Γράφει ο Μανώλης Βαρδουλάκης*
Επειδή τις 13 ΙΟΥΝΊΟΥ που θα γίνει η εκδήλωση για το νερό στις Μοίρες θα είμαι εκτός Κρήτης θέλω να καταθέσω την άποψη μου και ελπίζω να βοηθήσω .
Η τραγική κατάσταση που έχει βρεθεί η Ανατολική Κρήτη με το θέμα του νερού ήταν προβλέψιμη αλλά οι διοικούντες μόνο δηλώσεις έκαναν . Δεν πρέπει να επικαλούνται την κλιματική αλλαγή για να καλύψουν όλες τις αδιαφορίες- αδυναμίες τους . Οι επιστήμονες είχαν προειδοποιήσει πριν πολλά χρόνια , για τον λόγο αυτό έπρεπε οι αρμόδιοι να είχαν πάρει τα κατάλληλα μέτρα .
Πολλοί και αξιόλογοι επιστήμονες έχουν κάνει μελέτες και τις έχουν καταθέσει στους αρμόδιους φορείς αλλά δεν αξιοποιήθηκαν . Για να καλύψουν τις αδυναμίες τους ξεκίνησαν νέες μελέτες που τις ανέθεσαν στους Ολλανδούς . Πολύ φοβούμαι ότι στο μυαλό των υπευθύνων είναι η ιδιωτικοποίηση και ψάχνουν να βρουν τρόπο να την σερβίρουν . Το μεγάλο πρόβλημα είναι να υπάρχουν οι απαραίτητες ποσότητες νερού για να καλύπτεις τις ανάγκες σου και μετά ψάχνεις πως θα τις διαχειρίζεσαι ορθολογικά . Αν δεν έχεις τις απαιτούμενες ποσότητες μόνο περιορίστηκα μέτρα μπορείς να πάρεις .
Θα αναφερθώ στη Μεσσαρά γιατί ( λόγο καταγωγής ) γνωρίζω περισσότερα πράγματα Στην περιοχή υπάρχουν δύο φράγματα το ένα στη Δυτική Μεσσαρά (Φανερωμένη) λειτουργεί αρκετά χρόνια και εκρεμούν τα έργα που έχουν σχέση με τον Πλατύ ποταμό ,το άλλο Ανατολική Μεσσαρά (Πλακιώτησα ) είναι υπό κατασκευή . Τα έργα είναι σε εξέλιξη και δεν έχουν ανάγκη τις μελέτες των Ολλανδών , όμως δεν προχωρούν .
Από τότε που σχεδιάσθηκε το Φράγμα της Φανερωμένης οι μελετητές γνώριζαν ότι η λεκάνη απορροής που το τροφοδοτεί είναι μικρή και δεν μπορεί να το γεμίζει κάθε χρόνο .Για τον λόγο αυτό αποφασίστηκε να κατασκευαστεί φράγμα στον Πλατύ ποταμό που θα έλυνε το πρόβλημα της άρδευσης σε ένα μεγάλο μέρος του ΝΑ Ρεθύμνου και ένα μέρος του νερού που περισσεύει θα ερχόταν στη Φανερωμένη για να υποστηρίζει το φράγμα αυτό . Την δυνατότητα αυτή και ακόμα μεγαλύτερη την έχει ο Πλατύς ποταμός . Δυστυχώς δεν προχωρήσαν οι διαδικασίες που αφορούν τον Πλατύ ποταμό . Οι ΤΟΕΒ για να καλύψουν τις ανάγκες τους χρησιμοποιούσαν τις γεωτρήσεις που υπήρχαν με αποτέλεσμα να υποβαθμίζετε συνεχώς ο υδροφόρος ορίζοντας της περιοχής . Οι γεωτρήσεις που υπάρχουν εκτός περιοχής αναδασμού από 70-90 μ που ήταν πριν 15 χρόνια τώρα κατεβαίνουν στα 200μ και περισσότερο για να βρουν νερό . Πολλές από αυτές τώρα στερεύουν . Είναι φανερό ότι η κατάσταση έχει φθάσει στο απροχώρητο και το κακό είναι ότι οι διοικούντες Κυβέρνηση – Περιφέρεια -Δήμοι δεν κάνουν αυτό που πρέπει . Οι μελέτες για τα έργα του Πλατύ έχουν ολοκληρωθεί, η χρηματοδότηση έχει εξασφαλιστεί περισσότερο από ένα χρόνο, η προκήρυξη όμως για την αναθέσει του έργου δεν γίνετε . Συνέχεια και μια δικαιολογία βρίσκουν για να δικαιολογήσουν την καθυστέρηση . Οι αγρότες τις περιοχής υποφέρουν ξοδέψουν συνεχώς χρήματα για να εξασφαλίσουν νερό και μειώνουν την έκταση των καλλιεργειών τους επειδή φοβούνται ότι δεν θα αντέξουν οι γεωτρήσεις τους .
Φράγμα Φανερωμένης και Δήμος Γόρτυνας
Τα μέσα του Φλεβάρη 2024 υπογράφηκε η σύμβαση για την χρηματοδότηση του φράγματος του Πλατύ και των άλλων έργων που θα το συνοδεύουν . Από αυτά που διαβάσαμε τα συνοδά έργα θα είναι : α) Το αρδευτικό δίκτυο στην περιοχή του Φράνματος του Πλατύ και β) Ο αγωγός μεταφοράς νερού για ενίσχυση του φράγματος Φανερωμένης . Όλα αυτά είναι πολύ καλά.
