του Πέτρου Μηλιαράκη*
Η ΠΑΡΟΥΣΑ ΣΤΗΛΗ προδήλως δεν είναι «ΑΘΛΗΤΙΚΗ». Ωστόσο το παρόν κείμενο θα ασχοληθεί επιγραμματικώς με τις τελευταίες εξελίξεις στο «ποδόσφαιρο». Και τούτο γιατί ως «άθλημα» είναι το πιο δημοφιλές παγκοσμίως αλλά και γιατί αφορά αυτοτελώς «κοινωνικό φαινόμενο» –με όλη τη σημασία του όρου.
Πριν λοιπόν καταγράψουμε επιγραμματικώς τα του «σύγχρονου ποδοσφαίρου» ας εστιάσουμε στα εξής:
Η κυβέρνηση δια του Υφυπουργού Αθλητισμού Γιώργου Βασιλειάδη σχεδιάζει νομοθετική παρέμβαση (και) για το ποδόσφαιρο. Το παρόν κείμενο επιλέγει να αναδείξει δύο (2) σημεία:
1) Το πρώτο αφορά το «πιστοποιητικό» της Επιτροπής Επαγγελματικού Αθλητισμού (ΕΕΑ), το οποίο θα είναι πλέον ανένδοτο προαπαιτούμενο για τη συμμετοχή μιας ομάδας στο Πρωτάθλημα, άλλως θα καταβάλλονται βαρύτατα πρόστιμα απαγορευτικά για τη συμμετοχή. Στόχος είναι η «εξάλειψη παραγωντισμού» και ο «αποκλεισμός αχυρανθρώπων».
2) Το δεύτερο αφορά στην αντιμετώπιση των «ταραξιών» οι οποίοι προσφάτως αναδείχθηκαν επιεικώς εχθροί των ομάδων τους, καθόσον η συμπεριφορά τους επισύρει ποινές, καθώς και «αποκλεισμό» από το θέαμα των καλώς εννοούμενων φιλάθλων της ομάδας.
Με τα όσα προτείνει η Κυβέρνηση στόχος είναι ο κάθε hooligan να τιμωρείται υποδειγματικώς και εφόσον είναι ανήλικος να τιμωρούνται και οι γονείς του.
Τα δύο αίτια που προαναφέρονται πράγματι είναι χρήσιμα για το «προϊόν του ποδοσφαίρου» όπου μαζί και με άλλες συναφείς ρυθμίσεις επιχειρείται ορθή παρέμβαση στα παρακμιακά φαινόμενα που ιδίως προσφάτως έχουν αναδειχθεί.
Επ’ ευκαιρία όμως του παρόντος κειμένου υπ’ όψιν περαιτέρω και τα εξής:
ΠΑΙΔΕΙΑ-ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΠΟΙΗΣΗ ΚΑΙ ΠΟΔΟΣΦΑΙΡΟ
Το 1862, ο Τζον Τσαρλς Θρινκ (John Charles Thring), εκπαιδευτικός του σχολείου Uppingham School, επινόησε ένα σύνολο κανόνων, οι οποίοι αποκαλούνταν «The Simplest Game» ή «The Uppingham Rules». Οι κανόνες αυτοί απέβλεπαν στην τήρηση τάξης και ισότητας στους αγωνιστικούς χώρους –ζήτημα πάντοτε κρίσιμο για κάθε «αθλητικό γεγονός». Τούτων δοθέντων είναι πρόδηλο ότι το ποδόσφαιρο συνδυάστηκε με την ασφάλεια, τον πολιτισμό και την παιδεία. Μακάρι αυτή η ιστορική καταγωγή να αποτελέσει έμπνευση των πολιτικών και όλων των εμπλεκομένων στο κοινωνικό φαινόμενο του ποδοσφαίρου. Και τούτο γιατί στις ημέρες μας έχει μετακυληθεί ο κοινωνικός χαρακτήρας του ποδοσφαίρου ως ατομικού και κοινωνικού δικαιώματος, στο χώρο της εμπορευματοποίησης, του στοιχηματισμού και ακόμη-ακόμη των «στημένων αγώνων». Ενταύθα ας επισημειωθούν και τα εξής:
Το ποδόσφαιρο έχει τη βάση του στην αγγλική παιδεία, πράγμα άγνωστο στο ευρύ κοινό. Όμως, από την παιδεία το ζήτημα πλέον, έχει όχι απλώς διολισθήσει, αλλά «εγκατασταθεί» στην οικονομία και μάλιστα σε επίπεδο εξυπηρέτησης μεγάλων συμφερόντων. Ήδη το 2016, ο συνολικός τζίρος του παγκόσμιου ποδοσφαίρου υπολογίζεται σε τρισεκατομμύρια ευρώ (λαμβανομένου υπ’ όψιν του στοιχηματισμού), ενώ ποδοσφαιρικές ομάδες που ασφαλώς είναι ανώνυμες εταιρείες, διαχειρίσθηκαν τζίρο δισεκατομμυρίων ευρώ. Ειδικότερα η Ρεάλ Μαδρίτης, η Μπαρτσελόνα, η Μπάγερν Μονάχου και η Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ καταγράφουν «τζίρο» περίπου ή άνω των δύο (2) δισεκατομμυρίων ευρώ. Έτσι, οι «Σύλλογοι» σήμερα και ήδη ΠΑΕ, διαθέτουν νομικές υπηρεσίες, τμήματα μάρκετινγκ και πωλήσεων, χρηματοοικονομικούς συμβούλους και επαγγελματίες μάνατζερ. Η αλλαγή αυτή άρχισε να πραγματοποιείται από τη δεκαετία του 1980, όταν οι μεγάλες πολυεθνικές αθλητικών ειδών (Nike, Adidas), οι βιομηχανικοί κολοσσοί (Matra) και τα μέσα μαζικής επικοινωνίας μπήκαν αποφασιστικά στην αγορά του αθλητισμού. Η είσοδος αυτή προσέλκυσε και μεγάλους χορηγούς (Coca Cola, Mastercard κ.ά) οι οποίοι αντιλήφθηκαν ότι μία νέα επικοινωνιακή πηγή τους προσέφερε τεράστιες δυνατότητες επέκτασης των οικονομικών τους δραστηριοτήτων.
