρινή απότομη πτώση των τιμών. Από τον μήνα Μάιο γνωρίζουμε ως 4Ε και έχουμε γράψει στο «Ελιά & Ελαιόλαδο» και στο olivenews.gr ότι η Ισπανία πάει για μια μεγάλη παραγωγή 1,2 έως 1,45 εκατ. τόνους με max το 1,6 εκατ. δεχόμενοι στην Ελλάδα από τους διάφορους αγροτοβομβιστές προβοκάτορες και τους ομοίους τους συνεχή υπόγειο πόλεμο. Αντιθέτως από την Ισπανία μέχρι την Αμερική, αυτές οι ποσότητες έχουν καθιερωθεί εδώ και μήνες.

ΑΡΑ, εν κατακλείδι, ούτε ο Ερντογάν, ούτε η Τυνησία, ούτε οι βροχοπτώσεις στην Ισπανία δεν προκάλεσαν την απότομη πτώση των τιμών απ’ άκρη σ’ άκρη σε όλη τη Μεσόγειο όπως είτε από άγνοια, είτε από αθέμιτα εκδοτικά συμφέροντα προβάλλονται διάφορες απόψεις.

Κι έτσι, τελικά, το αρχικό ερώτημα παραμένει: Γιατί έπεσαν και πέφτουν οι τιμές;

Η απάντηση είναι εξαιρετικά απλή, όπως όλες οι μεγάλες αλήθειες. Οι τιμές πέφτουν γιατί είχαν ανέβει υπερβολικά και απότομα, γιατί – όπως επιμένουμε να το εξηγούμε εδώ και μήνες – η ελαιοκομική χρονιά που μόλις άρχισε, η 2024/25, η παραγωγή (προσφορά) επανέρχεται στα ιστορικά φυσιολογικά της.

Γράφαμε στο editorial του 107 τεύχους του περιοδικού «Ελιά & Ελαιόλαδο» ότι «το θρίλερ τελειώνει» και στο άρθρο για την αγορά και τις τιμές: «Αν ο γνωστός παλιός κανόνας “πούλα και μετάνοιωνε” έχει μια φορά ισχύ, υπό τις σημερινές συνθήκες φαίνεται μονόδρομος». Τότε ακόμη, η αγορά λειτουργούσε άνετα μεταξύ 7,50-8,50 ευρώ/κιλό. Τα λάδια θα είχαν φύγει σε υψηλότερες τιμές προς όφελος όλων (παραγωγών και ελαιοτριβέων), σε καλύτερες ποιότητες (πριν το καλοκαίρι) και ΔΕΝ θα πίεζαν τα αποθέματα που ακόμη υπάρχουν, αφήνοντας οικονομικές ζημίες δεκάδων εκατομμυρίων ευρώ και ποιότητες στα αζήτητα.

Οι τιμές σήμερα

Γράψαμε χθες ότι είναι τόσο ραγδαία η πτώση, που τα όποια νούμερα ακούγονται έχουν περισσότερο θεωρητική αξία καθώς μέσα σε λίγες ώρες ανατρέπονται. Με κάθε λοιπόν επιφύλαξη και μιλώντας πάντα για φρέσκα φετινά:

