Του ορειβάτη Δακανάλη Μανόλη
Ο σπηλαιώδης ναός της Παναγίας της Μαρτσαλιανής βρίσκεται σε κάθετα ασβεστολιθικά βράχια, είναι κωνικός σμιλευμένος και μοιάζει με μινωικό τάφο και μητάτο του Ψηλορείτη. Χρησιμοποιήθηκε ως εκατόμβη στη διάρκεια των χριστιανικών διωγμών.
Το μονοπάτι ελίσσεται στην κοίτη της ασβεστολιθικής φαραγκοκοιλάδας του Μαρτσάλου, στην οποία υπάρχουν πολλές σπηλιές, που στο παρελθόν φιλοξενούσαν ασκητές. Οι πλαγιές είναι κατάφυτες από σκήνους, αγρουλίδους, χαρουπιές, πικροδάφνες, αρχαίες ελιές και φρύγανα. Πάνω από 30 ορειβάτες με αρχηγό το Σαββάκη Νεκτάριο κατηφορίσαμε σ στο μονοπάτι με προορισμό το γραφικό και μαγευτικό όρμο του Μαρτσάλου.
Οι συστάδες φοινίκων του Θεόφραστου (372-287 πχ.) αποτελούν μια όαση του φαραγγιού και δίνουν μια εξωτική διάσταση στην περιοχή. Λίγο πιο κάτω δεξιά πάνω σε ένα βράχο είναι το σπιτάκι του απόμαχου πειρατή Γαβιώτη, ο οποίος έφτιαχνε παξιμάδι στο φούρνο που διατηρείται σε αρίστη κατάσταση και τροφοδοτούσε τους πειρατές. Απέναντι από το σπιτάκι στα βράχια είναι το πετρωμένο λιοντάρι ο αιώνιος φύλακας του φαραγγιού.
Ο μαγευτικός όρμος του Μαρτσάλου (καλό λιμάνι –στα Λατινικά) κρύβεται πίσω από τα μεγάλα αλμυρίκια. Όλοι απολαύσαμε τα κρυστάλλινα νερά του και ανέμελοι χωρίς κινητά τηλέφωνα, περάσαμε μια μοναδική μέρα. Τα παιδιά που είχαμε μαζί μας δεν έβγαιναν καθόλου από τη θάλασσα. Στο γραφικό αυτό όρμο βρέθηκαν σε ανασκαφές ίχνη από λιμενικό οικισμό του 1800-1600 πχ.!
