Κείμενο – φωτογραφία: Γεώργιος Χουστουλάκης
Το επάγγελμα του τελάλη, η ντελάλη, που σήμαινε κήρυκας, τείνει πλέον να εξαλειφθεί από την πατρίδα μας, εν τούτοις άνθισε για πολλά χρόνια σε πολλά χωριά της Κρήτης και ασφαλώς και στη Μεσαρά , που οι πιο παλιοί τους θυμούνται ακόμα!
Θα περιοριστούμε στη Μεσαρά, γιατί σε πολλά χωριά της Ελλάδας, ο τελάλης, ήταν κάτι σαν κινητή εφημερίδα, που άρχιζε με το «ακούσατε ακούσατ’ …» και ανακοίνωνε τα νέα, και ήταν περισσότερο επάγγελμα, για να ζήση κάποιος, αυτός και η φαμελιά του.
Στα χωριά μας όμως της Μεσαράς, ο τελάλης, ήταν κάτι διαφορετικό.
Κατ αρχάς, να διευκρινίσουμε, ότι δεν είχαν όλα τα χωριά τελάλη.
Όσα λοιπόν χωριά δεν είχαν τελάλη, τη δουλειά αυτή, υποχρεούταν να την κάνει ο αμπελικός (αγροφύλακας).
Σε πολλά χωριά της Κρήτης, έβαζαν τελάλη άνθρωπο αδύναμο, ηλικιωμένο, η ανάπηρο, για να του δώσει το χωριό από ευσπλαχνία, το δικαίωμα να φάει κι αυτός ’’ένα κομμάτι ψωμί’’, μια και αδυνατούσε να δουλέψει στα χωράφια, η να κάνει μεροκάματα!
Μα και να μην ήταν θέμα κοινότητας, δεν καταδεχόταν ένας – ένας που ήταν υγιής να κάνει τον τελάλη, αφού το θεωρούσε υποτιμητικό!
Το μόνο προσόν, για να γίνει κανείς τελάλης, ήταν η δυνατή και βροντερή φωνή!
Στην κατάσταση αυτή της σωματικής αναπηρίας, ήταν και ο γνωστός σε πολλούς ο Ζαχάρης Νικολούδης, ο τελάλης της Γαλιάς για πολλά χρόνια. (Φωτογραφία με το λευκό πουκάμισο).
Στη Φανερωμένη ήταν ο Τζαβόλης ο Μανώλης.
Δεν ήταν Φανερωμιανός, αλλά παντρεύτηκε από εκεί, και παρέμεινε στη Φανερωμένη. Αργότερα έφυγε για το Βέλγιο όπου πέθανε εκεί.
Στις Μοίρες ήταν γνωστός και ο Σημαντήρης.
Ήταν από ότι λένε ηλικιωμένος και αδύναμος στο να κάνει αγροτικές εργασίες, και ο Δήμος Μοιρών του παραχώρησε τότε τη θέση αυτή, να μπορέσει κι αυτός να ζήσει με αξιοπρέπεια.
Τον Σημαντήρη θυμούνται πολλοί σήμερα, και ηχεί ακόμα στα αυτά τους τότε που διαλαλούσε στα σοκάκια, όπως τη φράση:
– Κινηματόγραφος ‘’Φαιστός’’! Τέσσερεις νύφες και ένας γαμπρός!
Ήταν η γνωστή μας ταινία με τον Βουτσά και Γκιωνάκη!
Δεν το λες επάγγελμα την εργασία του τελάλη, γιατί τα λεφτά ήταν πολύ λίγα, έφταναν δεν έφταναν να ζήσει ένα άτομο.
Ήταν όμως μια ασχολία κάποιου, να μπορεί κι αυτός να έχει τα απαραίτητα τα προς το ζειν!
Ο Ζαχάρης απ τη Γαλιά, αν και ανάπηρος, είχε πολύ δυνατή και βροντερή φωνή!
Η φωνή του απ’ ότι λέγανε, ήταν δυνατότερη, ακόμα κι από… μεγάφωνο!
Γεννήθηκε υγιής, αλλά μικρός είχε την ατυχία να πάθει πολιομυελίτιδα, και του άφησε ατροφικό το ένα χέρι .
Έτσι το ένα του χέρι ήταν στην αχρηστία, και το είχε συνήθως στην μέση και πίσω στην πλάτη του. Προφανώς, ντρεπόταν να το έχει μπροστά και το έκρυβε…
Του είχαν αναθέσει και άλλη μια εργασία, να φροντίζει και να ποτίζει τα λουλούδια του Ηρώου του χωριού και έτσι έζησε αρκετά χρόνια εξασκώντας αυτή τη δουλειά του τελάλη, και του υπεύθυνου Ηρώου.
