Του Σταύρου Φωτάκη
Κάποτε, που δεν υπήρχανε αμαξωτοί δρόμοι, η πεζοπορία από χωριό σε χωριό, στα γειτονικά κυρίως Αμαριώτικα χωριά, στους δύσβατους ασπαλαθιασμένους χωματόδρομους, μέρα και νύχτα, δεν μας εμπόδιζε να μονομερίσομε και να γλεντήσομε. Σήμερο, που έχομε αμαξωτούς ασφαλτοστρωμένους δρόμους, πολλά και ακριβά αυτοκίνητα, εγκαταλείψαμε δυστυχώς και τις παρέες και τα πανηγύρια μας.
Τα χωριά μας, Άγιος Ιωάννης, Χορδάκι και Άνω Μέρος Αμαρίου, είχανε πάντα άριστες σχέσεις, φιλικές και συγγενικές και συμμετείχανε μαζικά, σε όλες τις κοινωνικές τους εκδηλώσεις, γάμους, βαφτίσια, πανηγύρια, κλπ. Οι μεγαλύτεροι δεν μπορούμε να ξεχάσομε, το πανηγύρι τση Φανερωμένης, τη Παρασκή τση Λαμπρής, που ήτονε σημείο ευχάριστου ανταμώματος κυρίως για τα τρία χωριά μας και το περιμέναμε πως και πως, πιο πολύ και από την ημέρα τση Λαμπρής. Αμέτρητοι, πολλές εκατοντάδες, πεζοπόροι και καβαλάρηδες σε τετράποδα προσκυνητές, με πλουμιστές πατανίες και ψημιθευτά βουργίδια γεμάτα με εκλεχτούς μεζέδες, και τσικουδόκρασα και αργότερα, το πήγε-έλα, με το φορτηγό του Γιάννη Παραδεισανού (σοφέρη). Εκκλησιασμός από τον παπά Κυριάκο και παπά Στελή με πολλές αρτοπλασίες. Ανταλλαγή εγκάρδιων ευκών. Άπλωμα καταγής των διαλεχτών μεζέδων, στις αυτοσχέδιες κυκλικές πέτρινες καθίστρες, ξέχωρες για το κάθε χωριό. Ανταλλαγή αυτοσχέδιων κερασμάτων από χωριό σε χωριό. Τρικούβερτο γλέντι μέχρι τις απογευματινές ώρες με τους παραδοσιακούς οργανοπαίχτες Ανάστο-Διάκουβο-Στίνο-Αντώνη και άλλους παλιότερους και νεότερους Και το αποκορύφωμα χορός και τραγούδι από φημισμένους χορευταράδες και τραγουδιστάδες των χωριών μας. Δεν ελλείπανε βέβαια και τα κινητά καφενεία του Θεοχάρη Ζωϊδάκη, του Αντώνη Παραδεισανού, του Σταμάτη Χανιωτάκη κ.ά, για κανένα λουκούμι ή φυσεκάκι καραμέλες κλπ αναγκαία για κέρασμα «ντάμα μπουφέ» των ντελικανήδων στσι κοπελιές μετά από το σχετικό χορό. Αυτό ήτονε σε γενικές γραμμές το πρόγραμμα του ξεχωριστού αυτού πανηγυριού.
Το γραφικό παλιό ξωκλήσι της Ζωοδόχου Πηγής (Παναγίας Φανερωμένης), για όσους δεν το έχουνε επισκεφτεί, βρίσκεται ανατολικά στην πλαγιά του όμορφου και ιστορικού Κέντρους, κοντά στο Χορδάκι. Στεριωμένο εδώ και αιώνες, σε ένα πανέμορφο τοπίο, μέσα σε πρινάρια, βελανιδιές, πλατάνια και άλλα θαμνώδη, αλλά και αφημένο δυστυχώς στη φθορά των φυσικών φαινομένων. Δίπλα σε μια από τις 101 πηγές του Κέντρους, «… γιατί ’χω βρύσες εκατό και μια στη βορεινάδα …», όπως λέει και το ριζίτικο τραγούδι, στην αστείρευτη πηγή που αναβλύζει αγιασμένο και δροσερό νερό από τα σπλάχνα του βουνού.
