Ενημέρωση: Δημοτικό Σχολείο Πετροκεφαλίου
Γνωρίζοντας την τοπική ιστορία του χωριού μας. Μια βόλτα στον τόπο και στον χρόνο .
Στα πλαίσια της Τοπικής Ιστορίας, η ΣΤ τάξη του Δημ. Σχ. Πετροκεφαλίου , επισκέφτηκε διάφορα σημεία με ιστορική σημασία για το χωριό και τον τόπο. Συνοδοιπόρος μας και ξεναγός ήταν ο συνταξιούχος δάσκαλος από το Πετροκεφάλι κ. Γ. Δαμιανάκης.
Μαζευτήκαμε σε ένα λόφο βορειοανατολικά του χωριού. Από εκεί απολαύσαμε την καταπληκτική θέα και την ομορφιά του κάμπου της Μεσαράς.
Ανατολικά του χωριού είδαμε τη θέση Βαθειάδες όπου εκεί ήταν το χωριό στην νεολιθική και μινωική εποχή. Βόρεια του χωριού επίσης, είδαμε τη θέση που είναι θαμμένα τα ερείπια του ρωμαϊκού και βυζαντινού χωριού Μύλοι. Το χωριό Μύλοι είχε νερόμυλους, που το νερό για να πέφτει από ψηλά και να έχει υδροδυναμική ενέργεια, ερχόταν με κουτούτο από τον Καρναβά της Αληθινής και το Λινοβροχιότης Πόμπιας.Η περιοχή λέγεται Πέτρα, αφού υπήρχαν πολλές πέτρες ξεθαμμένες από τα ερείπια. Νοτιοανατολικά του χωριού Μύλοι, η τοποθεσία λέγεται ακόμη από τους παππούδες μας Παλιάλωνα. Εκεί, κοντά στα σπίτια για πολλούς λόγους, είχαν τα αλώνια και αλώνευαν τα σιτηρά.
Στο δρόμο προς Ι. Μ. Καλυβιανής αποκαλύφθηκε με τα έργα του αναδασμού αποβάθρα, στην τοποθεσία Παπά την Καμάρα.Οι πρόγονοί μας κάτοικοι των Μύλων, εκτός από αγρότες ήταν και ψαράδες της λίμνης, που απλωνόταν μπροστά από την Φαιστό μέχρι τους Μύλους. Στην Μινωική εποχή πήγαιναν με βάρκες στην Φαιστό, που είχε και εκεί αποβάθρα.
Μετά τη Ρωμαϊκή εποχή, κάποιος Μυλιώτης που τον λέγανε Πέτρο, πήγε νοτιοδυτικά των Μύλων, σε ένα πέτρινο λόφο και έχτισε το σπίτι του. Εκεί είχε λιγότερη υγρασία,καλό κλίμα, καλύτερη θέα και στον πέτρινο λόφο βρήκε αρκετές πέτρες για χτίσιμο. Τότε τα πέτρινα υψώματα τα λέγανε “κεφάλια”, όπως λένε ακόμη και σήμερα, το πέτρινο ύψωμα του ακρωτήριου Λίθινου του κόλπου της Μεσαράς, … Κεφάλι!
Πήγαιναν αργότερα άλλοι Μυλιώτες και έχτιζαν στου Πέτρου το πέτρινο ύψωμα και έλεγαν: Έχω σπίτι στου Πέτρου το “κεφάλι”. Σιγά σιγά καθιερώθηκε ονομασία του χωριού. “Του Πέτρου το Κεφάλι … Πετροκεφάλι”!
Εκατό μέτρα μπροστά από τον λόφο που βρισκόμασταν ήταν ο ιστορικός “Ελαιώνας της Σοχώρας”. Το ζωντανό ιστορικό μνημείο του χωριού. Μετά το Ολοκαύτωμα του Αρκαδίου το 1866, οι Τούρκοι και οι Τουρκοκρητικοί, περνούσαν από τα χωριά σκότωναν, έκαιγαν και κατέστρεφαν, ότι είχαν οι χριστιανοί!Στο Πετροκεφάλι έκαψαν δύο εκκλησίες, χίλια ελαιόδεντρα και πολλά άλλα. Οι ελιές της Σοχώρας κάηκαν και από τις ρίζες ξαναφύτρωσαν αγριελιές. Οι ιδιοκτήτες εμβολίασαν τις αγριελιές και σήμερα βλέπεις σαν να είναι φυτεμένες τρεις τέσσερις σε μικρή απόσταση!
