Ο Άγιος Θεόφιλος γεννήθηκε στη Ζάκυνθο το 1617 μ.Χ. και ήταν ωραίος και ρωμαλέος στο σώμα.
Εργαζόμενος σαν ναυτικός δεν θέλησε να υπηρετήσει σε τούρκικο πλοίο. Εναντιούμενος στη θέληση του Τούρκου πλοιάρχου, συκοφαντήθηκε απ’ αυτόν, ότι δήθεν είχε φορέσει τούρκικο κάλυμμα στο κεφάλι του. Οδηγήθηκε βίαια στον κριτή, όπου με κολακείες και φοβερισμούς προσπαθούσαν να τον εξισλαμίσουν. Ομολογώντας με θάρρος τον Χριστό ο Θεόφιλος, περιτμήθηκε με τη βία από τους Τούρκους, που θέλησαν να τον στείλουν δώρο στο παλάτι του Σουλτάνου.
Ο Θεόφιλος όμως, όταν ακόμα ήταν στη Χίο, απόδρασε και πήγε στη Σάμο, όπου παρέμεινε για αρκετό χρονικό διάστημα. Όταν επανήλθε στη Χίο, οι Τούρκοι τον αναγνώρισαν και αφού τον συνέλαβαν τον οδήγησαν στον κριτή. Ο κριτής, βλέποντας τον Θεόφιλο να εμμένει στην πίστη του τον καταδίκασε σε θάνατο δια πυρός. Απτόητος ο γενναίος αυτός μάρτυρας της πίστης μας, έκανε το σημείο του σταυρού και είπε «στα χέρια σου Χριστέ μου παραδίδω την ψυχή μου». Και μπήκε μόνος του στη φωτιά, όπου παρέδωσε στον αγωνοθέτη Θεό την αγία ψυχή του στις 24 Ιουλίου 1635 μ.Χ.
Τα εναπομείναντα από τη φωτιά λείψανα του, αγοράστηκαν από χριστιανούς και εναποτέθηκαν με τιμές στον ναό του Μεγαλομάρτυρα Γεωργίου στη Χίο.
Μαρτύριο του Αγίου αυτού, συνέγραψε πρώτα ο Γεώργιος Κορέσιος ο Χίος.
Ο Άγιος Θεόφιλος ο Νεομάρτυρας από τη Ζάκυνθο
