Του Νίκου Ψιλάκη
Τούτες τις μέρες που η άνοιξη κέντησε πάλι τα πλουμίδια της στο υφάδι της γης, στρέφομε το βλέμμα στις ακατάλυτες αξίες του πολιτισμού μας, στο μήνυμα της ελπίδας που μας έρχεται χέρι-χέρι με τον αναστημένο Χριστό. Πρωτομαγιά κι ανάσταση, σαν ξύπνημα μοιάζει, σαν σάλπισμα που μας έρχεται από τα βάθη της προϊστορίας για να μας θυμίσει πως κάποτε οι μακρινοί πρόγονοί μας πίστευαν στην αέναη ανάσταση, στο κύκλιο σχήμα του ατέρμονος χρόνου. Ο δικός τους Νεαρός Θεός, ο αιώνιος συνοδός της Μεγάλης Μητέρας, πέθαινε κι αναστηνόταν κάθε χρόνο. Θρηνούσαν τη θανή και γιόρταζαν την ετήσια έλευσή του, όπως γιορτάζομε κι εμείς τις Πασχαλιές μας, με τραγούδια κι ελπίδες. Ο δικός μας Θεός ροβόλησε κατά τη γης για να νικήσει τη φθορά του θανάτου, κατήλθε για ν’ ανέλθει και πάλι στο αιώνιο κι ακατάλυτο κατοικητήριο, έχοντας γνωρίσει την πορεία προς τον Γολγοθά και το σταυρικό του μαρτύριο.
Το ‘χει τούτος ο κόσμος να σταυρώνει ανθρώπους, να σταυρώνει λαούς, ακόμη και θεούς να σταυρώνει.
Διαλέξαμε δώρα παμπάλαια, το ψωμί και το σιτάρι, για να ντύσομε την ευχή και την ελπίδα. Μας το έμαθε ο ποιητής των Ειδυλλίων, ο Θεόκριτος, που έγραψε πως κάποτε, σε χρόνους μακρινούς, οι γυναίκες έπλαθαν κάθε χρόνο, την εποχή που αναστηνόταν ο δικός τους θεός, αρτίδια πλασμένα με τέχνη σε σχήμα των ερπετών της γης και των πουλιών. («είδατά θ’ όσσα γυναίκες επί πλαθάνω πονέονται / άνθεα μίσγοισαι λευκώ παντοία μαλεύρω […] πάντ’ αυτώ πετεηνά και ερπετά τείδε πάρεστι…» (Ειδύλλια 15, 115-118).
Το ίδιο κάνανε κι οι δικές μας γιαγιάδες κι οι δικές μας μανάδες. Έπλαθαν με κάτασπρο ζυμάρι ζωομορφικά κι ανθρωπομορφικά ψωμάκια, τα στόλιζαν με λουλούδια και κόκκινα αυγά. Τα ονομάτισαν κιόλας. Τα είπαν κουκνίκους, μαντόνες, κακαρίστρες, αυγούλες… Τα φούρνιζαν και τα πρόσφεραν στα παιδιά μας άλλης εποχής. Δεν ήταν τούτα τα λαμπριάτικα ψωμάκια απλά πασχαλιάτικα δώρα. Ήταν η απλή κι απέριττη κορύφωση μιας σπουδαίας μυητικής τελετής που μετέφερε στις επόμενες γενιές τις αξίες του πολιτισμού μας. Κι εκείνος ο παμπάλαιος πολιτισμός ήξερε να δίνει μορφή στις έννοιες, να δίνει σχήμα στις ευχές, όπως ακριβώς ήξερε να ξεχωρίσει το αιώνιο από το πρόσκαιρο, το πολύτιμο από το ευτελές.
Πολύτιμο το μήνυμα της Ανάστασης, πολύτιμα και τα σύμβολά του. Όσο πολύτιμο είναι το ψωμί, το καθημερινό και το γιορτινό. Όσο πολύτιμη είναι και η ελπίδα. Κι η προσδοκία. Κι ο αγώνας για το καλύτερο.
Από την οικογένεια Νίκου και Μαρίας Ψιλάκη (και των υπολοίπων μελών, παλαιών και …νεοφερμένων), πολλές – πολλές ευχές.
Χριστός Ανέστη και Χρόνια Πολλά.
