του Πέτρου Ι. Μηλιαράκη*
ΕΙΝΑΙ ΚΟΙΝΟΣ ΤΟΠΟΣ ότι ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας κ. Προκόπης Παυλόπουλος δεν ασκεί μόνο κατά τρόπο μοναδικά υποδειγματικό τα καθήκοντά του, αλλά με τις εκάστοτε καίριες και κρίσιμες παρεμβάσεις του προς υπεράσπιση των εθνικών δικαίων (με τεκμηριωμένο λόγο επιστημονικής βαρύτητας) παρέχει τροφή –υλικό και ερεθίσματα όχι μόνο στη διεθνή, αλλά και στην ελληνική κοινή γνώμη, για σοβαρούς προβληματισμούς επί ζωτικών ζητημάτων τα οποία εφόσον αξιοποιούνται, πράγματι είναι ικανά να παράγουν πολιτική ανώτερης ποιότητας και σύγχρονου πολιτικού λόγου.
Προσφάτως από την Προεδρία της Δημοκρατίας έχουν «προκύψει» δύο σημαντικότατα κείμενα.
Το ένα έχει ως θέμα: «τα σύνορα και το έδαφος της Ελλάδας ως σύνορα και έδαφος της Ευρωπαϊκής Ένωσης -Η «προστιθέμενη θεσμική αξία» του «Δικτύου NATURA 2000», και το άλλο αφορά τμήματα ομιλίας του Προέδρου της Δημοκρατίας «κατά τη λήξη των εργασιών της σειράς διαλέξεων του Κέντρου Ελληνικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Harvard με θεματική: «Ηγεσία και Ανθρώπινες Αξίες», που έλαβε χώρα στο Ναύπλιο στις 8/6/2018.
Ως προς το δεύτερο κείμενο, εκείνο της ομιλίας του Προέδρου της Δημοκρατίας στο Ναύπλιο στις 8/6/2018, ο γράφων επιφυλάσσεται για το αμέσως επόμενο άρθρο και τούτο ανεξαρτήτως της όποιας ειδικής επικαιρότητας, που μπορεί να υπάρξει, καθόσον αφορά κείμενο ιδιαίτερης σημασίας, διαρκώς επίκαιρο. Υπ’ όψιν ότι το κείμενο αυτό είναι δοκίμιο-παρέμβαση για τα δόγματα της «Σχολής του Σικάγο» και τις θέσεις του M.Friedman. Συνεπώς το κείμενο αυτό αφορά «θέσεις επικαιρότητας» για τις οποίες θεωρώ χρήσιμο να λάβουν γνώση οι αναγνώστες της παρούσας στήλης.
- τα κοινά σύνορα Ελλάδας και Ε.Ε.
Το ευρωπαϊκό ενωσιακό δίκαιο, πρωτογενές και παράγωγο, αδιστάκτως εγκαθιδρύει κοινά σύνορα Ελλάδας και Ευρωπαϊκής Ένωσης, ενώ το έδαφος της Ελλάδας είναι και έδαφος της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Το προαναφερόμενο «νομικό δόγμα» συνιστά την ανένδοτη επιφάνεια που δεν μπορεί να διαπεραστεί από οποιαδήποτε αντίθετη εκδοχή.
Ως εκ τούτου ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας ορθώς επικαλείται την εφαρμογή του θεσμικού πλαισίου του «Δικτύου NATURA 2000» και ως προς την Ελληνική Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη (ΑΟΖ) με επίκεντρο την Οδηγία 92/43/ ΕΟΚ, και τα εκ του πλαισίου αυτού αντιστοίχως απορρέοντα δικαιώματα που αφορούν όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά και σε κάθε κράτος-μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ορθώς δε αναδεικνύει την παραδοχή ότι όταν: «ένα κράτος μέλος ασκεί τα κυρίαρχα δικαιώματά του σε αποκλειστική οικονομική ζώνη των 200 ναυτικών μιλίων (επί παραδείγματι, για τη χορήγηση άδειας λειτουργίας για εξέδρα άντλησης πετρελαίου)», τότε βασίμως το κράτος αυτό: «θεωρεί, τον εαυτό του αρμόδιο να θέσει σε εφαρμογή εθνικούς νόμους στην περιοχή αυτή».