Το Πάσχα του 2000, βρέθηκα στο χωριό και αξιώθηκα να πάω στη χάρη τση Παναγίας, στη Φανερωμένη. Σηκώθηκα πρωϊ-πρωϊ, ετοιμάστηκα και μαζί με άλλον ένα χωριανό μου, πήραμε τα βουργίδια μας γεμάτα καλολοϊδια και ξεκινήσαμε, για το ξωκλήσι τση Φανερωμένης. Δεν συναντήσαμε κανένα στο δρόμο μας, μα ούτε στον πέργιαυλο της εκκλησάς, δεν ήτονε κανείς και μπήκαμε μέσα, ανάψαμε το κερί μας και προσκυνήσαμε. Είμαστε οι τελευταίοι προσκυνητές, αλλά προλάβαμε τη λειτρουγιά στη μέση περίπου. Οι προσκυνητές μαζί με τον παπά-Γιάννη από το Άνω Μέρος, είμαστε συνολικά έντεκα άτομα. Δε θα ξεχάσω το ποντικάκι, που κάποια στιγμή ξεθάρρεψε, πρόβαλε στο τέμπλο της εκκλησάς να δει τι συμβαίνει, ως φαίνεται και για να μασε μετρήσει, αλλά του διέκοψε το μέτρημα ο φίλος συγχωριανός μου, το χούφτωσε και το πέταξε όξω. Ο παπά-Γιάννης, ευλόγησε τους λιγοστούς άρτους, μας έδωσε το αντίντερο, ευχηθήκαμε, αποχαιρετηχτήκαμε και φύγαμε, χωρίς να ανοίξομε ούτε τα βουργίδια μας, με μουδιασμένα τα χείλια μας. Ένοιωσα απογοήτευση, λύπη, αλλά και ενοχές, γι αυτή την εγκατάλειψη και δεσμεύτηκα, πως θα προσπαθήσω να αναγεννηθεί αυτό το όμορφο πανηγύρι, που δεν έχει μόνο θρησκευτικό, αλλά και παραδοσιακό-πολιτισμικό χαραχτήρα.
Για να μην συνεχιστεί αυτή η εγκατάλειψη, ως Πρόεδρος του Συλλόγου Αϊγιαννιωτών Αθήνας (2001-2003), πρότεινα και έγινε αποδεκτό από τα Δ.Σ των Συλλόγων Αϊγιαννιωτών και Ανωμεριανών Αθήνας και χωριών, η αναβίωση αυτού του πανηγυριού. Πράγματι με τη συνεργασία των δύο Συλλόγων και του Δήμου, τη βοήθεια και συμμετοχή των μονίμων κατοίκων των οικισμών, την Παρασκή 10 Μαϊου του 2002, έγινε το πανηγύρι μετά από είκοσι χρόνια, έτσι ακριβώς όπως γινότανε, με την ελπίδα να συνεχιστεί. Η αναβίωση αυτή που έγινε το 2002 καταγράφηκε στο παρακάτω βίντεο.
Δείτε το βίντεο
Δυστυχώς δεν είναι εύκολο να ξαναγίνουνε αυτά τα πανηγύρια όπως παλιά.. Ευτυχώς, λίγοι τουλάχιστον προσκυνητές συνεχίζουνε και πηγαίνουνε κάθε χρόνο, για να προσευχηθούνε στη χάρη τση Παναγίας. Εύχομαι και προτρέπω κάθε αρμόδιο να ενεργοποιηθεί, για να προστατευτεί αυτός ο αγιασμένος θρησκευτικός και παραδοσιακός τόπος και να μην καταντήσει χώρος σταυλισμού αιγοπροβάτων.
Κάποιες ενδεικτικές επίσης φωτογραφίες που είχανε την καλοσύνη να μου εμπιστευτούνε συγχωριανοί μου Αϊγιαννιώτες τους οποίους ευχαριστώ και πάλι, είναι όλες από παλιότερα πανηγύρια, και περιλαμβάνονται στα εκδοθέντα βιβλία μου : Αϊγιαννιώτικες Αναδρομές. Πιστεύω πως τα λίγα τούτα λόγια μαζί με τις σχετικές φωτογραφίες, θα επαναφέρουνε στη μνήμη των παλιότερων αυτό το όμορφο νοσταλγικό πανηγύρι.
Και του χρόνου με υγεία. Η Χάρι τση Παναγίας να μασε βοηθά και ούλου του κόσμου.
Παρασκή τση Λαμπρής 10 Μαϊου του 2024 Σταύρος Φωτάκης