Όλα αυτά τα έκανε πολύ καλά, και με την ανάλογη σοβαρότητα, που σχεδόν έμοιαζε λειτούργημα!
Ο τελάλης, πήγαινε σε όλες τοις γειτονιές του χωριού, σταματούσε στο πιο κατάλληλο σημείο, να έχει ακουστική πρόσβαση σε όσο περισσότερο κόσμο γίνεται!
Στη συνέχεια, έβαζε τα δυο του χέρια στο στόμα σε σχήμα χωνιού, και άρχιζε να βροντοφωνάζει για το αποψινό θέμα που του έχουν αναθέσει να ανακοινώσει.
Τα ανακοινωθέντα πολλά, τακτικά, και διαφόρων θεμάτων!.
Τα πιο συνήθη θέματα, ο ερχομός κάποιου βουλευτού ή Νομάρχη για να μιλήσουν.
Ο τελάλης θα ανακοινώσει για γάμους, βαφτίσια, για να δηλωθούν τα ζώα του κάθε χωριανού, αιγοπρόβατα, τα κτήματα ( γαϊδούρια μουλάρια κλπ) και τα χωράφια.
Εδώ κάπου, κάποιες ανακοινώσεις, έχουν αφήσει εποχή, αφού ο κόσμος θέλει τον τελάλη να λέει δήθεν τα παρακάτω αστεία ανακοινωθέντα:
– Χωριανοί, χωριανοί! Χωριανοί γουρούνια! Όσοι έχετε! Να πάτε αύριο να τα δηλώσετε!
– Χωριανοί μουσκάρια! Όσοι έχετε! Να πάτε λέει αύριο όσοι θέλετε, να τους κάνετε εμβόλιο στην κοινότητα που θα έρθει ο κτηνίατρος!
Πολλά τέτοια σατυρικά εφεύρε ο λαός, που για ένα κόμμα που αλλάζει θέση, αλλάζει ριζικά και το νόημα!
Ο τελάλης ανακοίνωνε τα θέματα της κοινότητας , της ενορίας, που του προέτρεπε ο γραμματικός, ο πρόεδρος η ο παπάς.
Οι πιο ωραίες βέβαια ανακοινώσεις, ήταν όταν ενημέρωνε το χωριό , για ερχομό κάποιου σινεμά η θεατρικού θιάσου!
Με δυνατή βροντώδη φωνή, με στόμφο, που τόνιζε δυο η τρείς συλλαβές χωριστά και σταματούσε με παύσεις, έκανε τις ανακοινώσεις!
-Χω -ρια- νοί! Από-ψε, ήρθε θέ-ατρο στο χωριό μας, και θα παίξει στη πλα-τεία του σκολιού – το έ ργο, ‘’η θυ-σία του Αβρα-άμ’’, και όσοι θέ τε, να πάτε… Η παρά-σταση αρχί-ζει 8 η ώρα!
Ακόμα θυμάμαι ένα καλοκαιρινό βράδυ του 1968:
-Χωριανοί! Απόψε θα παίξει κινηματογράφος στο χωργιό μας, το έργο ‘’ξεριζωμένη γενιά’’ με το Νίκο Ξανθόπουλο και την Άντζελα Ζήλια!
Πρωταγωνιστούν! ο Μάνος Κατράκης, ο Λαυρέντης Διανέλος, και ο Παντελής Ζερβός! Ακόμα παίζει και ο μικρός Βασιλάκης Καΐλας!
Η ταινία θα αρχίσει στις 8 στου Δρουγκοστελιανού το μαγαζί!
Πέντε φράγκα οι μεγάλοι και τρία οι μικροί!
Ταχτικά όμως ερχόταν και πλανόδιοι αθλητές…
-Χωριανοί, σήμερα στο χωργιό μας ήρθε ο μεγάλος Σαμψών, (Η Τζιμ Αρμάου ή Τζίμ Λόντον) και θα δώσει παράσταση στου Φλασκουρογιώργη το μαγαζί, απόξω στη πλατεία, όσοι θέτε να πάτε!
Μετά παρέλευση όμως ετών, τέλη του ΄70, ήρθαν οι λαμπάτοι ενισχυτές, οι λεγόμενοι «DUBLEX» 35 η 100 Watt, που πήραν τη θέση τους σε κοινοτικά γραφεία εκκλησίες, και με ένα απλό μικρόφωνο, και ένα μεγάφωνο τύπου χωνί, ήταν πλέον αρκετά να εκτοπίσουν όλους τους τελάληδες!
