Κείμενο – φωτογραφίες: Γεώργιος Χουστουλάκης
Τα κοπέλια στα έχνη
Πολλά πολλά χρόνια πίσω, δεν γνώριζαν τα παιδιά της υπαίθρου της Κρήτης ούτε φράουλες, ούτε μπανάνες, και προ πάντων τα ακτινίδια που μας ήρθαν πολύ αργότερα.
Γνώριζαν όμως πολύ καλά τα μούρα, είτε μαύρα είτε άσπρα, ακόμα και εκείνα τα άγρια στην εξοχή, που ήταν κατακόκκινα και έβαφαν τα χέρια και το στόμα! Γνώριζαν επίσης τα «βάτσουνα», δηλαδή τα βατόμουρα, και επίσης ένα άλλο περίεργο φρούτο, που ήταν ο καρπός του φυτού Μανδραγόρα.
Για τα παιδιά που το περισσότερο χρόνο τον περνούσαν στην εξοχή τα Καλοκαίρια, αν τύχαινε να είχε ωριμάσει ο λείος καρπός αυτός του μανδραγόρα, δεν έχαναν την ευκαιρία να τον γευτούν! Ο καρπός όσο ορίμαζε, από πράσινος έπαιρνε ένα υποκίτρινο κροκί χρώμα.
Επάνω σε κάθε φυτό υπήρχαν τρεις τέσσερις κίτρινοι ώριμοι καρποί, παρόμοιοι σε μέγεθος και σχήμα με αυγά κόρακα, ή «κοράκου» όπως λέγανε στα χωριά. Δεν πήραν όμως την ονομασία επειδή έμοιαζαν σε σχήμα και μέγεθος με αυγά κόρακα όπως νομίζαμε, αλλά επειδή τα αυγά αυτά τα λάτρευαν στην κυριολεξία και τα ίδια τα κοράκια! Έτσι ο κόσμος της Μεσαράς τα ονόμασε «του κοράκου τα αυγά»!
Όλα τα παιδιά κάναμε και τους βοσκούς τα καλοκαίρια και όλο αυτό το λέγαμε «στα έχνη», δηλαδή στη βοσκή με ένα δυο κατσίκες και ένα γαϊδούρι που είχε συνήθως η κάθε οικογένεια.
Η φύση πλέον είχε τον κύριο λόγο, και εκείνη φρόντιζε να περνάμε την ώρα μας όσο γίνεται καλύτερα!
Πολλές φορές όμως υπήρχε πλήρη άγνοια για πολλά θέματα, καθώς δεν γνωρίζαμε ποια φαγώσιμα είδη ήταν τοξικά, και ποια όχι. Για παράδειγμα τρώγαμε αρκετά ξερά πικραμύγδαλα, χωρίς να ξέρουμε πως μετά από τρία τέσσερα ζαλίζουν και φέρνουν ατονία! Το ίδιο και τα αγαπημένα μας φρούτα, τα «αυγά του κοράκου»! Τρώγαμε εμείς όσα κι αν βρίσκαμε χωρίς να μας πει κανείς και κυρίως οι γονείς μας, πως ήταν τοξικά, και δεν θα έπρεπε να τρώμε όχι πολλά, αλλά καθόλου!
Το φυτό Μανδραγόρας έχει μακριά και πλατιά σκουροπράσινα φύλλα, και την άνοιξη κάνει ένα άνθος στο μίσχο κάθε φύλλου, με αποχρώσεις υπόλευκου ή ροζ χρώματος. Σήμερα, το φυτό αυτό ο Μανδραγόρας περνά σχεδόν απαρατήρητο από όλους, και κανείς πλέον δεν θα έμπαινε στη διαδικασία καν να δοκιμάσει αυτή τη γλυκόξινη γεύση του φρούτου αυτού.
Τα νέα παιδιά σήμερα δεν έχουν στερηθεί τα φρούτα, όπως γινόταν με τα παιδιά, πριν από πενήντα χρόνια.
