Η χαμηλή φωνή της ιστορίας, ο πολυσύνθετος κόσμος των τελετουργιών, το ήθος των παραδοσιακών κοινωνιών, οι αφηγήσεις των τόπων…
Μια ομιλία κι ένα ταξίδι μαζί. Με φωτογραφίες παλιές και νεότερες, ένας μικρός αναστοχασμός για ό,τι δεν πρέπει να ξεχαστεί.
Θαύμα μέγα να ακούς τους γερόντους, εκείνους που ταξίδευαν δυο μέρες με τα κάρα τους για να φτάσουν στην πόλη, να ακούς τις γερόντισσες καθώς αναπλάθανε τον χρόνο κι ήταν σαν να ξαναφτιάχνανε το Σαρανταδέντρι της Πρωτομαγιάς, τον δικό τους Μαγιολύτη, καθώς ξετυλίγαν το νήμα για τους εθιμικούς περισχοινισμούς των οικισμών, καθώς επαναλάμβαναν με δέος και συστολή τις τελετουργικές χοές στα μνήματα των προγόνων. Αναπλάθω κι εγώ τη μνήμη, συμπορεύομαι με τις μνήμες των άλλων, των ηλικιωμένων που γνώρισα και αγάπησα κάποτε, αφουγκράζομαι τους ψιθύρους της ιστορίας, συναντώ ξανά και ξανά μορφές ηρώων, μα και μορφές αγωνιστών της ζωής.
Ανταποκρίθηκα με ευχαρίστηση στην ευγενική πρόσκληση μιας νεοσύστατης αλλά ήδη πλούσιας και φιλόδοξης Βιβλιοθήκης που μια μικρή ομάδα φιλοπρόοδων ανθρώπων οραματίστηκε και δημιούργησε. Πιστεύω ακράδαντα ότι η ίδρυση μιας βιβλιοθήκης είναι η πιο μεγάλη επένδυση και το πιο σημαντικό έργο που μπορεί να γίνει σε έναν τόπο.
Τίτλος της ομιλίας: «Ψίθυροι του Νότου». Παρασκευή 16 Φεβρουαρίου στις 6 το απόγευμα στην αίθουσα πολλαπλών χρήσεων του 6θέσιου Δημοτικού Σχολείου Πετροκεφαλίου.
https://karmanor.gr/el/article/psithyroi-toy-notoy-0
ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ
ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ ΠΕΤΡΟΚΕΦΑΛΙΟΥ
ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ
Μια βραδιά με τον ΝΙΚΟ ΨΙΛΑΚΗ
ΨΙΘΥΡΟΙ ΤΟΥ ΝΟΤΟΥ
Με αφορμή την παρουσίαση του καινούργιου βιβλίου του
«Λαϊκές Τελετουργίες στην Κρήτη – Έθιμα στον κύκλο του χρόνου»
από τη Βιβλιοθήκη του Δημοτικού Σχολείου Πετροκεφαλίου, ο Κρητικός συγγραφέας ξετυλίγει τον μίτο της μνήμης. Άνθρωποι και τόποι, ιστορίες και αφηγήσεις, ένας πολιτισμός που αναμετριέται με τον εαυτό του.
Μια σπάνια εθνολογική και ιστορική περιήγηση στον κρητικό παραδοσιακό πολιτισμό, με κεντρικό τίτλο «Ψίθυροι του Νότου» και ιδιαίτερη αναφορά στη Μεσαρά, οργανώνει την Παρασκευή 16 Φεβρουαρίου, στις 6 το απόγευμα η Βιβλιοθήκη του Δημοτικού Σχολείου Πετροκεφαλίου (Δήμου Φαιστού) με καλεσμένο τον συγγραφέα Νίκο Ψιλάκη. Αφορμή για την εκδήλωση στάθηκε η έκδοση του νέου βιβλίου του «Λαϊκές Τελετουργίες στην Κρήτη – Έθιμα στον κύκλο του χρόνου» και η συστηματική μελέτη του εθιμικού βίου των Κρητών όπως καταγράφεται και αναλύεται στο παραπάνω έργο.
Η σχέση του Νίκου Ψιλάκη με τον κάμπο της Μεσαράς ξεκινά στις αρχές της δεκαετίας του 1980 και ακόμη πρωτύτερα, όταν γνωρίστηκε με τη Μεσαρίτισσα σύντροφο της ζωής του. Νεαρός ερευνητής ακόμη αρχίζει να καταγράφει μνήμες και να αναζητά πολιτισμικά και ιστορικά τεκμήρια δίνοντας ιδιαίτερη έμφαση σε τελετουργίες και έθιμα που είχαν αρχίσει να υποχωρούν από τις αρχές του 20ού αιώνα, όπως ο περίφημος Μαγιολύτης ή Σαρανταδέντρι, εθιμικό παρασκεύασμα της Πρωτομαγιάς με πλούσια συμβολικά συμφραζόμενα (ξεχασμένο σήμερα), οι ιερές πορείες των ανθοφόρων, οι εντυπωσιακές σε μορφολογία τοπικές αποκριάτικες μάσκες, οι λιτανείες, τα έθιμα του παραγωγικού κύκλου με έμφαση στις τελετουργικές πρακτικές της εντατικής μεσαρίτικης σιτοκαλλιέργειας κ.α. Πολλές από τις εθιμικές αυτές πρακτικές έχουν τις ρίζες τους σε πολύ μακρινές εποχές, στα αρχαϊκά, τα κλασικά, τα βυζαντινά χρόνια.
Η προσπάθεια καταγραφής άγνωστων ή ολιγότερο γνωστών πτυχών του παραδοσιακού πολιτισμού σε συνάρτηση με τον ρόλο της κοινωνικής μνήμης συνδυάστηκε με εκτεταμένες μελέτες του ιστορικού και κοινωνικού πλαισίου.
Η νεοσύστατη, αλλά ήδη πλούσια, βιβλιοθήκη του Πετροκεφαλίου προσκάλεσε τον γνωστό συγγραφέα για μια βραδιά – μέθεξη στον παραδοσιακό μας πολιτισμό ζητώντας από τον ίδιο να εστιάσει στα τελετουργικά έθιμα του αγροτικού χώρου ως δομικά στοιχεία της πολιτιστικής μας ταυτότητας και παράλληλα να αναφερθεί στη σχέση της λογοτεχνίας με την ιστορία και τη λαϊκή παράδοση (ο ίδιος έχει τιμηθεί – μεταξύ των άλλων – και με λογοτεχνικό βραβείο της Ακαδημίας Αθηνών για τη συμβολή του στην ιστορική μυθιστοριογραφία). Τα τέσσερα τελευταία λογοτεχνικά έργα του (ιστορικά μυθιστορήματα) εκτυλίσσονται στην Κρήτη, σε κρίσιμες ιστορικές περιόδους τις οποίες αναπλάθει εστιάζοντας στις νοοτροπίες των ανθρώπων και τους τρόπους με τους οποίους τα ιστορικά γεγονότα επηρεάζουν τον καθημερινό βίο.
Έχει συναντήσει, άραγε, τοπικούς ήρωες σε αυτή τη διαδρομή του; Και ποιους; Την απάντηση θα μας τη δώσει ο ίδιος την Παρασκευή 16 Φεβρουαρίου, στις 6 το απόγευμα, στην αίθουσα πολλαπλών χρήσεων του Δημοτικού Σχολείου Πετροκεφαλίου!
