Η νηστεία κάνει θαύματα (και στην υγεία των παιδιών)

Γράφει η Μάχη Τράτσα*

Ἔ­ρευ­να τοῦ Πα­νε­πι­στη­μί­ου Κρή­της δεί­χνει ὅ­τι οἱ δι­α­τρο­φι­κές ἐ­πι­τα­γές τῆς Ὀρ­θό­δο­ξης Ἐκ­κλη­σί­ας εἶ­ναι ἄ­κρως εὐ­ερ­γε­τι­κές γιά τήν ὑ­γεί­α τῶν παι­δι­ῶν.

Σύμ­φω­να μέ με­λέ­τη, ἡ ὁ­ποί­α μό­λις ὁ­λο­κλη­ρώ­θη­κε καί δι­ε­ξή­χθη σέ 609 παι­διά ἡ­λι­κί­ας 5 ὡς 15,5 ἐ­τῶν ἀ­πό τή Θεσ­σα­λο­νί­κη, τό 12,1% τῶν παι­δι­ῶν καί ἐ­φή­βων ἀ­κο­λου­θοῦν πλή­ρη νη­στεί­α. Μέ ἄλ­λα λό­για, ἀ­πέ­χουν ἀ­πό τήν κα­τα­νά­λω­ση κρέ­α­τος, γα­λα­κτο­κο­μι­κῶν προ­ϊ­όν­των καί ἀ­βγῶν, καί γε­νι­κά ἀ­πό τήν κα­τα­νά­λω­ση τρο­φῶν πού ἐ­πι­βα­ρύ­νουν τόν ὀρ­γα­νι­σμό, κά­θε Τε­τάρ­τη καί Πα­ρα­σκευ­ή, κα­θώς καί στίς νη­στεί­ες τῶν Χρι­στου­γέν­νων (40 ἡ­μέ­ρες- ἐπιτρέ­πε­ται τό ψά­ρι) καί τοῦ Πά­σχα (48 ἡ­μέ­ρες- ἐ­πι­τρέ­πε­ται τό ψά­ρι τήν 25η Μαρ­τί­ου καί τήν Κυ­ρια­κή τῶν Βα­ΐ­ων), τῶν Ἁ­γί­ων Ἀ­πο­στό­λων (7 ὡς 20 ἡ­μέ­ρες- ἐ­πι­τρέ­πε­ται τό ψά­ρι) καί τοῦ Δε­κα­πεν­ταύ­γου­στου (15 ἡ­μέ­ρες ἐ­πι­τρέ­πε­ται τό ψά­ρι στή γι­ορ­τή τῆς Με­τα­μορ­φώ­σεως τοῦ Σωτῆρος).

{module [804]}

Ὅ­πως ἀ­να­φέ­ρει μι­λών­τας στό «Βῆ­μα» ὁ ἐ­πι­στη­μο­νι­κός ὑ­πεύ­θυ­νος τῆς με­λέ­της, Κα­θη­γη­τής Προ­λη­πτι­κῆς Ἰ­α­τρι­κῆς καί Δι­α­τρο­φῆς τῆς Ἰ­α­τρι­κῆς Σχο­λῆς τοῦ Πα­νε­πι­στη­μί­ου τῆς Κρή­της κ. Ἀντ. Κα­φά­τος, τά παι­διά πού συμ­με­τεῖ­χαν στήν ἔ­ρευ­να καί ἀ­κο­λου­θοῦ­σαν πλή­ρη νη­στεί­α τά τε­λευ­ταῖα 3,5 χρό­νια δέν βρέ­θη­καν νά ἔ­χουν ση­μαν­τι­κές δι­α­φο­ρές στό ὕ­ψος σέ σχέ­ση μέ ἐ­κεῖ­να πού νή­στευ­αν με­ρι­κῶς (δη­λα­δή, ὄ­χι ὅ­λες τίς ἡ­μέ­ρες τῆς νη­στεί­ας) ἤ μέ ἐ­κεῖνα πού δέν νή­στευ­αν πο­τέ. «Ἡ νη­στεί­α δέν ἐ­πη­ρε­ά­ζει τή φυ­σι­ο­λο­γι­κή τους ἀ­νά­πτυ­ξη, ὅ­πως πί­στευ­αν παλαιότερα», ἐπισημαίνει ὁ κ. Καφάτος.