Στο Καστέλλι της Μεσαράς ο Μανδραγόρας λέγεται και «χαμοδεσπολιά» γιατί και τα φύλλα του φυτού είναι μεγάλα και τραχιά οπως της δεσπολιάς ( μουσμουλιάς), αλλά και οι καρποί είναι στο σχήμα και στο χρώμα ακριβώς όπως τα δέσπολα.
Τα μήλα του Σατανά
Και ενώ στην Κρήτη τους ώριμους καρπούς του Μανδραγόρα τους λέγανε «του κοράκου τα αυγά», στην αρχαιότητα τους έλεγαν «τα μήλα του Σατανά», και αυτό επειδή είχαν γεύση παρόμοια με μήλου, αλλά και τα ίδια τα φρούτα αυτά ότι ήταν του Σατανά, επειδή πίστευαν πως τα φυτά φύτρωναν κάτω από δένδρα που είχαν γίνει απαγχονισμοί, και φύτρωνε ο Μανδραγόρας από το σπέρμα των κρεμασμένων.
Ο Μανδραγόρας το ισχυρότερο όπλο κάθε Μάγου!
Από παλιά πίστευαν στις δεισιδαιμονίες τους μύθους, και ότι είχε σχέση με τον Μανδραγόρα , λόγω και της ανθρωπόμορφης ρίζας του φυτού που πολλές φορές έμοιαζε με ανθρώπινο ομοίωμα. Οι αρχαίοι πίστευαν πως έχει μαγικές ιδιότητες, και πως το φυτό έπαιρνε τις δυνάμεις του από τα έγκατα της γης. Πίστευαν επίσης πως μόνο τα μεσάνυχτα έπρεπε να ξεριζωθεί, μετά από προσευχές και τελετουργίες. Πάντως ανθρώπινο χέρι δεν έπρεπε να ακουμπήσει το φυτό. Είχαν αποδώσει στο φυτό υπερφυσικές δυνάμεις και ιδιότητες, που μπορούσαν να μεταβάλουν μια συνηθισμένη ανθρώπινη κατάσταση. Οι Μάγοι και οι Μάγισσες θεωρούσαν πως ο Μανδραγόρας ήταν το κερί και οι όρχεις του Διαβόλου, και μπορούσαν να κάνουν τα πάντα! Να προκαλέσουν κάποιον ερωτικά, να του προκαλέσουν παραισθήσεις, μπορούσαν να τον κοιμίσουν, μπορούσαν να τον τρελάνουν ακόμα και να τον σκοτώσου! Με λίγα λόγια μέσω του Μανδραγόρα, μπορούσαν να προκαλέσουν μεγάλο καλό ή κακό. Έδωσαν έτσι την εντύπωση πως πολλά φυτά όπως ο Μανδραγόρας είναι υπό την επιρροή του Διαβόλου, και το ισχυρότερο όπλο κάθε μάγου ή μάγισσας. Αργότερα ασχολήθηκαν αγύρτες και φαρμακολόγοι, και έφτιαχναν διάφορα βότανα ή μαντζούνια ή θυμιάματα και εκμεταλλεύονταν κατά κόρον τον κόσμο.
Ερωτικό βοτάνι
Ίσως ο Μανδραγόρας ήταν το μοναδικό φυτό που κατά κόρον εκμεταλλεύτηκαν κατά καιρούς διάφοροι Την αποξηραμένη ρίζα του φυτού, οι άλλοτε «φαρμακολόγοι» και «μάγοι», την συνιστούσαν και σαν αφροδισιακό. Ακόμα και σήμερα υπάρχουν για τον μανδραγόρα φήμες παραδόσεις, δεισιδαιμονίες, ότι πρόκειται περί ερωτικού βοτάνου. Ωστόσο βέβαια οι φήμες αυτές ξεπερνούν την πραγματική του αξία και δυνατότητα, και ο κόσμος έπλαθε όλες αυτές τις ιστορίες, γιατί απλά στον κόσμο τότε και τώρα, του άρεσαν τα παραμύθια! Το μεγαλύτερο δε παραμύθι ήταν ίσως ήταν και η ιστορία με τον Οδυσσέα και την Κίρκη, η οποία μεταμόρφωσε τους συντρόφους του σε γουρούνια, και το βότανο που χρησιμοποίησε η μάγισσα ήταν Μανδραγόρας! Στην αρχαιότητα πάντως πίστευαν πως μπορεί να λειτουργήσει και σαν ένα ιδανικό αφροδισιακό, αλλά και ότι βοήθημα στην ανικανότητα.