• Ισπανία: Από 5,40 τα συνήθη έξτρα, έως 5,0 τα λαμπάντε 1ο και τα ραφινέ στα 5,25 ευρώ το κιλό. Ωστόσο, στην πραγματική αγορά τιμές πώλησης (FOB) μπορούν να κλείσουν από τα 5,0 ευρώ/κιλό.
• Πορτογαλία: Έχοντας (σοφά προβλέψει και) αρχίσει τις πωλήσεις από τις αρχές Σεπτεμβρίου τώρα διώχνει και τις τελευταίες παρτίδες με 5,0 έως 5,20 ευρώ το κιλό.
• Τυνησία: Έγιναν πράξεις και κάτω από τα 5,0 ευρώ με τα βιολογικά να ανεβαίνουν έως τα 5,25 ευρώ το κιλό.
• Ιταλία: Τα 8,50 ευρώ αποτελούν μια αντιπροσωπευτική τιμή για την περιοχή της Puglia.
• Τουρκία: Τα σφάλματα των τριών απαγορεύσεων εξαγωγών των δύο προηγούμενων ετών κατέστρεψαν τον κλάδο. Σε συνδυασμό με την φετινή υπερπαραγωγή (όπως διαφαίνεται) έχουν οδηγήσει σε κάθετη πτώση των τιμών, από τα 5,40 στα 4,25 ευρώ/κιλό.
• Ελλάδα: Ισχύουν λίγο πολύ τα όσα γράψαμε χθες. Η παγωμάρα της αγοράς σε όλη τη Μεσόγειο έχει προκαλέσει συμπτώματα ασφυξίας στην ελληνική αγορά. Οι όποιες τιμές ακούγονται ελάχιστη σημασία έχουν λόγω έλλειψης αγοραστικού ενδιαφέροντος, ενώ είναι αμφίβολη η αντιπροσωπευτικότητά τους υπό την έννοια ότι σε αυτή την τιμή είναι αμφίβολο αν γίνονται άλλες συναλλαγές.
• Ελληνικές επισημάνσεις

• Ελπίζουμε σε κάποιες βροχές γιατί κάθε μέρα που περνάει όχι μόνο κατεβαίνει η πρόβλεψη της ποσότητας, ίσως και κάτω των 200.000 τόνων, αλλά υποβαθμίζονται και οι ποιότητες στους ξερικούς ελαιώνες.
• Πολύ θετικά μηνύματα χωρίς MOAH και υπολείμματα, με καλές ποιότητες στα ποτιστικά ελαιοπερίβολα.
• Μεγάλα προβλήματα έχουν κληρονομήσει τα περυσινά «άκοπα», «το κυνήγι των τσουβαλιών», οι μη ρεαλιστικές υποσχέσεις «άστο μέσα και θα δούμε».
• Οι χρόνιες διαρθρωτικές αδυναμίες της αγοράς έχουν βγει στην επιφάνεια. Ο εφησυχασμός «δεν πουλάω» γύρισε απότομα στο «πουλάω όσο-όσο» με αποτέλεσμα τα ελάχιστα βυτία προς πώληση να πολλαπλασιάζονται τεχνητά από στόμα σε στόμα, από πωλητή σε μεσίτη/broker, δίνοντας μια παραπλανητική εικόνα υπερπροσφοράς. Έτσι τελικά οι λίγοι αγοραστές βλέπουν απέναντί τους ακόμη περισσότερους πωλητές διατεθειμένους να πουλήσουν ολοένα και φτηνότερα.

Επίλογος – Συμπέρασμα

Το ελαιόλαδο και ειδικά το ελληνικό ελαιόλαδο, ζει την χειρότερη περίοδο των τελευταίων τουλάχιστον δεκαετιών.

Η λέξη «ψυχραιμία» έχει νόημα τουλάχιστον για να αποφύγουμε τα χειρότερα.

Όταν η κατανάλωση «ξυπνήσει» και η βιομηχανία θα πρέπει να κάνει μαζικές αγορές τότε θα δούμε τα νέα επίπεδα ισορροπίας. Μέχρι τότε οι αγοραστές δια της απουσίας τους θα πιέζουν προς τα κάτω ώστε το νέο σημείο επανεκκίνησης να είναι το χαμηλότερο δυνατόν.

Επιτραπέζια ελιά

Ο πρώτος συνεταιριστικός τιμοκατάλογος ελιάς Καλαμών, από τον Αγροτικό Ελαιουργικό Συνεταιρισμό Στυλίδας, έδωσε τιμή 1,50 ευρώ για την βασική κατηγορία των 200 τεμαχίων ανά κιλό. Είναι ελαφρώς υψηλότερες οι τιμές από εκείνες ιδιωτικής εταιρείας που ανακοίνωσε την προηγούμενη εβδομάδα τις δικές της τιμές.

Ο συνεταιρισμός της Στυλίδας, για τον καρπό μεγάλου μεγέθους (131-140 τεμάχια ανά κιλό), προσφέρει 2 ευρώ το κιλό και για τις ψιλές ελιές (281-300 τεμάχια ανά κιλό) τιμή 1 ευρώ το κιλό. Οι τιμές είναι κατά 20 λεπτά υψηλότερες για τις βιολογικές ελιές Καλαμών.