Ἕ­να ἀ­πό τά ση­μαν­τι­κά εὑ­ρή­μα­τα τῆς με­λέ­της – γιά τήν πραγ­μα­το­ποί­η­σή της συ­νερ­γά­στη­καν οἱ Ἐ­λιά­ννα Χρυ­σο­χό­ου, Μα­νώ­λης Λι­ναρ­δά­κης, Ἐλ­πί­δα Χα­τζη­α­γό­ρου καί Ἰ­ω­άν­νης Τσα­νά­κας – ἦ­ταν ὅ­τι τά παι­διά πού νη­στεύ­ουν, εἴ­τε ὅ­λες τίς ἡ­μέ­ρες τῆς νη­στεί­ας εἴ­τε λι­γό­τε­ρες, κα­τα­να­λώ­νουν ση­μαν­τι­κά πε­ρι­ο­ρι­σμέ­νο ἀ­ριθ­μό θερ­μί­δων σέ σύγ­κρι­ση μέ ἐ­κεῖ­να πού δέν νη­στεύ­ουν πο­τέ.  Ἀ­κό­μη, στά παι­διά πού νη­στεύ­ουν κα­τα­γρά­φη­κε πε­ρι­ο­ρι­σμέ­νη πρόσ­λη­ψη ἐ­πι­κίν­δυ­νων γιά τήν ὑ­γεί­α κο­ρε­σμέ­νων λι­πα­ρῶν ὀ­ξέ­ων καί μι­κρό­τε­ρη κα­τα­νά­λω­ση κρέ­α­τος. Νά ση­μει­ω­θεῖ ὅ­τι κο­ρε­σμέ­να λι­πα­ρά εἶ­ναι ὅ­λα τά ζω­ϊ­κά λί­πη, κα­θώς καί τρί­α φυ­τι­κά λί­πη: Τό φοι­νι­κέ­λαι­ο πού χρη­σι­μο­ποι­εῖ­ται ἀ­πό ὁ­ρι­σμέ­νες ἁ­λυ­σί­δες φά­στφουντ, τό λί­πος τοῦ κα­κά­ο, τό ὁ­ποῖ­ο βρί­σκε­ται σέ σο­κο­λά­τες, καί τό λί­πος τῆς ἰν­δι­κῆς κα­ρύ­δας. «Τά παι­διά πού νη­στεύ­ουν φαί­νε­ται νά ἔ­χουν κα­λύ­τε­ρες ἐ­πι­λο­γές στήν κα­τα­νά­λω­ση τρο­φί­μων καί πλη­σιά­ζουν πε­ρισ­σό­τε­ρο τίς ἡ­με­ρή­σι­ες συ­νι­στώμε­νες πο­σό­τη­τες τῶν πε­ρισ­σό­τε­ρων θρε­πτι­κῶν συ­στα­τι­κῶν, σέ σχέ­ση μέ ἐ­κεῖ­να πού δέν νη­στεύ­ουν κα­θό­λου, ἐ­νῶ δέν ἐ­πη­ρε­ά­ζε­ται ἡ σω­μα­τι­κή τους ἀ­νά­πτυ­ξη», λέει ὁ Καθηγητής.

{module [804]}

Οἱ εἰ­δι­κοί λέ­νε ὅ­τι ἡ ἀ­πο­χή ἀ­πό τίς ζω­ϊ­κές τρο­φές σέ τα­κτά χρο­νι­κά δι­α­στή­μα­τα ἀ­πο­τε­λεῖ λύ­ση στό συ­νε­χῶς δι­ογ­κού­με­νο πρό­βλη­μα τῆς πα­χυ­σαρ­κί­ας.