Υπάρχει όμως ένα σημαντικό έργο που δεν περιλαμβάνετε στην σύμβαση : Η επέκταση του υπάρχοντος αρδευτικού δικτύου του φράγματος Φανερωμένης προς στην περιοχή του παλιού Δήμου Γόρτυνας .
Δεν γνωρίζω τον λόγο για τον οποίο δεν μπήκε στην σύμβαση σαν τέταρτο έργο η επέκταση αυτή . Νομίζω ότι αυτοί που έχουν την ευθύνη του προγραμματισμού ( κυβέρνηση και περιφέρεια ) πρέπει να μας το εξηγήσουν . Γνωρίζω πολύ καλά ότι η διατομή του υπάρχοντος κεντρικού δικτύου είχε προβλεφθεί να είναι μεγάλη για να μπορεί να γίνει η επέκταση πού αναφέρω . Ο Δήμος Γόρτυνας πρέπει να μας ενημερώσει αν παρακολουθεί την εξέλιξη των διαδικασιών και τι σκέφτεται να κάνει . Θα μείνει με σταυρωμένα χέρια η θα μπει μπροστά να διεκδίκηση το παραπάνω έργο . Οι κάτοικοι της περιοχής αυτής υποφέρουν χρόνια τώρα από την έλλειψη νερού και από ότι φαίνεται θα συνεχίσουν να υποφέρουν
Στην Πλακιώτισα η κατασκευή του φράγματος ξεκίνησε το 2008 και τελείωσε το 2024. Κάθε φορά για να δικαιολογήσουν την υποχρηματοδότηση έβρισκαν ότι κάτι είχε ξεχαστεί στη μελέτη και το έργο καρκινοβατούσε . Οι αγρότες της περιοχής για να καλύψουν τις ανάγκες τους για νερό άνοιγαν γεωτρήσεις κάθε χρόνο και μεγαλύτερο βάθος με αποτέλεσμα να υποβαθμίζετε και στην περιοχή αυτή ο υδροφόρος ορίζοντας. Το ποιο τραγικό από όλα είναι ότι δεν απασχόλησε τις αρχές ότι χρειάζονται δίκτια διανομής του νερού ( Το ίδιο είχε γίνει και στην Φανερωμένη) . Αποτέλεσμα τελειώνουν τώρα την μελέτη για να φτιαχτούν τα τεύχη δημοπράτησης του έργου . Δηλαδή αν φέτος είχαμε κανονικές βροχοπτώσεις θα γέμιζε το φράγμα , το νερό θα παρέμενε εκεί και οι αγρότες δεν θα είχαν νερό να ποτίσουν . Για να ολοκληρωθεί το έργο χρειάζεται να εξασφαλιστεί χρηματοδότηση και να τρέξουν οι διαδικασίες πολύ γρήγορα .
Τα δύο έργα ενώ είναι ανεξάρτητα έχουν κοινά χαρακτηρίστηκα α) είναι παροιμιώδης η καθυστέρηση στην ολοκλήρωση τους και β) οι καθυστερήσεις έχουν κοινό αποτέλεσμα την καταστροφική υποβάθμιση του υδροφόρου ορίζοντα της περιοχής . Αν δεν είχε υποβαθμιστεί τόσο πολύ ο υδροφόρος ορίζοντας της περιοχής θα μπορούσαν να χρησιμοποιούνται συμπληρωματικά οι γεωτρήσεις τις χρονιές που έχουμε πολύ μικρές βροχοπτώσεις .
Τι μπορεί να γίνει τώρα
α) Μικρά έργα τώρα
Όλοι που ασχολούνται με το θέμα ξέρουν ότι για να μην χάνονται τον χειμώνα τεράστιες ποσότητες νερού πρέπει να γίνουν πολλά μικρά έργα ανάσχεσης . Αυτά πρέπει να αρχίσουν τώρα ( από αυτό το καλοκαίρι ) . Τα περισσότερα από αυτά τα έχουν προσδιορίσει οι μελετητές και δεν έχουν μεγάλο κόστος . Η περιφέρεια εκτός τους παράτυπους ( ΟΠΕΚΕΠΕ) πρέπει να ασχοληθεί και με τους νόμιμους που υποφέρουν .
β) Να προχωρήσουν άμεσα τα έργα στα φράγματα
Πρέπει να κινητοποιηθούν οι αγροτικοί φορείς της περιοχής ( αγροτικοί συνεταιρισμοί ,ΤΟΕΒ ,αγροτικοί σύλλογοι κ.α) και να απαιτήσουν από τους Δήμους της περιοχής και από την Περιφέρεια να μπουν μπροστά και να διεκδικήσουν από την κυβέρνηση να προχωρήσουν τα έργα άμεσα και όχι με τους κανονικούς ρυθμούς αλλά πολύ- πολύ γρηγορότερους . Η χρηματοδότηση για τα έργα στον Πλατύ ισχυρίζονται ότι έχει εξασφαλιστεί. Η κυβέρνηση δεν μπορεί να ισχυριστεί ότι δεν υπάρχουν λεφτά για τα υπόλοιπα έργα . Κάθε τρίμηνο ανακοινώνονται τεράστια υπερπλεονάσματα . Αν γίνει αυτό πιθανόν να προλάβουμε την ολική καταστροφή . Στη περιοχή μου οι αγρότες λένε ότι αν παραμείνει η κατάσταση όπως είναι σήμερα σε πολύ λίγα χρόνια δεν θα μπορούν να καλλιεργούν και πιθανότατα να χρειαστεί να μετακομίσουν για να ζήσουν .
* Ο Μανώλης Βαρδουλάκης είναι κάτοικος Δήμου Γόρτυνας – πρώην Νομαρχιακός και Περιφερειακός Σύμβουλος