Ο κ. Δαμιανάκης μας έδειξε τον Γυροπόταμο, που άλλαξε προς το καλύτερο την ζωή των κατοίκων. Ο Γυροπόταμος φτιάχτηκε από τους κατοίκους πριν από εξακόσια περίπου χρόνια, όταν ήταν εδώ οι Ενετοί με σκαπέτια, φτυάρια και πετροκόφινα!
Στην Πομπιανή Περιφέρεια, δίπλα στον “Αυγερινό Live” , ήταν μια πηγή, η Ιερά ή Γριά Αμάτα, έβγαζε αρτεσιανό νερό, περισσότερο από 1.200 κυβικά μέτρα την ώρα.
Έφραξαν γύρω την πηγή και οδήγησαν τα νερά στον τεχνητό Γυροπόταμο. Στο Πετροκεφάλι ερχόταν νερό σε μεγάλη ποσότητα και άριστης ποιότητας, για ύδρευση του χωριού και άρδευση των περιβολιών!
Στις όχθες του Γυροπόταμου φτιάχτηκαν και λειτουργούσαν τελευταία τέσσερα ελαιοτριβεία.Το πιο σύγχρονο ήταν του Αντώνη Βασιλάκη, παππού των ιδιοκτητών της Αεροπορικής Εταιρίας AEGEAN. Λειτουργούσε ωςτο 1940 και ένας νερόμυλος.
Στις όχθες του Γυροπόταμου, πριν εξακόσια περίπου χρόνια, φυτεύτηκαν πλάτανοι. Σε αυτούς που ήταν κοντά στο χωριό το 1823 κρέμασαν οι Τούρκοι τους επαναστάτες από το Πετροκεφάλι.
Ανατολικά του χωριού υπάρχουν “σε ζωή” ακόμη δύο πλάτανοι. Ο ένας είναι σκεπασμένος με χώμα από τα έργα αναδασμού του 1970. Ένας κλάδος βγαίνει από την γη και φαίνεται σαν μικρό δένδρο. Στον άλλο πλάτανο έχει σκεπαστεί με χώμα ο μισός κορμός. Μέτρησαν δυο παιδιά με μια μετροταινία τον κορμό που φαίνεται και έχει περιφέρεια περίπου 10,5 μέτρα!
Περνώντας μέσα από το παλιό χωριό, είδαμε το σπίτι της γιαγιάς του Ξωπατέρα, που μεγάλωσε κρυφά ο γιος του ο Σάββας.
Περάσαμε από το σπίτι του Μουλά Ερίφη (παπά των Μουσουλμάνων). Είχε ένα αγόρι σαν κι εμάς, που ήταν πολύ άρρωστο. Προσευχόταν στον Αλάχ, κάθε μέρα στο τέμενος (ναό) του χωριού Καλύβια, όμως το παιδί δεν γιατρευόταν.
Ένας χριστιανός, γείτονάς του ο Χατζηκωνσταντής Μιχελινάκης, του είπε να πάει στο Άγιο Πνεύμα να προσευχηθεί. Πήγε στον ναό των χριστιανών, προσευχήθηκε, το παιδί έγινε καλά και από τότε κάθε Κυριακή, ντυμένος με τα άμφιά του, στεκόταν ακίνητος μπροστά στο Άγιο Πνεύμα, μέχρι να τελειώσει η λειτουργία!
Κοντά στου Μουλά Ερίφη το σπίτι, υπάρχει ακόμη το σπίτι του Νικολουδομανόλη. Εκεί το 1811 συναντήθηκε κρυφά, ο Λόγιος με τον μαύρο Μερτζάνη, υπηρέτη του αιμοβόρου γενίτσαρου Αγριολίδη από τον Άι Γιάννη. Ο Λόγιος του έδωσε χρήματα, για να ανοίξει ο Μερτζάνης την πόρτα του πύργου και να μπει να σκοτώσει τον Αγριολίδη που βασάνιζε και έκλεβε τους χριστιανούς. Δυστυχώς ο υπηρέτης πρόδωσε τον Λόγιο και τον σκότωσαν οι Τούρκοι! Τότε σκοτώθηκε ο Σερβελής ή Κυπαρίσσης και ο Νικολουδομανόλης από το Πετροκεφάλι.