- το «οπαδικό φρόνημα»
Κοινός τόπος στις ημέρες μας είναι, ότι οι οπαδοί των ποδοσφαιρικών ομάδων δεν αντιδικούν ή δεν δημιουργούν επεισόδια μόνο εντός των αγωνιστικών χώρων με βάση και μόνο το «οπαδικό φρόνημα», αλλά ενεργούν και ως «πολίτες οπαδοί» που εκλέγουν βουλευτές, δημάρχους επηρεάζουν κομματικά δεδομένα, ακόμα-ακόμα διεκδικούν και συμμετοχή σε πολιτικές εξελίξεις…
Ιδιαιτέρως το ποδόσφαιρο, σε συνθήκες καταπίεσης μιας κοινωνίας, είτε λόγω περιορισμού των πολιτικών δικαιωμάτων, είτε λόγω περιστολής των κοινωνικών δικαιωμάτων σε καθεστώς οικονομικής κρίσης, αποτελεί το όπιον του λαού, ώστε να αποπροσανατολίζεται από τα βασικά ζητήματα που αφορούν στη διακυβέρνησή του.
Ωστόσο ακόμη και σε συνθήκες ομαλού πολιτικού, κοινωνικού και οικονομικού βίου το «οπαδικό φρόνημα» είναι αρκετό για να εξάπτει τα πνεύματα και να παρεμβαίνει στην οικονομική και πολιτική ζωή ως «ομάδα πίεσης».
Το φαινόμενο αυτό της παρατηρούμενης βίας στους ποδοσφαιρικούς αγώνες είναι πρωτίστως αντικείμενο έρευνας συνδυασμού επιστημών και κυρίως της νομικής, της εγκληματολογίας, της ψυχολογίας και της κοινωνιολογίας. Και τούτο γιατί η αποπροσωποποίηση των σχέσεων, η κοινωνική αναλγησία, η διάρρηξη του κοινωνικού ιστού, ο ανταγωνισμός, και η αναγνώριση του ατομικού επιτεύγματος ως της μόνης αξίας, αφορά μια βασική παράμετρο της παράνομης βίας καθώς και των ισχυρών συμφερόντων στο χώρο.
Με βάση τα προεκτεθέντα ανακύπτει ζήτημα του ότι η εκάστοτε πολιτική, οικονομική και κοινωνική κατάσταση είναι σε σημαντικό βαθμό ανάλογη της βίας που παρατηρείται στα γήπεδα. Ωστόσο, σε επίπεδο δημοκρατικής διακυβέρνησης, σεβασμού της αξιοπρέπειας του ατόμου και της καλώς εννοούμενης έννομης τάξης, θα πρέπει να υπάρξουν και ιδιαίτερα κατασταλτικά μέτρα που μπορούν αρχικώς να νουθετήσουν και σε δεύτερο χρόνο να αποτρέψουν εκδηλώσεις παράνομης βίας.
Θεωρώ ότι τα μέτρα που μελετά η Κυβέρνηση κινούνται στην ορθή κατεύθυνση και πρέπει να γίνουν αποδεκτά!
ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ
«η αναγνώριση του ατομικού επιτεύγματος ως της μόνης αξίας, αφορά μια βασική παράμετρο της παράνομης βίας καθώς και των ισχυρών συμφερόντων στο χώρο»
——————————————–
* Ο Πέτρος Μηλιαράκης δικηγορεί στα Ανώτατα Ακυρωτικά Δικαστήρια της Ελλάδας και στα Ευρωπαϊκά Δικαστήρια του Στρασβούργου και του Λουξεμβούργου (ECHR και GC- EU).
