Γράφει ο Χρήστος Κωσταντουδάκης
Πρόκειται για ένα συγγραφικό άθλο 17.501 στίχων που απηχεί την κρητική ντοπιολαλιά με το γλωσσολογικό ιδιόλεκτο ύφος που τη χαρακτηρίζει και το μέλισμα που την ακολουθεί. Το πόνημα αυτό , βεβαίως, συμπυκνώνει το πνεύμα του δημιουργού και πρόκειται για μια φιλόδοξη πολυετή προσπάθεια που κατέληξε σ’αυτή τη γιγάντια έκδοση.
Ο Κ. Λαγουδιανάκης με αυτό το έργο , γιατί για έργο ζωής μπορούμε να μιλάμε, μας ξανασυστήνεται ως θιασώτης του κρητικού ύφους, και το ύφος είναι το ήθος. Είναι πρόδηλο ότι τον διακρίνουν οι αισθητικές και ηθικές σταθερές που αντέχουν στο χρόνο. Στις φλέβες τού οροπεδίου της ψυχής του φαίνεται να κυλά η Κρήτη ολόκληρη. Διαθέτει ένα έμφυτο πάθος για τις λέξεις _ κτερίσματα που χρησιμοποιεί στις ρίμες και τους στίχους του και αυταπόδεικτα είναι φορέας μιας γνήσιας λαΐκής συνείδησης. Στο πρόσωπο του είναι αναγνώσιμη η αίσθηση της κανονικότητας χωρίς αμετροέπειες και αλαζονικούς ακκισμούς. Παράσημα του; Τα εύσημα της έως τώρα συγγραφικής του δράσης.
Το έργο αυτό , λοιπόν, κουβαλά μαζί του το βάρος της ευθύνης ενός συνεπούς γραφιά που αρέσκεται να εντρυφεί στο παλίμψηστο της μνήμης και ν’ ανασύρει από το βαθύ πηγάδι του λαϊκού πολιτισμού ( Στη Μάννα και στον Κύρη μου, τσι παππουδολαλάδες ξομπλιάζω φχαριστήρια και θύμησες και σέβος) λέξεις που ξέρει να χτίζει στα πλευρά των στίχων, όπως ο παλιός Κρητικός ξωμάχος έχτιζε με μαστοριά τις ξερολιθιές του χρόνου.
Είναι δύσκολο να μιμηθεί κανείς τον Κωστή. Παραμένει μια διαχρονική σταθερά , ένα ταλέντο . Μύστης της ποιητικής _ ριμαδόρικης τέχνης, από τα μικράτα του, ένιωσε να φεγγοβολεί στα έσω του μια σπίθα που τον οδήγησε στην χαρτογράφηση του λαϊκού πολιτισμού σε όλες του τις εκφάνσεις.
Με νηφαλιότητα, γλαφυρό ύφος , χωρίς λογιοτατισμούς και χωρίς βαρύγδουπους και αβασάνιστους αφορισμούς προστρέχει σε διασταυρούμενες ιστορικές πηγές, και αυτό έχει τη σημασία του, σεβόμενος την ιερότητα της ιστορικής μνήμης, συγγράφει και ποιεί τα τιμαλφή του παρελθόντος χρόνου. Επανατοποθετεί και εξιστορεί με το μοναδικό γλωσσικό του κώδικα τα γεγονότα στη ροή των περασμένων αναζητώντας το ελληνικό φως. Αντλεί έμπνευση από εμβληματικά πρόσωπα και γεγονότα ή καταστάσεις και προβάλλει τη διορατική τους σκέψη , το σθένος , τις καινοτόμες ιδέες,την ειλικρίνεια και την αγωνιστικότητα τους. Έτσι, με κάποιες αναγωγές κάνει τον απελθόντα κόσμο σημερινό, καθώς εξουσιάζει όχι μόνο τη σύγχρονη σκέψη, αλλά και θεμελιώνει και στερεώνει την πίστη μας σε ιδέες και γεγονότα.
Προσπαθεί , και τα καταφέρνει, να βρει τη μνήμη του αίματος , τα ερείπια της Ιστορίας που δεν πεθαίνει με το θάνατο και ανασύρει τα στοιχεία εκείνα που συνθέτουν μια συλλογική αρχετυπική μνήμη πάνω στον ίδιο τόπο , στην ίδια γη με πλοηγό τον ποιητικό 15/σύλλαβο λόγο της Κρητικής διαλέκτου. Ο συγγραφικός αυτός τόμος θα μπορούσε να είναι μια ταξιδιωτική γραφή που κρατά το νήμα από το βάθος του ιστορικού χρόνου μέχρι τα σήμερα. Ο χωροχρόνος σε δύο συντεταγμένες έχουν τη δική τους αξία και σημασία.Όλα είναι δρόμος…..
Ο Κ.Λαγουδιανάκης ξέρει να εκτιμά αυτό που του έχει δοθεί.Είναι ένας αυθεντικός λαϊκός ποιητής_ ριμαδόρος και με ψυχή , δουλειά και φρόνηση έφθασε στην αυτοπεποίθηση και ασφαλώς στην ολοκλήρωση.
Πάντως είναι να υπερηφανεύονται ορισμένες συμπτώσεις . Ο ποιητικός αφηγηματικός ιστός της κρητικής Ιστορίας να υφαίνεται από λέξεις που έχουν αντληθεί από το βαθύ πηγάδι της κρητικής ντοπιολαλιάς στη διαχρονία της.