Επίσης η υπ’ όψιν τοποθέτηση του Προέδρου της Δημοκρατίας, ιδιαιτέρως αναφέρεται στους οικοτόπους του βυθού που αφορούν υφάλους καθώς και στους υποθαλάσσιους σχηματισμούς που δημιουργούνται από εκπομπές αερίων, όπου επ’ αυτών εφαρμόζονται τα προβλεπόμενα αντιστοίχως δικαιώματα, τα οποία ισχύουν πέραν των χωρικών υδάτων τόσο όσον αφορά στην υφαλοκρηπίδα όσο και όσον αφορά στην Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη τους (ΑΟΖ). A fortiori δε (κατά μείζονα λόγο δηλαδή), βασίμως υποστηρίζει ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας ότι κάθε κράτος-μέλος, έχει όχι μόνο δικαίωμα αλλά και υποχρέωση λήψης των προβλεπόμενων από το θεσμικό αυτό πλαίσιο μέτρων για την προστασία και την άσκηση των ad hoc κυριαρχικών δικαιωμάτων του.
Τούτων δοθέντων χρήσιμο είναι να γίνει και μια σύντομη αναφορά ως προς την έννοια της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης (ΑΟΖ) για ενημέρωση των αναγνωστών.
- ως προς την Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη (ΑΟΖ)
Εξ αρχής πρέπει να επισημειωθεί προκειμένου περί της ΑΟΖ ότι πρόκειται για απολύτως νέο Θεσμό –εξού λόγου και απαιτείται η διερεύνηση όλων των δεδομένων που τον αφορούν.
Η θεσμοθέτησή της ΑΟΖ προδήλως βέβαιον είναι ότι επηρεάζει τα δικαιώματα των Κρατών, καθόσον λειτουργεί σε βάρος της ανοιχτής θάλασσας, περιορίζοντας έτσι τις παραδοσιακές ελευθερίες επί της ανοιχτής θάλασσας.
Η έκταση της ΑΟΖ αφορά διακόσια (200) ναυτικά μίλια. Κατ’ ακρίβεια αφορά εκατόν ογδόντα οκτώ (188) ναυτικά μίλια εάν αφαιρεθούν τα δώδεκα (12) ναυτικά μίλια της καθιερωμένης Αρχής της έκτασης της Αιγιαλίτιδας Ζώνης ή άλλως του εύρους των Χωρικών Υδάτων.
Το εντυπωσιακό δεδομένο της ΑΟΖ είναι ότι κατ’ ουσίαν απορροφά το καθεστώς της υφαλοκρηπίδας. Εξαίρεση μπορεί να υπάρχει ώστε να μην συμπίπτει η ΑΟΖ με την υφαλοκρηπίδα, μόνο εάν η υφαλοκρηπίδα μπορεί να υπερβαίνει τα διακόσια (200) ναυτικά μίλια.
Δηλαδή: εάν η υφαλοκρηπίδα είναι διακόσια πενήντα (250) ναυτικά μίλια, στα διακόσια (200) ναυτικά μίλια ή άλλως στα εκατόν ογδόντα οκτώ (188) ναυτικά μίλια –πέραν των χωρικών υδάτων, ισχύει το καθεστώς της ΑΟΖ με απορρόφηση της υφαλοκρηπίδας. Από τα διακόσια (200) όμως ναυτικά μίλια έως τα διακόσια πενήντα (250) ναυτικά μίλια ισχύει το καθεστώς της υφαλοκρηπίδας.
