Της Δέσποινας Αυγουστινάκη*
Εδώ και λίγες μέρες παρακολουθώ δίχως να μιλώ τα τεκταινόμενα στην εκπαίδευση. Ακούω, διαβάζω, σκέφτομαι, κρίνω, επιλέγω, διαμορφώνω τη δική μου άποψη ως σκεπτόμενος πολίτης.
Δάσκαλος.
Πώς ορίζεται τελικά η λέξη δάσκαλος; Είναι αυτός που μεταφέρει γνώση; Κάποτε ίσως να ήταν. Είναι πια; Η γνώση βρίσκεται παντού. Μας πλημμυρίζει. Γιατί λοιπόν να χρειαζόμαστε ένα δάσκαλο φορέα γνώσης;
Ποιος είναι σήμερα ο ιδανικός δάσκαλος; Στην εποχή της παγκοσμιοποίησης της γνώσης;
Ο Νίκος Καζαντζάκης λέει για το δάσκαλο πως « γίνεται γέφυρα για να περάσει αντίπερα ο μαθητής του. Κι όταν πια του διευκολύνει το πέρασμα, αφήνεται χαρούμενα να γκρεμιστεί, ενθαρρύνοντας το μαθητή του να φτιάξει δικές του γέφυρες».
Δάσκαλος είναι αυτός που βοηθά το μαθητή του να βγάλει φτερά να πετάξει. Τα δικά του φτερά και «για όπου». Μήτε την κατεύθυνση της πτήσης δεν ορίζει ο δάσκαλος για το μαθητή του. Απλώς είναι εκεί αρωγός της προσπάθειας. Εμψυχωτής.
Όμως πώς θα γίνει γέφυρα ο δάσκαλος, πώς θα βοηθήσει τους μαθητές να φτιάξουν τα δικά τους τα φτερά;
Ένα θα πω….
Μιλάει λίγο. Ακούει πολύ.
Πώς νομίζετε πως γίνεται το μάθημα στην τάξη στις μέρες ετούτου του δασκάλου; Η έδρα ουσιαστικά δεν υπάρχει πια. Το μάθημα μετακινείται από το δάσκαλο στον ίδιο το μαθητή και στις ομάδες των μαθητών. Το μάθημα γίνεται συμμετοχικό. Ο δάσκαλος βοηθάει τα παιδιά να κάνουν την πληροφορία πράξη, και δημιουργία. Λειτουργεί ως άνθρωπος που εξακολουθεί να μαθαίνει μαζί με τους μαθητές του. Όλοι ταυτόχρονα δάσκαλοι και μαθητές.
Έτσι κτίζεται ο καινούριος πολίτης που θα μπορέσει να ζήσει σ’ αυτήν την κοινωνία της υπερ-πληροφορίας. Αυτός που καλείται από πολύ μικρή ηλικία να ψάξει στον υπερ-όγκο της γνώσης που τον πλημμυρίζει να βρει την καταλληλότερη που του χρειάζεται τη συγκεκριμένη στιγμή για το συγκεκριμένο πρόβλημα της ζωής του. Αυτός που αναπτύσσει με αυτόν τον τρόπο κριτική σκέψη
Αυτόν το δάσκαλο θέλουμε. Τούτο το μαθητή. Αυτή την τάξη. Τούτο το σχολείο.
Κι η κάμερα σε τούτο το σχολείο πώς κολλάει; Η διδασκαλία, όπως είπαμε, δεν είναι καθ’ έδρας. Δεν παραδίδεται γνώση. Δεν μιλάει ο δάσκαλος, παρά ελάχιστα. Αφήνει τους μαθητές να αυτενεργήσουν, να συνεργαστούν, να αναλάβουν πρωτοβουλίες, να μάθουν να μαθαίνουν.
Ο ρόλος της κάμερας λοιπόν; Ο ρόλος των 26 παιδιών στην τάξη;
Σε μια διάλεξη πανεπιστημιακή να τον καταλάβω. Εκεί ο καθηγητής παραδίδει κι οι φοιτητές ρωτάνε.
Σε μια πρώτη δημοτικού δεν μπορώ να τον καταλάβω διόλου. Ο δάσκαλος μιλά ελάχιστα κι έπειτα σκύβει και κάθεται μπροστά από κάθε κεφαλάκι βλέπει, ακούει, συμβουλεύει, συμμετέχει στην διαδικασία μάθησης μαθαίνοντας μαζί με κάθε μαθητή του. Ενθαρρύνει. Εμψυχώνει. Αγαπάει. Σίγουρα μπορεί να αγαπάει 26 μαθητές μα δεν μπορεί να σκύψει στα κεφαλάκια όλων. Δεν θα μπορέσει. Κι ας το θέλει πολύ. Κάποιοι θα μείνουν έξω απ’ τη διαδικασία. Ποιους θα αποκλείσει; Δύσκολο ερώτημα για το δάσκαλο. Για μένα σίγουρα είναι. Δεν μπορώ να αποκλείσω κανέναν.
Και τότε; Εδώ ήδη αποκλείω μέσω της κάμερας το μαθητή που μένει σπίτι.
Άραγε αυτός τι θα ακούει; Τι θα βλέπει; Την αλληλεπίδραση του δασκάλου και των συμμαθητών του; Τη δουλειά που κάνουν οι ομάδες εργασίας στην ομαδοσυνεργατική; Μια βουβή εικόνα; Είναι αυτό το μάθημα που ονειρεύομαι για το μαθητή μου;
Δεν καταλαβαίνω.
Υπογραφή
Μια δασκάλα που το μόνο που γνωρίζει
είναι πως δε γνωρίζει τίποτα.
Ή μάλλον μόνο ένα.
Πώς πάντα θα έχει δάσκαλο το μαθητή της.
* Η Δέσποινα Αυγουστινάκη είναι Δασκάλα στο Ηράκλειο, ενώ ασχολείται μη την ποίηση και τη συγγραφή διηγημάτων