O­ἱ δι­α­τρο­φι­κές ἐ­πι­τα­γές τῆς Ὀρ­θό­δο­ξης Ἐκ­κλη­σί­ας φαί­νε­ται ὅ­τι λει­τουρ­γοῦν… θαυ­μα­τουρ­γά γιά τήν ὑ­γεί­α τῶν παι­δι­ῶν. Νέ­α με­λέ­τη τοῦ Πα­νε­πι­στη­μί­ου Κρή­της κα­τα­δει­κνύ­ει ὅ­τι οἱ 180 μέ 200 ἡ­μέ­ρες νη­στεί­ας τόν χρό­νο ὄ­χι μό­νο δέν «φρε­νά­ρουν» τήν ὁ­μα­λή ἀ­νά­πτυ­ξη ὅ­σων παι­δι­ῶν ἀ­πέ­χουν ἀ­πό τήν κα­τα­νά­λω­ση ζω­ϊ­κῶν τρο­φί­μων, ἀλ­λά βο­η­θοῦν καί στή δι­α­τή­ρη­ση ἑ­νός φυ­σι­ο­λο­γι­κοῦ βά­ρους, κόν­τρα στή δια­ρκῶς αὐ­ξα­νό­με­νη παι­δι­κή πα­χυ­σαρ­κί­α.

Ἀ­φό­του οἱ οἰ­κο­γέ­νει­ες ἔ­πα­ψαν νά μα­γει­ρεύ­ουν κα­θη­με­ρι­νά, τά παι­διά ἄρ­χι­σαν νά κα­τα­να­λώ­νουν συ­χνό­τε­ρα φα­γη­τά – «σκου­πί­δια», μέ συ­νέ­πεια τό βά­ρος τους νά αὐ­ξη­θεῖ. Τήν τε­λευ­ταῖ­α 25ετία στήν Ἑλ­λά­δα τά ὑ­πέρ­βα­ρα καί πα­χύ­σαρ­κα παι­διά δι­πλα­σι­ά­στη­καν καί ὑ­πο­λο­γί­ζε­ται ὅ­τι ζυ­γί­ζουν πε­ρί­που τρί­α κι­λά πε­ρισ­σό­τε­ρο ἀ­πό ὅ,τι μί­α δε­κα­ε­τί­α πρίν. Δέν εἶ­ναι τυ­χαῖο ὅ­τι σή­με­ρα στή χώ­ρα μας τό 22,5% τοῦ πλη­θυ­σμοῦ εἶ­ναι πα­χύ­σαρ­κο. Ἡ νη­στεί­α, ἡ ὁ­ποί­α ἀ­πο­τε­λεῖ βα­σι­κό στοι­χεῖ­ο τῆς Ἑλ­λη­νι­κῆς με­σο­γεια­κῆς δι­α­τρο­φῆς, μπο­ρεῖ ὅ­πως λέ­νε οἱ εἰ­δι­κοί νά δώ­σει λύ­ση στό πρό­βλη­μα τῆς πα­χυ­σαρ­κί­ας μέ τόν πιό ὑ­γι­ει­νό τρό­πο.

ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΣΑΧΝΙΚΑ

Πολ­λα­πλή …ὑ­γεί­α

Τά μέ­λη τῆς πο­λύ­τε­κνης οἰ­κο­γέ­νειας Σά­χνι­κα ἀ­κο­λου­θοῦν πι­στά τήν Ὀρ­θό­δο­ξη νη­στεί­α, μέ ἐ­ξαί­ρε­ση τά τρί­α μι­κρό­τε­ρα παι­διά, ἡ­λι­κί­ας 5, 4 καί 1 ἔ­τους. Τά ὑ­πό­λοι­πα ἕ­ξι παι­διά (15 ἐ­τῶν τό με­γα­λύ­τε­ρο) καί οἱ γο­νεῖς Κων­σταν­τῖνος καί Κυ­ρια­κή ἔ­χουν ἐ­ξο­ρί­σει τό κρέ­ας καί τά ζω­ϊ­κά προ­ϊ­όν­τα ἀ­πό τό τρα­πέ­ζι τους γιά τοὐ­λά­χι­στον 180 ἡ­μέ­ρες τόν χρό­νο. «Ὅ­λα ὀ­φεί­λον­ται στή σύ­ζυ­γό μου.  Ἡ οἰ­κο­γέ­νειά της νή­στευ­ε συ­στη­μα­τι­κά. Ἐ­γώ δέν εἶ­χα τέ­τοι­ες ἐμ­πει­ρί­ες, ἀλ­λά τίς υἱ­ο­θέ­τη­σα με­τά τόν γά­μο», λέ­ει ὁ κ. Κων­σταν­τῖνος Σά­χνι­κας, ὁ ὁ­ποῖ­ος ἐρ­γά­ζε­ται στά ΚΤΕΛ τοῦ Κη­φι­σοῦ.

