Κείμενο από μαρτυρίες – Φωτογραφίες: Γεώργιος Χουστουλάκης
Για τις υπηρεσίες του προς τον Σουλτάνο, ο Σερίφ Πασάς του Ηρακλείου, παραχώρησε στον Ρετζέπ Αγά τεράστια έκταση βοσκοτόπων και καλλιεργήσιμης γης, εκεί που είναι σήμερα το χωριό Γαλιά, και όλη τη γύρω περιφέρεια.
Ο Ρετζέπ Αγάς, εκμεταλλευόμενος το φιρμάνι του Σερίφ Πασά, καταπάτησε όλη τη γεωγραφική περιφέρεια του χωριού, και όχι μόνο!
Έφτιαξε εκεί τα μαντριά του για τα εκατοντάδες αιγοπρόβατα που είχε ως μεγαλοτσέλιγκας, και ασφαλώς είχε και πολλούς δούλους στην υπηρεσία του, αλλά και δούλους βοσκούς, Ρωμιούς καθώς και Αραπάδες, που φρόντιζαν τα κοπάδια του.
Είχε αραπάδες επίσης και για να του καλλιεργούνε τη γη, και φυσικά πήγαιναν στη δουλειά κάθε μέρα βρέξει λιάσει!
Οι επιστάτες των Αγάδων κακομεταχειριζόταν πολύ τους μαύρους δούλους τότε, και τους έστελνε να κάνουν χωράφι με τα βούγια, ακόμα και την επομένη από βροχή!
Αυτό το μαρτυρεί και μια παροιμιώδης φράση που σώζεται ακόμα και σήμερα από κάποιους παλιούς:
«Ολυνυχτίς βρέχει, μα όλη μέρα λιάζει,
-Άντε καημένε Αραπά να πάμε στο χωράφι!»
Αφήνει να εννοηθεί η φράση αυτή, πως οι επιστάτες των αγάδων, δεν άφηναν σε χλωρό κλαρί τους δούλους, αλλά ακόμα και μετά τη βροχή που ήταν λασπωμένο το έδαφος, εκείνοι τους έστελναν για δουλειά!
Όταν με φιρμάνι καλυτέρεψαν τα πράγματα, σκέφτηκε ο Ρετζέπ Αγάς να παραχωρήσει προς ενοικίαση, ή προς πώληση εκτάσεις του, σε όποιον ενδιαφερόταν.
Τότε οι Βοριζανοί βοσκοί κατέβηκαν και βρήκαν τον Ρετζέπ Αγά, και ο κάθε ένας νοίκιασε ένα μεγάλο κομμάτι βοσκότοπου, και εκεί έφτιαξαν τα μαντριά τους.
Κατέβαζαν κάθε χειμώνα τα κοπάδια τους εκεί και ξεχειμωνιάζανε. Έτσι η περιοχή πήρε το όνομα «Βοριζανό Χειμαδιό».
Αργότερα οι βοσκοί έφεραν και τις οικογένειές τους στο χειμαδιό, και έχτισαν και από ένα μικρό σπιτάκι να τις στεγάσουν.
Αυτά τα σπιτάκια αποτέλεσαν τον πρώτο πυρήνα του σημερινού χωριού Γαλιά.
Την ίδια εποχή και ο Ρετζέπ Αγας, έχτισε δίπλα στα μαντριά του ένα δίπατο σπίτι με οντά.
Το έχτισε πάνω στα ίδια θεμέλια που προϋπήρχε από ότι λένε, κτίσμα Ενετικό!
Διό λόγια για το σπίτι – φρούριο του Ρετζέπ Αγά
Ο πύργος του Ρετζέπ Αγά, ήταν κτίσμα ανναγενισιακό, δηλ. η ιστορία του φθάνει μέχρι τα βάθη των αιώνων και από τους Ενετούς
Λένε πως ο Γεώργιος Μουσούρος, ήταν εγκατεστημένος στο Μονόχωρο, απεσταλμένος από τον Νικηφόρο Φωκα.
Μάλιστα λένε ότι υπήρχε και ένας πύργος στο Μονόχωρο, ανάλογος με εκείνον της Γαλιας.
