Του Μιχάλη Ανδριανάκη*
“Εζητήξα το Χρηστό του Πιλάτο κε κατεβάσα τονε απού το Σταβρό”, προτίμησε να γράψει σε άπταιστη Κρητική διάλεκτο στην παράσταση της “Αποκαθήλωσης” ο λαϊκός (Σφακιανός;) ζωγράφος του 15ου αιώνα στο ναό των Αγίων Πάντων στη Χώρα Σφακίων.
Πέρα από το εικονογραφικό ενδιαφέρον, που παρουσιάζουν ορισμένες παραστάσεις, ενδιαφέρουσες είναι και οι επιγραφές, που δεν ακολουθούν την παράδοση.
Είναι εκτενείς και εξηγούν το θέμα στη γλώσσα του λαού σε μια αρκετά πρώιμη-νομίζω-για τους γλωσσολόγους εποχή: “Ο προτος καταποδησμός” (Ο Κατακλυσμός), με δεύτερη σκηνή με τις επιγραφές “στα όρη του αραρά έκατσε η κηβοτός” και “κε ήνιξεν η πρότα (πόρτα)”.
Στο “Λίθο” βάζει επίσης δικές του επιγραφές “Σαβάτο προτη ανάστασης του Χρηστού”, “Ο ταφος του Ιησού ηκοδομή Σιφι κε Νικόδημος”.
Η “Εις Άδου Κάθοδος”, “ο άδις όπου ανάστεσε ο Χρηστός”. Ο Χριστός παρουσιάζεται στους μαθητές του, “…για το φόβο τον ιοδέο και ηρθε ο Χρηστός στο μεσο αφτο κε ιλεγει ειρηνη ημη” με την επισήμανση “κε ο Θομας ήλιπε”. Ακολουθεί η “Ψηλάφηση του Θωμά” με τίτλο “Α δε βάλο το δάχτηλό μου στον τύπο….Φέρε τη χέρα σου όδε”. Α
ντιγράφονται από τον Κ.Λασσιθιωτάκη ως έχουν.
Γιατί και ο απλοϊκός ζωγράφος, ήταν και αυτός μέλος της τοπικής κοινωνίας και ήθελε να τα γράφει, όπως και αυτός τα καταλάβαινε….
* Ο κ. Μιχάλης Ανδριανάκης είναι επίτιμος Έφορος Αρχαιοτήτων
Πάνω η Αποκαθήλωση, κάτω ο Επιτάφιος Θρήνος
