Ο Παύλος Νιρβάνας γράφει για το πως φωτογράφισε τον Αλέξανδρο Παπαδιαμάντη

Πήγα με χίλιες δυο προφάσεις να τον φωτογραφίσω στο καφενείο της Δεξαμενής.

Δεν υπήρχε έως τότε φωτογραφία του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη.

Και συλλογιζόμουν ότι από τη μια μέρα στην άλλη μπορούσε να πεθάνει ο μεγάλος Σκιαθίτης, και μαζί του να σβήσει για πάντα η οσία μορφή του.

Αλλά ο αγνός αυτός χριστιανός δεν εννοούσε, με κανένα τρόπο, να επιτρέψει στον εαυτό του μια τέτοια ειδωλολατρική ματαιότητα.

”Ου ποιήσεις σεαυτώ είδωλον ουδέ παντός ομοίωμα”, ήταν η άρνησή του και η απολογία του.

Αποφάσισα όμως να πάρω την αμαρτία του στο λαιμό μου.

Ο Θεός και η μακαρία ψυχή του ας μου συγχωρέσουν το κρίμα μου.

Ένας από τους ωραιότερους τίτλους που αναγνωρίζω στη ζωή μου είναι ότι παρέδωσα στους μεταγενέστερους τη μορφή του Παπαδιαμάντη.

Είχε πάρει μόνος του τη φυσική του στάσηαπάνω στην καρέκλα,με τα χέρια σταυρωμένα, με το κεφάλι σκυφτό, με τα μάτια χαμηλωμένα, στάση βυζαντινού αγίου, σαν ξεσηκωμένη από κάποιο παλιό τέμπλο ερημοκλησιού του νησιού του.

Ο Αλέξανδρος ήταν βιαστικός να τελειώνουμε. Γιατί;

Μου το ψιθύρισε, ανήσυχα, στο αυτί, και ήταν η πρώτη φορά που τον άκουσα

– ούτε φαντάζομαι να τον άκουσε ποτέ κανένας άλλος – να μιλεί γαλλικά.

”Nous excitons la curiosite du public”.

Ερεθίσαμε την περιέργεια του…

Κοινού. Ποιου Κοινού;

Δεν ήταν εκεί κοντά μας παρά ένα κοιμισμένο γκαρσόνι του καφενείου, ένας γεροντάκος που λιαζότανε στην άλλη γωνιά του μαγαζιού, και δυο λουστράκια

που παίζανε παράμερα.

Αυτό ήταν το Κοινό, που ανησυχούσε τον Παπαδιαμάντη η ”περιέργειά” του.

Και αυτή ήταν η διαπόμπευσή του που βιαζόταν να της δώσει ένα τέλος.

”Η φιλία ενίκησε το ζορμπαλίκι…” μου είπε – αντιγράφω τα λόγια του – στο τέλος του μαρτυρίου του.

Μήπως δεν ήταν στ’ αλήθεια, μια πραγματική θυσία που είχε κάνει στη φιλία μου;