Δεν είναι σίγουρο πάντως, πως ο ίδιος ήταν κτήτορας του πύργου του Ρετζέπ Αγά, όπως δεν είναι σίγουρο πως ο Γεώργιος Μουσούρης ήταν και ο κτήτορας της εκκλησίας της Παναγίας του Μονοχώρου, διότι στο εσωτερικό της εκκλησίας υπάρχει η επιγραφή του Γεώργιου Ορφανόπουλου.
Άλλωστε ο Νικηφόρος Φωκάς ζούσε στα 900μχ, ενώ η εκκλησία του Μονοχώρου χρονολογείται αρχές του 14ου αιώνα.
Πρόκειται πάντως το κτίριο του Ρετζέπ Αγά, για ένα αρχοντικό της εποχής, επιβλητικό, που με τα χρόνια κατέρρευσε, λόγω της ολιγορίας που έδειξε η πολιτεία, και λόγω έλλειψης ιστορικής κατάρτισης και ευθύνης εκείνων που κρατούσαν πάντα τα ινία του τόπου κατά καιρούς.
Το σπίτι αυτό, κτίστηκε αρχικά επί Ενετοκρατίας για τη στάβλιση Ζώων, και αυτό το μαρτυρούν το χαμηλό ύψος και το μεγάλο άνοιγμα των πορτών του, αλλά κάποια στιγμή το κτίσμα καρτέρευσε. Αργότερα ο Ρετζέπ Αγάς έχτισε πάνω στα ίδια θεμέλια το επιβλητικό δίπατο σπίτι του σε στυλ πύργου, για να έχει μια άμυνα σε τυχόν επιθέσεις, μια και του άρεσε η τοποθεσία που ήταν σε περίοπτη θέση!
Από ότι μας επισημαίνει σήμερα ο έμπειρος πετράς Παύλος Καραταράκης, που μελέτησε το θέμα, διαπίστωσε πως κάποιες πέτρες του μπροστινού τοίχου είναι πορόλιθοι Γαλιάς και αφορούσαν το παλιό κτίσμα, και το επιπρόσθετο χτίρι που είναι το νεότερο, και είναι χτισμένο με αμυγδαλόπετρες της περιοχής.
Παλιό και νέο κτίσμα λοιπόν έχουν διαφορετικές πέτρες, και διαφορετικό χτίσιμο και αποδεικνύουν , πώς ξεχωρίζει το ένα κτίσιμο με το άλλο!
Λέγεται επίσης, πως η κεντρική πύλη του παλιού κτίσματος του Ρετζέπ Αγά, ήταν πολύ φαρδύτερη, και ο Ρετζέπ Αγάς σαν έχτισε στα παλιά θεμέλια στένεψε τη πόρτα, και την έκανε όπως ενός κανονικού σπιτιού.
Η φαρδιά πόρτα που υπήρχε πριν, μαρτυρούσε πως ήταν στάβλος για μεγάλα κυρίως ζώα.
Το σπίτι όμως που έχτισε τότε ο Ρετζέπ Αγάς ήταν ένα επιβλητικό κατασκεύασμα, με πολεμίστρες γύρω γύρω, με μικρά παράθυρα, σωστός πύργος δηλαδή!
Περιελάμβανε δύο πολεμίστρες. Η μία πολεμίστρα «έβλεπε» τη νότια πλευρά και είχε σχήμα ανάποδου «Τ». Η άλλη πολεμίστρα «έβλεπε» την Ανατολή, και είχε σχήμα «–» οριζόντιο.
Οι πολεμίστρες ήταν ειδικά για την περίσταση πελεκημένες πέτρες, και σκοπό είχαν να βλέπουν τον εχθρό έξω και με το όπλο να τον πυροβολούν χωρίς εκείνοι να κινδυνεύουν να χτυπηθούν από τα πυρά του εχθρού.
Στον οντά ανέβαινες με μια ξύλινη σκάλα και από πάνω από ένα παράθυρο, υπήρχε σκαλισμένο το μισοφέγγαρο, σύμβολο της Τουρκικής σημαίας. Υπήρχε τζάκι και στους τοίχους είχε μικρά μουτουπάκια σαν ντουλάπια.