Ο συγγραφέας ιχνογραφεί την τοπική γλώσσα , και γλώσσα είναι η άυλη πατρίδα μας , ” Πατρίς Γαία” , η γη του Πατέρα. ” Ποιητική αδεία” , ως λαϊκός γλωσσολόγος κουρσεύει τις σπάνιες και ιδιαίτερες λέξεις και τις εγκιβωτίζει στο έργο του, έτσι, η τεκμηρίωση και η μελέτη των διαλεκτικών, ιδιωματικών λέξεων βαφτίζεται στον ποιητικό λόγο και αποκτά ρυθμό και μπόι.
Διαβάζοντας κάποιους στίχους κανείς,διαπιστώνει πως υπάρχουν πολλοί λεξιλογικοί σχηματισμοί που δημιουργούν ένα ” παραξένισμα” στην ανάγνωση. Υπάρχουν λέξεις που δεν θησαυρίζονται σε γνωστά κρητικά λεξικά και ίσως είναι αντικείμενο μιας ξεχωριστής λεξικογραφικής μελέτης.
Από γλωσσολογική σκοπιά_χωρίς να είναι στις προθέσεις μου καμία αντιποίηση ιδιότητας _ κυριαρχεί ένα ιδιοσυγκρασιακό λεξιλόγιο: σύνθετες, και πολυσύνθετες λέξεις , αλλά και παραγωγικές σύμφωνα με τους μηχανισμούς της γλώσσας μας. Ταυτόχρονα γίνεται αισθητή μια υφολογική ιδιαιτερότητα που προσδίδει ένα ξεχωριστό ρυθμό ανάγνωσης στις παύσεις , στο γλωσσικό ρυθμό και στον επιτονισμό. Η δημιουργία νεολογισμών στην κρητική γλώσσα και η συλλογή λέξεων από το στόμα του κρητικού λαού φανερώνουν την αγάπη και το πάθος του Κωστή για τον κρητικό στίχο, τον οποίο επιθυμεί να διαφυλάξει.
Ο Συγγραφέας έχει φροντίσει το ογκώδες αυτό πόνημα να συνοδεύεται στο τέλος από ένα ερμηνευτικό λεξιλόγιο λημμάτων για όσες λέξεις θεωρεί ότι έχουν την πιο ασυνήθιστη σημασία και θα δυσκολέψουν τον αναγνώστη. Το γλωσσάρι αυτό περιλαμβάνει λέξεις που διαφοροποιούνται σε επίπεδο μορφής και σημασίας από το σύνηθες αστικό λεξιλόγιο.
Στον πρόλογο του Περιφερειάρχη Κρήτης κ. Στ. Αρναουτάκη, καθώς και στο χαιρετισμό του Προέδρου του Μορφωτικού και Εξωραϊστικού Συλλόγου” Χαρασού ” Ο Άγιος Ευστάθιος” επισημαίνεται το προφανές: ότι η εργασία αυτή θα αφήσει το ιστορικό και γλωσσικό της αποτύπωμα στο χρόνο.
Ο δε κύριος πρόλογος που υπογράφεται από τον Ομότιμο Καθηγητή Γλωσσολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών κ. Χριστόφορο Χαραλαμπάκη έχει βαρύνουσα σημασία. ” Και διάχνει να’ ναι στάμενη και να βαροζυάζει”.
Η εικαστική υποστήριξη του βιβλίου από το συνάδελφο Δάσκαλο κ. Κώστα Πατεράκη αφήνεται στη δίκαιη κρίση του Συγγραφέα:” πινέλο της ζωγραφικής βουτά στην Ιστορία / την Κρήτη και τσ’ αθρώπους τση για να μορφοξομπλιάσει/ κι η κάθεμια του πινελιά μυρώνει μύριες λέξεις.
Άξια και η εργώδης προσπάθεια του Γιώργου Τεκονάκη που είχε την ευθύνη της μακέτας του εξωφύλλου και της σελιδοποίησης.
Ως επιμύθιο πρέπει να τονιστεί ότι το έργο αυτό διακρίνεται από μια συγκεκριμένη ποιητική ιδεολογία που απαντά στις απαιτήσεις ενός συγκεκριμένου ρυθμού και ύφους. Πρόκειται για μια δημόσια ανακοίνωση στην οποία διασταυρώνονται η ιστορική γνώση με το γλωσσικό αίσθημα που καλείται να μεταλάβει ο αναγνώστης. Ταυτόχρονα στην ποιητική αυτή αναφορά διαχέονται γλαφυρά η πηγαία ιδέα, η ακονισμένη αίσθηση , η φωτισμένη συνείδηση, η τεχνική αρτιότητα και η σκληρή δουλειά , αρετές εμφανείς στο εκτενές αυτό δημιούργημα. Δεν είναι λίγο να πιάνεις το νήμα της Ιστορίας από τη Νεολιθική εποχή και να οδοιπορείς μαζί της μέχρι και τη Μάχη της Κρήτης.
” Θεόθεν γάρ κατά Μοίρ’ εκράτησεν” ( Ότι έγινε ήταν από τους Θεούς και τη Μοίρα_ Αισχύλος).
