Του Αρχαιολόγου κ. Μιχάλη Ανδριανάκη
Λέω να πούμε δυο λόγια και για το μνημείο, που κτισμένο στην άκρη της παραλίας, θαλασσοδέρνεται για σχεδόν χίλια χρόνια και όμως αντέχει.
Ο μικρός σταυρικός με τρούλο ναός του αγίου Παύλου, στην όμορφη, έρημη παραλία των Σφακιών, κτίστηκε μετά το 1030 από τον τοπικό όσιο Ιωάννη τον Ξένο και Ερημίτη από το Σίβα των Αστερουσίων.
Ο Ιωάννης, περιπλανήθηκε στη δυτική Κρήτη και έκτισε τη Μονή Μυριοκεφάλων στο Ρέθυμνο και άλλες πέντε μονές ανάμεσα στους σημερινούς νομούς Ρεθύμνου και Χανίων.
Επιζητώντας την ησυχία του έφτασε στην έρημη αυτή παραλία, όπου ο Θεός ξέρει κάτω από ποιές συνθήκες έκτισε και τοιχογράφησε το μικρό ναό του αγίου Παύλου στον προσφιλή του αρχιτεκτονικό τύπο του ελεύθερου σταυρού με τρούλο. Σε σύγκριση με τα άλλα του κτίσματα, που σώζονται, ο ναός εδώ είναι πιο απλός, γεγονός που έχει σχέση με τις δυσκολίες που συνάντησε στην έρημη αυτή περιοχή.
Παρόλα αυτά η πρόσοψη είναι αρκετά προσεγμένη και είναι ορατές οι επιδράσεις από την αρχιτεκτονική της Κωνσταντινούπολης, ενώ οι άλλες πλευρές και ο τρούλος είναι σε απλούστερη μορφή. Στο εσωτερικό σώζονται τοιχογραφίες σε δυο στρώματα, έργο λαϊκών ζωγράφων, οι οποίες δυστυχώς καταστρέφονται από την αλμύρα της θάλασσας, όπως μπορείτε να διαπιστώστε από τις φωτογραφίες.
Θα κάνω μια πρόταση σε φίλους τεχνικούς, που διαβάζουν τον τοίχο μου, για μια ακόμη προσφορά για τη σωτηρία του μνημείου (μια προσπάθεια που ξεκινήσαμε, αλλά δεν ολοκληρώσαμε πριν από μερικά χρόνια από την πλευρά της Υπηρεσίας για αντικειμενικούς λόγους): Να πάμε ένα Σαββατοκύριακο να αποτυπώσουμε το μνημείο και να συντάξουμε τη μελέτη αποκατάστασής του. Εγώ βάζω την αρχαιολογική τεκμηρίωση. Ύστερα, ας δώσουμε τη μελέτη στην Αρχαιολογική Υπηρεσία και στους παράγοντες της περιοχής να βρουν χρηματοδότηση.
Προσωπικά έχω μια ιδέα, που “τη ρίχνω στο τραπέζι”: Να μην τα περιμένουμε όλα από το φτωχό μας κράτος. Σφακιανοί-πρόσωπα και φορείς-με λεφτά υπάρχουν. Να δούμε αν μπορούν να συγκεντρωθούν χρήματα από την τοπική κοινωνία και ας βοηθήσουν και οι παράγοντες της περιοχής. Έχω και μια άλλη ιδέα, που θα σας την πω όταν η μελέτη θα είναι έτοιμη. Περιμένω προτάσεις…