Πιθανόν να είχε και χαμάμ, όπως είχε και το διπλανό σπίτι που είχε ο Ντουιντοζαχάρης (Ζαχαρίας Ζαχαριουδάκης). Δεν γνωρίζουμε αν ανήκε στον ίδιο.
Πάντως λένε ότι υπήρχαν άνθρωποί του τριγύρω του σπιτιού, ή συγγενείς του, που προστάτευαν το Ρετζέπ Αγά, και ζούσαν με τις οικογένειές τους.
Η οροφή ήταν με μεσοδόκια και πλεχτές καλαμωτές, και από πάνω για ταράτσα είχε λεπιδόχωμα.
Το σπίτι είχε προεξέχουσες οριζόντιες πλάκες δίπλα σε κάποια παράθυρα, για να μπαίνει διακοσμητική γλάστρα με λουλούδια.
Στον επισκέπτη η πρώτη όψη, με κάποια φαντασία, θυμίζει τετραγωνισμένο κεφάλι ανθρώπου, που τα δύο μικρά παράθυρα αποτελούσαν τα «μάτια», πάνω από τα παράθυρα από ένα διακοσμητικό πέτρινο τρίγωνο, αποτελούσαν τα «φρύδια», ένα άλλο παράθυρο χαμηλότερα του ισογείου αποτελούσε το «στόμα», και πάνω από το κάτω παράθυρο –στόμα και πάλι πέτρινο τρίγωνο που αποτελούσε τη «μύτη»!
Στα πέτρινα τρίγωνα οι σπουργίτες, ή οι κουκουβάγες, έκαναν κατά καιρούς φωλιές!
Εκεί σε αυτόν τον πύργο στέγασε ο πασάς την οικογένειά του!
Το σπίτι αυτό όταν έφυγε ο Ρετζέπ Αγάς, το αγόρασε ο προπάππους μου Γεώργιος Χουστουλάκης, όπου εκεί μεγάλωσε τα 7 παιδιά του, τους 3 γιούς του, Μανώλη, Κωστή, Χρίστο, Δημήτρη, και τις τέσσερις θυγατέρες του, Ειρήνη, (σύζυγο του Κυριακοσταυρούλη), Κυριακή (Αντρομανώλαινα), Λεφτεργιά (Σαββαλέξαινα), και Πελαγιά (Κουτσοπελαγιά).
Κάποιοι λένε πως από τότε που αγόρασε ο προπάππους το σπίτι αυτό του Ρετζέπ Αγά, πήρε παράλληλα και το παρατσούκλι «Ρετζέπης», όπως και όλοι οι μετέπειτα απόγονοι..
Στο τέλος το κληρονόμησε ο γιός του ο Κωστής, (Ρετζεπόκωστας ), το κληρονόμησε και από αυτόν ο γιός του Γιώργης (Ρετζεπογιώργης), καις σαν πέθανε και αυτός, πήγε στα χέρια του γιού του τον Κωστή, και τελικά γκρεμίστηκε και δεν υπάρχει πλέον να κληρονομήσει κανένας!.
Από την έλλειψη παντελούς συντήρησης, είχε πάθει πράγματι μεγάλες φθορές του χρόνου.
Οι φώτο που τραβήχτηκαν είναι του 2005, και την επόμενη χρονιά κιόλας κατέρρευσε.
Για να κυριολεχτούμε, άλλοι λένε πως κατέρρευσε λόγω του βαρύ χειμώνα, και άλλοι πως κάποιοι «προθυμοποιήθηκαν» να το γκρεμίσουν με μηχάνημα, «για να μην πέσει και πλακώσει κάποιους». Ωστόσο όποιοι και αν «προθυμοποιήθηκαν να σώσουν τα κεφάλια των ανθρώπων», πήραν τα καλά πελέκια, τις ιστορικές «πολεμίστρες» τις όμορφες καμπυλωτές καμαρόπετρες πάνω από τη πόρτα και τα παράθυρα κλπ, και άφησαν μονάχα ένα σωρό άχρηστα μπάζα.
Πήραν την αξία τους οι πέτρες , αλλά το πιο αξιόλογο όμως που ήταν η ιστορία του, κανείς δεν την εκτίμησε…