Ἡ σύ­ζυ­γός του δέν δου­λεύ­ει, ὁ­πό­τε φρον­τί­ζει νά ὑ­πάρ­χει πάν­το­τε ἕ­να ὑ­γι­ει­νό μα­γει­ρε­μέ­νο φα­γη­τό στήν κα­τσα­ρό­λα. «Τά παι­διά δέν δι­α­μαρ­τύ­ρον­ται δι­ό­τι ξε­κί­νη­σαν νά νη­στεύ­ουν ἀ­πό τά πρῶτα χρό­νια τῆς σχο­λι­κῆς τους ἡ­λι­κί­ας καί πλέ­ον ἔ­χουν συ­νη­θί­σει. Ἕ­νας φυ­σι­κός χυ­μός ἀν­τι­κα­θι­στᾶ πε­ρί­φη­μα ἕ­να πο­τή­ρι γά­λα γιά τό δι­ά­στη­μα τῆς νη­στεί­ας. Τό ἀ­σβέ­στιο τό ἀ­να­πλη­ρώ­νουν μέ το­ύς ξη­ρούς καρ­πούς», ἀ­να­φέ­ρει ὁ κ. Σά­χνι­κας. Καί κα­τα­λή­γει: «Τά παι­διά ἀ­να­πτύσ­σον­ται φυ­σι­ο­λο­γι­κά καί ἔ­χουν τό σω­στό βά­ρος. Βε­βαί­ως, πρέ­πει νά πῶ ὅ­τι ἡ νη­στεί­α προ­ϋ­πο­θέ­τει μί­α ἄ­σκη­ση καί γιά μέ­να συν­δυ­ά­ζε­ται μέ τήν ἐ­ξο­μο­λό­γη­ση καί τή Θεί­α Κοι­νω­νία».

Τί πρέ­πει νά προσ­λαμ­βά­νουν κα­θη­με­ρι­νά τά παι­διά.

Θερ­μί­δες
Ὡς 1.500 (γιά παι­διά ὡς 10 ἐ­τῶν) καί κα­τά μέ­σον ὅ­ρο 2.000 (γιά ἐ­φή­βους ὡς 14 ἐ­τῶν, ἀ­νά­λο­γα μέ τό φύ­λο, τό ὕ­ψος καί τή δρα­στη­ρι­ό­τη­τα).

Λί­πη
Ὡς 50 γραμ­μά­ρια.

2-3 ἐ­τῶν πρέ­πει νά δι­α­τη­ροῦν τή συ­νο­λι­κή ἡ­με­ρή­σια πρόσ­λη­ψη λί­πους στό 30%-35% τῶν θερ­μί­δων πού κα­τα­να­λώ­νουν.

4-18 ἐ­τῶν τό πο­σο­στό πρέ­πει νά πε­ρι­ο­ρι­στεῖ στό 25%-35%.

Τά πε­ρισ­σό­τε­ρα λί­πη πρέ­πει νά προ­έρ­χον­ται ἀ­πό τίς πη­γές πο­λυ­α­κό­ρε­στων καί μο­νο­α­κό­ρε­στων λι­πα­ρῶν ὀ­ξέ­ων, ὅ­πως εἶ­ναι τά ψά­ρια, οἱ ξη­ροί καρ­ποί, τό ἐ­λαι­ό­λα­δο, καί νά ἀ­πο­φεύ­γουν τά κο­ρε­σμέ­να καί τράνς λι­πα­ρά.

Ἁ­λά­τι
(Μί­α κου­τα­λιά ἅ­λα­τος ἰ­σο­δυ­να­μεῖ μέ 2.300 mg):

Τόν πρῶ­το χρό­νο: Ὡς 1 γραμ­μά­ριο, δη­λα­δή 400 mg νά­τριο.

2-3 ἐ­τῶν: 2 γραμ­μά­ρια, 4-6 ἐ­τῶν: 3 γραμ­μά­ρια, 7-10 ἐ­τῶν: 5 γραμ­μά­ρια. Τέρ­μα τό ὀ­ξει­δω­τι­κό στρές.

