Κείμενο – Φωτογραφία: Μιχάλης Ανδριανάκης* (+ 2024)
Ένα ενδιαφέρον θέμα βγαίνει στην επιφάνεια, καθώς το τελευταίο διάστημα ασχολούμαι με τη μελέτη του σημαντικού, ερειπωμένου ναού της Παναγίας στην Πατσώ Αμαρίου.
Από τις παλιές φωτογραφίες του αρχείου της 13ης ΕΒΑ, που δείχνουν τις εργασίες αποτοίχισης των τοιχογραφιών στη δεκαετία του ’70, μου κίνησε το ενδιαφέρον μια με σπασμένη σε κομμάτια λατινική επιγραφή.
Από μια πρώτη ανάγνωσή της διαβάζεται καθαρά το όνομα IOANES LIMA και η εποχή της είναι ίσως το τέλος του 15ου αιώνα.
Μια πρώτη βάσιμη υπόθεση είναι ότι η επιγραφή με αρκετή πιθανότητα προέρχεται από τον τάφο του “ορθόδοξου” ιερέα Ιωάννη Λίμα από την ομώνυμη βυζαντινή οικογένεια, η παρουσία της οποίας στην Πατσώ είναι γνωστή από παλιά.
Ο Ιωάννης Λίμας, όπως προκύπτει από δυο σημαντικές δημοσιεύσεις του ακαδημαϊκού Μανούσου Μανούσακα πρόδωσε στις βενετικές αρχές την επανάσταση που ετοίμαζε κατά των Βενετών ο Σήφης Βλαστός το 1453, τη χρονιά, που η Πόλη έπεφτε στα χέρια των Τούρκων.
Οι Βενετοί, έγκαιρα ενημερωμένοι, συνέλαβαν τους επαναστάτες, άλλους εκτέλεσαν, άλλους εξόρισαν και ο “καλός” παπάς πήγε στη Βενετία για να εισπράξει “τα τριάκοντα αργύρια”.
Γεναιόδωροι οι Βενετοί, σύμφωνα με τις πηγές, έδωσαν στον Ιωάννη Λίμα 1000 υπέρπυρα, ή τα έσοδα από τα χωριά Πατσώ και Αγρίδια, του έδωσαν το πολύ μεγάλο αξίωμα του πρωτοπαπά Κρήτης (τότε δεν υπήρχαν επίσκοποι στο νησί), μετά το θάνατο του μέχρι τότε πρωτοπαπά, του έδωσαν την άδεια να έχει προσωπική φρουρά από τέσσερα άτομα και να οπλοφορεί, καθώς ζούσε σε κλίμα ανασφάλειας εξαιτίας της ελεεινής πράξης του και έδωσαν στους συγγενείς του προτεραιότητα για κατάληψη δημόσιων θέσεων.
Του έκαμαν μάλιστα και το “ρουσφέτι” να του διορίσουν και αναπληρωτή, καθώς ο ίδιος δε θέλησε να μετακομίσει στην πρωτεύουσα της Κρήτης, αλλά προτίμησε να ζει ίσως στο χωριό του.
Ο “άξιος” αυτός ιερέας (μάλλον ουνίτης αφού δέχτηκε το αξίωμα του πρωτοπαπά), έζησε ακόμη αρκετά χρόνια, μέχρι το 1490, καλοπερνώντας από τα πλούσια του εισοδήματα, όταν με νεότερη απόφασή τους οι Βενετοί διακόπτουν την επιχορηγία λόγω θανάτου του.
Το πιθανότερο, που ενισχύεται από τον εντοπισμό της επιτύμβιας πλάκας, είναι ότι τάφηκε στο ναό της Παναγίας, σε ένα πολυτελή τάφο στο μέσο του ναού, πάνω από τον οποίο περνούσαν οι πιστοί και-ίσως–μνημόνευε ο εκάστοτε λειτουργός ιερέας για συγχώρηση των αμαρτιών του, όπως συνηθιζόταν τότε.
Ένα αρκετά ενδιαφέρον θέμα, που ελπίζω “να βγει” από τη συνέχιση της μελέτης. Πάντως αρκετά στοιχεία μέχρι στιγμής συνηγορούν….
* Ο κ. Μιχάλης Ανδριανάκης ήταν Αρχαιολόγος και πρώην Προϊστάμενος της Εφορίας Βυζαντινών Αρχαιοτήτων. Το κείμενο που γράφτηκε στις 18 Φεβρουαρίου 2014 και δημοσιεύτηκε στην προσωπική του σελίδα στο f/b