Ο Μανδραγόρας σαν ντοπάρισμα
Στην αρχαιότητα οι αθλητές ντοπάρονταν με Μανδραγόρα με διάφορα φίλτρα που είχαν παρασκευάσει.
Μανδραγόρα σαν προστασία από τη ζήλεια!
Σε ένα θυμιατό με σκόνη από ρίζα Μανδραγόρα, πιστεύουν πολλοί, πως αν θυμιάσει κάποιος τον εαυτό του, θεωρείται πως όχι μονάχα προστατεύει από τη ζήλια και τον φθόνο, αλλά μπορεί να του επιφέρει και πολλές επιτυχίες!
Προστασία του σπιτιού
Με το ίδιο θυμιατό μπορεί να θυμιάσει κάποιος το σπίτι του.
Αφού θυμιάσει, αν βάλει μια πέτρα στο θυμιατό και το θάψει κάτω από την πόρτα, τότε θεωρείται ότι θα προστατεύει για πάντα το σπίτι από κάθε κακό και αρνητικές οντότητες!
Μπορεί να προκαλέσει νέο έρωτα!
Σε ένα θυμιατό με σκόνη από ρίζα Μανδραγόρα και αλάτι, αν θυμιάσει κάποιος τον εαυτό του, θεωρείται πως εκτός ότι θα τον προστατεύσει από ζήλια και φθόνο, μπορεί να του προκαλέσει και ένα νέο έρωτα ή να φέρει πίσω ένα παλαιότερο!
Και φυλαχτό με Μανδραγόρα!
Σκόνη μανδραγόρα αν την ραντίσουμε με αγιασμό προσθέσουμε και λίγο αλάτι, μπορούμε να φτιάξουμε ένα φυλαχτό που να το φέρουμε συνεχώς επάνω μας. Αν τώρα προσθέσουμε το σχήμα του σταυρού ή μιας πεντάλφας, θα έχει περισσότερη δύναμη σαν φυλαχτό!
Για απελευθέρωση του πνεύματος
Πάλι οι αρχαίοι πίστευαν πως ο Μανδραγόρας μπορεί να προκαλέσει οράματα, αλλά και να απελευθερώσει το πνεύμα, και να ηρεμήσει γενικά τον άνθρωπο.
Καταπραΰνει πόνους
Σαν βότανο πίστευαν πως έχει την ικανότητα, όχι μονάχα να καταπραΰνει πόνους, αλλά ακόμα και να γιατρέψει πληγές, όμως βοηθά και στους ρευματισμούς!
Τι είναι όμως ο Μανδραγόρας”
Ωστόσο ο Μανδραγόρας δεν παύει να είναι ένα δηλητηριώδες φυτό, και έτσι δεν συνιστάται η κατανάλωση του. Σε μεγάλες δόσεις προκαλεί παραλήρημα, τρέλα ακόμη και θάνατο! Η ατροπίνη και η σκοπολαμίνη που περιέχει είναι δυο ισχυρά κατευναστικά. Είναι ισχυρό υπνωτικό και ναρκωτικό. Είναι εμετικό και καθαρτικό, και προξενεί συστολές στο στομάχι. Ο Μανδραγόρας είναι γνωστός από την αρχαιότητα. Βρέθηκε στους Αιγυπτιακούς τάφους των Θηβών του 1800 π.χ.