Η ΑΟΖ συνεπάγεται κυριαρχικά δικαιώματα και ως προς την έρευνα και ως προς την εκμετάλλευση των φυσικών πόρων, που αφορούν ακόμη και τα υπερκείμενα ύδατα. Δηλαδή αφορά ευθέως και στην αλιεία. Αξιοσημείωτο επίσης είναι ότι γίνεται αυτοτελώς εκμετάλλευση και αυτών καθ’ εαυτών των υδάτων. Εάν δηλαδή είναι δυνατόν να προκύψει ενέργεια και από τα ύδατα, τα ρεύματα και τους ανέμους, τότε επιτρέπεται η εκμετάλλευσή τους.
Εντυπωσιακό στοιχείο ως προς την ΑΟΖ είναι και το ό,τι το παράκτιο Κράτος έχει την αποκλειστική αρμοδιότητα όχι μόνο να τοποθετεί και να χρησιμοποιεί τεχνητές νήσους και άλλες εγκαταστάσεις, αλλά έχει ταυτοχρόνως και το δικαίωμα να διεξάγει και επιστημονικές έρευνες και να λαμβάνει πρόνοιες που αφορούν στην προστασία του περιβάλλοντος από τη ρύπανση.
Βεβαίως η ΑΟΖ δεν παρεμποδίζει την ελεύθερη ναυσιπλοΐα, ούτε τις ελεύθερες υπερπτήσεις, ούτε και τις τοποθετήσεις καλωδίων. Ωστόσο, λόγω του ιδιότυπου καθεστώτος που κατά το ένα μέρος δεν είναι Αιγιαλίτιδα Ζώνη και κατά το άλλο μέρος ούτε Ανοιχτή Θάλασσα, η ΑΟΖ (κατά τη γνώμη μου) είναι δεκτική πολλαπλών νομικών ερμηνειών αλλά και καταστάσεων εξ αιτίας της πρακτικής των Κρατών.
Εκείνο όμως που έχει τεράστια νομικοπολιτική σημασία είναι ότι σε αντίθεση με την υφαλοκρηπίδα (όπου τα δικαιώματα του παράκτιου Κράτους ιδρύονται αυτοδικαίως), τα δικαιώματα επί της ΑΟΖ δεν ιδρύονται αυτοδικαίως. Ως εκ τούτου απαιτείται διακήρυξη του κυρίαρχου και παράκτιου Κράτους.
Ενταύθα αξίζει ρητώς να προσεχθεί ότι η μη καθιέρωση της ΑΟΖ δεν θίγει τα δικαιώματα επί της υφαλοκρηπίδας. Σε κάθε περίπτωση όμως και κατά τρόπο αδιστάκτως βέβαιον, το ζήτημα της ΑΟΖ έχει ύψιστη νομικοπολιτιή και οικονομική σημασία και αξία.
Το νομικό οπλοστάσιο, είναι προδήλως βέβαιον ότι υπερασπίζεται τα έννομα συμφέροντα και δικαιώματα της Ελλάδας. Ως εκ τούτου η επίκληση και η τήρηση της διεθνούς και ευρωπαϊκή νομιμότητας θα πρέπει να είναι η πάγια τακτική της Ελληνικής Δημοκρατίας. Ορθώς, συνεπώς, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας παρεμβαίνει και με το δικό του λόγο υπερασπιζόμενος το σύγχρονο διεθνή και ευρωπαϊκό νομικό και πολιτικό πολιτισμό, αναδεικνύοντας με την προαναφερόμενη παρέμβασή του ότι: τα σύνορα και το έδαφος της Ελλάδας είναι αυτοδικαίως σύνορα και έδαφος της Ευρωπαϊκής Ένωσης!
——————————————–
* Ο Πέτρος Μηλιαράκης δικηγορεί στα Ανώτατα Ακυρωτικά Δικαστήρια της Ελλάδας και στα Ευρωπαϊκά Δικαστήρια του Στρασβούργου και του Λουξεμβούργου (ECHR και GC- EU).
