Έρευνα: Ζαχαρίας Καψαλάκης
Ο Δήμος Τυμπακίου τον περασμένο αιώνα κάλυπτε ουσιαστικά την Νοτιοδυτική Πυργιώτισσα και συγκεκριμένα τα χωριά Τυμπάκι, Αγία Τριάδα, Καμηλάρι, Πιτσίδια, Σίβα και Άγιο Ιωάννη.
Δήμος καθαρά χριστιανικός, με σημαντική προσφορά στους αγώνες και στην πορεία της περιοχής εκείνα τα χρόνια. Ήταν από τα φιλοπρόοδα τμήματα του νομού, αφού τα τέσσερα από τα έξι χωριά του διέθεταν δικό τους Δημοτικό Σχολείο, πράγμα σπάνιο για την εποχή που αναφερόμαστε. Συγκεκριμένα σχολείο υπήρχε στα Πιτσίδια (1862), στο Σίβα (1864), στο Τυμπάκι (1869) και στον Καμηλάρι (1887).
Οι εγγράμματοι κάτοικοι του Δήμου ήταν 282, ενώ οι αγράμματοι 1182, αριθμοί ικανοποιητικοί για τα δεδομένα της εποχή. Τα στοιχεία αυτά, όπως και τα παρακάτω δημοσιευόμενα, προέρχονται από το βιβλίο του Νικολάου Σταυράκη «Στατιστική του πληθυσμού της Κρήτης»:
| ΔΗΜΟΣ ΤΥΜΠΑΚΙΟΥ Απογρ. 1881 | ΧΡΙΣΤΙΑΝΟΙ | ΜΩΑΜΕΘΑΝΟΙ | ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΕΣ | ||||||||||
| Α.Α. | ΟΙΚΙΣΜΟΣ | ΑΡΡ. | ΘΗΛ. | ΣΥΝ. | ΑΡΡ. | ΘΗΛ. | ΣΥΝ. | ΑΡΡ. | ΘΗΛ. | ΣΥΝ. | ΧΡΙΣΤ. | ΜΟΥΣ. | ΣΥΝ. |
| 1 | Τυμπάκι | 529 | 541 | 1070 | 529 | 541 | 1070 | – | – | – | 306 | – | 306 |
| 2 | Αγία Τριάς | 23 | 25 | 48 | 23 | 25 | 48 | – | – | – | 13 | 13 | |
| 3 | Καμηλάρι | 141 | 172 | 313 | 141 | 172 | 313 | – | – | – | 83 | – | 83 |
| 4 | Πιτσίδια | 213 | 204 | 417 | 213 | 204 | 417 | – | – | – | 111 | – | 111 |
| 5 | Σίβας | 187 | 170 | 357 | 187 | 170 | 357 | – | – | – | 89 | – | 89 |
| 6 | Άγιος Ιωάννης | 81 | 70 | 151 | 81 | 70 | 151 | – | – | – | 44 | – | 44 |
| Σύνολο | 1174 | 1182 | 2356 | 1174 | 1182 | 2356 | – | – | – | 646 | – | 646 | |
Έδρα του Δήμου ήταν το Τυμπάκι.
ΟΙ ΔΗΜΑΡΧΟΙ
Ο Δήμος, εκλέγει και Δήμαρχο και Υποδήμαρχος (ή Πάρεδρο) χριστιανούς, αφού δεν υπάρχει μουσουλμανικός πληθυσμός στην γεωγραφική του περιφέρεια.
Δυο είναι τα ονόματα που πρωταγωνιστούν ως Δήμαρχοι εκείνα τα χρόνια. Ο Χαράλαμπος Ξεινιαράκης και ο Θεοχάρης Ορφανουδάκης, Τυμπακιανοί και οι δύο, που εναλλάξ υπηρετούν το Δήμο. Προς το τέλος του αιώνα (1899), Δήμαρχος αναλαμβάνει ο Σιβιανός Γεώργιος Στεφανίδης.
