Κουσές: Πορεία στο χρόνο και στην ιστορία

Του Δρ Ζαχαρία Καψαλάκη

ΚΟΥΣΕΣ (o)

Ιστορικό Δημοτικό Διαμέρισμα  του Δήμου Φαιστού. Βρίσκεται σε  υψόμετρο 130μ. με θέα τον κάμπο της Μεσαράς!

Η αρχαιότερη μνεία στον οικισμό γίνεται σε έγγραφο του 1394 του Δουκικού Αρχείου του Χάνδακα.  Ο Paulus Serepesi κάτοικος του χωριού Cusse.
Αναφέρεται επίσης στην επαρχία Καινούργιου το 1577 από τον Fr. Barozzi ως Cusse, από τον Καστροφύλακα με την ίδια ονομασία το 1583 με 76 κατοίκους και από τον Βασιλικάτα το 1630.
Την περίοδο της τουρκοκρατίας το χωριό ήταν βακουφικό δηλαδή οι φόροι που πλήρωναν οι κάτοικοι του χρησιμοποιούνταν ως αφιέρωμα για την συντήρηση τεμένους.

Στην πρώτη τούρκικη απογραφή τους 1671 αναγράφεται Kuse με 13 χαράτσια ( 7 πλουσίων, 3 μεσαίας τάξεως και 3 πτωχών οικογενειών).

Στην απογραφή του ο Χουρμούζης αναφέρει ότι ο Κουσές  πριν την επανάσταση του 1821 είχε 42 οικογένειες χριστιανικές, 2 εκκλησίες και 1 ελαιοτριβείο. Το 1832 το χωριό είχε 6 χριστιανικές οικογένειες, 1 εκκλησία, ενώ εμφανίζεται πλέον να μην έχει ελαιοτριβείο.

Στην αιγυπτιακή απογραφή του 1834 (Pashley) αναφέρεται ως  Kusse με  4 χριστιανικές οικογένειες.

Στην απογραφή του 1875 που διενήργησε ο υποπρόξενος της Ρωσίας  Ι. Μητσοτάκης, το χωριό κατοικείται από 100 Χριστιανούς κατοίκους (30 οικογένειες) (Αλ. Ανδρικάκης, Στατιστική 1875 έτους, ένθετο εφ. ΠΑΤΡΙΣ, Σ. 124 (Φεβρουάριος 2008)

Στην απογραφή Σταυράκη (1881) το χωριό ανήκει στο Δήμο Πλατάνου. Έχει 236 χριστιανούς κατοίκους (130 άρρενες και 106 θήλεις). Οι οικογένειες του χωριού ανέρχονται σε 60.

Το 1894 ο Κουσές κατοικείται  από 60 Ελληνικές οικογένειες (Νικόστρατου Θ. Καλομενόπουλου, Κρητικά, Εν Αθήναις 1894 και ένθετο εφ. ΠΑΤΡΙΣ, Σ. 124 (Φεβρουάριος 2008).

Το 1900 στην πρώτη απογραφή της Κρητικής Πολιτείας, ο Κουσές ανήκε  στο Δήμο Πλατάνου και έχει 288 κατοίκους (139 άρρενες και 149 θήλεις).

Το 1903 ο Ιωάννης Νουχάκης (Κρητική Χωρογραφία) αναφέρει «Κουσές είναι μικρά κώμη πατρίς των Στρατηγών και μεγάλης οικογένειας Κουρμούληδων».

Ο Κουσές παρουσιάζει φθίνουσα πληθυσμιακή εξέλιξη στις απογραφές από το 1900 και μετά με τον παρακάτω αριθμό κατοίκων.

Ο Κουσές είναι το χωριό της οικογένειας των Κουρμούληδων.  Μιας οικογένειας κρυπτοχριστιανών που έδωσε πολλά παλικάρια στην επανάσταση του 1821. Ο Μιχαήλ Κουρμούλης είναι ο γνωστότερος της οικογένειας και ο γιος του Δημήτριος. Επίσης ο αδελφός του Γεώργιος και ο γιος του Μανόλης. Η οικογένεια έδωσε στον αγώνα 80 πολεμιστές, εκ των οποίων μόνο οι 4 είδαν το τέλος της Επανάστασης.