Το πρόβλημα, είναι ότι εξαιτίας της ανομβρίας, είναι μεγάλος ο όγκος της ψιλής ελιάς.

Στατιστικά

Στη χώρα μας, σε αντίθεση με την Ισπανία κυρίως αλλά όχι μόνον, δεν υφίσταται οργανωμένη και μεθοδική παρακολούθηση της αγοράς. Η Ελληνική Στατιστική Αρχή, ωστόσο, είναι μια έγκυρη πηγή επίσημων στοιχείων, την οποία αξιοποιεί το olivenews, στο πλαίσιο της εβδομαδιαίας ανάλυση του «Παρατηρητηρίου». Σε λίγες ημέρες, θα δημοσιοποιηθούν και στοιχεία για τις τιμές παραγωγού.

Η τιμή του ελαιολάδου στη λιανική αγορά, με βάση τα στοιχεία που δημοσιοποίησε σήμερα η Ελληνική Στατιστική Αρχή:

• το τελευταίο δωδεκάμηνο (από Οκτώβριο 2023 ως τον Οκτώβριο 2024), έχει ακριβύνει κατά 18,1%, ενώ τα τρόφιμα έχουν ανατιμηθεί κατά 1,5% και ο τιμάριθμος έχει ανέβει κατά 2,4%.
• Τον μήνα Οκτώβριο, ανατιμήθηκε κατά 3%

Καταναλωτής

Η μέση τιμή του εξαιρετικού παρθένου ελαιολάδου στα ράφια πέντε μεγάλων αλυσίδων σούπερ μάρκετ (φιάλες ενός λίτρου), διαμορφώνεται στα 13,5 ευρώ το λίτρο. Οι τιμοληψίες που διενεργεί το olivenews.gr, μέσα από τους ιστότοπους ηλεκτρονικών αγορών των αλυσίδων δείχνουν εντός εβδομάδας (από την προηγούμενη Τετάρτη ως την περασμένη Τετάρτη), μείωση τιμών σε 11 ετικέτες και αύξηση σε 4 ετικέτες, σε ένα σύνολο 60 ετικετών που συστηματικά παρακολουθούνται.

Η μέση τιμή των 60 ετικετών που είναι τώρα 13,5 ευρώ, ήταν την προηγούμενη Τετάρτη 13,61 ευρώ και ένα μήνα πριν ήταν στα 13,1 ευρώ. Δηλαδή, σε μηνιαία βάση (από αρχές Οκτωβρίου ως τώρα), η μέση τιμή έχει αυξηθεί κατά 40 λεπτά το λίτρο.

Το φθηνότερο έξτρα παρθένο ιδιωτικής ετικέτας είναι το προϊόν της αλυσίδας My Market με τρέχουσα τιμή τα 10,60 ευρώ.

Καιρός

Μετά από τον πιο ξηρό Οκτώβριο της τελευταίας 15ετίας, οι πρώτες μέρες του Νοεμβρίου πέρασαν, επιτείνοντας το πρόβλημα της ξηρασίας. Δεν έπεσε ούτε στάλα βροχής. Υπάρχουν όμως προβλέψεις που κατέγραψε το olivenews.gr, σύμφωνα με τις οποίες τις αμέσως προσεχείς ημέρες θα έχουμε βροχοπτώσεις. Είναι αναγκαίες, πλέον, όχι μόνο για μια καλύτερη συγκομιδή σε σχέση με πέρσι, που όλοι ελπίζουν και προσδοκούν, αλλά και απόλυτα αναγκαίες για το φυτικό κεφάλαιο που απειλείται. Η κατάσταση είναι κυριολεκτικά κρίσιμη σε όλη την επικράτεια και γι’ αυτό, οι λιγοστές και καθυστερημένες κυβερνητικές παρεμβάσεις για εγγειοβελτιωτικά έργα είναι καλοδεχούμενες.

Πηγή: olivenews.gr