Το 1881 η εφημερίδα ΜΙΝΩΣ του Ηρακλείου αναφέρει ότι η Δημοτική Εφορεία του Δήμου Τυμπακίου αποτελείται από τους Αναγνώστη Χριστοδουλάκη, Αναγνώστη Διανευτάκη, Αναγνώστη Κουμαντάκη και Δημήτριο Κουλεντάκη.
Την ίδια χρονιά έγγραφο του Δήμου Τυμπακίου φέρει την υπογραφή του Δημάρχου Θεοχάρη Ορφανουδάκη, πρώτος Δήμαρχος στο Δήμο Τυμπακίου και των Δημοτικών Εφόρων Αναγνώστη Χριστοδουλάκη και Νικολάου Χατζιδάκη.
Ο Δήμαρχος δραπέτευσε.
Στις εκλογές του 1882 Δήμαρχος εκλέγεται ο Χαράλαμπος (ή Αναγνώστης) Ξεινιαράκης, με Πάρεδρο τον Νικόλαο Ζυγάλη (ή Ζυγαλάκη).
Ο Ξεινιαράκης όμως γρήγορα δημιούργησε προβλήματα και όπως μας πληροφορεί η εφημερίδα ΜΙΝΩΣ (αρ. φ. 186, της 25/8/1884) «φυλακισθείς ο Δήμαρχος Τυμπακίου εν Πυργιωτίσση Αναγνώστης Ξεινιαράκης, ως κατηγορούμενος επί καταχρήσει του Δημοσίου, εδρατέτευσεν εκ των φυλακών.»
Στις εκλογές του 1885, ο Θεοχάρης Ορφανουδάκης αναλαμβάνει και πάλι τη Δημαρχία. Σε προβλήματα που δημιουργήθηκαν στην περιοχή της Μεσσαράς από πολιτικές αντιπαλότητες στις εκλογές του 1886, φέρεται, σύμφωνα με δημοσίευμα της εφ. ΜΙΝΩΣ (Αρ. Φ. 286 – 26/9/1886) ο Δήμαρχος Τυμπακίου Θεοχάρης Ορφανουδάκης να έρχεται σε ρήξη με τον ισχυρό άνδρα της Πυργιώτισσας Απόστολο Στεφανίδη. Μάλιστα η εφημερίδα αναφέρει και σχετική του δήλωση: «Δεν καταδέχομαι, είπε, να μολύνω το ένδοξο τις επαρχίας μου όνομα. Θα ψηφίσω υπέρ του κ. Θ. Ιερωνυμάκη, του επαρχιώτου μου, εις τον πατριωτισμόν του οποίου μεγίστην έχω πεποίθησιν και εμπιστοσύνην. Δεν καταδέχομαι να δώσω ψήφον του Σταυράκη (άλλος υποψήφιος), αν μου προτείνει ο κ. Απόστολος….». Ο Θεόδωρος Ιερωνυμάκης, που αναφέρει το δημοσίευμα, ήταν Τυμπακιανός στην καταγωγή, έμπορος, διαμένων μόνιμα στο Ηράκλειο.
Το 1892,ως Δήμαρχος Τυμπακίου υπογράφει και πάλι ο Χαράλαμπος Ξεινιαράκης, ενώ το 1899 ο Γεώργιος Στεφανίδης.
Γεώργιος Στεφανίδης! Δήμαρχος Τυμπακίου στα 1899
Ο Γεώργιος Στεφανίδης γεννήθηκε στο Σίβα το 1845, ήταν απόφοιτος της Ελληνικής Σχολής Ηρακλείου (γνωστής και ως Σχολαρχείου) και σε ηλικία 24 ετών διετέλεσε δάσκαλος του χωριού του.
Το 1871 αναλαμβάνει εκπρόσωπος της Δημογεροντίας Ηρακλείου στη Μεσαρά, ενώ το 1899 αναλαμβάνει Δήμαρχος στο Δήμο Τυμπακίου.