Ὁ… ἐ­ξο­ρι­σμός τῶν τρο­φί­μων ζω­ϊ­κῆς προ­έ­λευ­σης ἀ­πό τό δι­αι­το­λό­γιο ὅ­σων ἀ­κο­λου­θοῦν τήν Ὀρ­θό­δο­ξη νη­στεί­α δέν ἐ­ξαν­τλεῖ τόν ὀρ­γα­νι­σμό. Καί αὐ­τό δι­ό­τι ἐ­κεῖ­νοι οἱ ὁ­ποῖ­οι νη­στεύ­ουν κα­τα­να­λώ­νουν ἄλ­λα τρό­φι­μα ὑ­ψη­λῆς δι­α­τρο­φι­κῆς ἀ­ξί­ας, ὅ­πως εἶ­ναι τά θα­λασ­σι­νά, τό λά­δι καί τό τα­χί­νι.

Σύμ­φω­να μέ ἔ­ρευ­νες τοῦ Τμή­μα­τος Προ­λη­πτι­κῆς Ἰ­α­τρι­κῆς καί Δι­α­τρο­φῆς τοῦ Πα­νε­πι­στη­μί­ου τῆς Κρή­της, ὅ­σοι νη­στεύ­ουν δέν ἔ­χουν σι­δη­ρο­πε­νι­κή ἀ­ναι­μί­α, ἐ­νῶ ἡ ὁ­λι­κή τους χο­λη­στε­ρό­λη εἶ­ναι χα­μη­λό­τε­ρη σέ σύγ­κρι­ση μέ ἐ­κεί­νους πού δέν νη­στεύ­ουν. Ἐ­πί­σης, τά ἄ­το­μα πού δέν νη­στεύ­ουν ἔ­χουν ὑ­ψη­λά ἐ­πί­πε­δα ὀ­ξει­δω­τι­κοῦ στρές, δη­λα­δή, ὅ­πως ἐ­ξη­γεῖ ὁ κ. Κα­φά­τος, «αὐ­ξά­νον­ται οἱ ἐ­λεύ­θε­ρες ρί­ζες ὀ­ξυ­γό­νου στόν ὀρ­γα­νι­σμό τους, οἱ ὁ­ποῖ­ες εἶ­ναι ἐ­ξαι­ρε­τι­κά το­ξι­κές καί ἐ­πι­φέ­ρουν βλά­βες στίς κυτ­τα­ρι­κές μεμ­βρά­νες καί στό DΝΑ τῶν κυτ­τά­ρων, δη­λα­δή προ­κα­λοῦν ἀλ­λοι­ώ­σεις στό γο­νι­δί­ω­μα».

Οἱ εἰ­δι­κοί εἶ­ναι κα­τη­γο­ρη­μα­τι­κοί: Ἡ Ὀρ­θό­δο­ξη νη­στεί­α ἀ­πο­τε­λεῖ ἕ­να ση­μαν­τι­κό ὅ­πλο γιά τήν κα­τα­πο­λέ­μη­ση τῆς πα­χυ­σαρ­κί­ας καί τῶν νο­ση­μά­των πού τή συ­νο­δεύ­ουν (ὑ­πέρ­τα­ση, ὑ­περ­λι­πι­δαι­μί­ες, σακ­χα­ρώ­δης δι­α­βή­της, ἐγ­κε­φα­λι­κά καί καρ­δια­κά ἐ­πει­σό­δια, καρ­κί­νος κ.ἄ.).

Οἱ βα­σι­κοί κα­νό­νες

Νά ἀ­πο­φεύ­γε­τε τό τη­γά­νι­σμα τῶν θα­λασ­σι­νῶν ἤ τῶν λα­χα­νι­κῶν καί τήν ὑ­περ­κα­τα­νά­λω­ση ὑ­δα­ταν­θρά­κων (ψω­μιά, μα­κα­ρό­νια κ.ἄ.).

Νά προ­τι­μᾶ­τε τό ἐ­λαι­ό­λα­δο ἀ­πό ὁ­ποι­ο­δή­πο­τε ἄλ­λο φυ­τι­κό ἔ­λαι­ο.
Βάλ­τε στό δι­αι­το­λό­γιό σας τό τα­χί­νι καί το­ύς ξη­ρούς καρ­πούς, ἀλ­λά μέ μέ­τρο δι­ό­τι πα­χαί­νουν.

Κα­λύψ­τε τήν ἔλ­λει­ψη ζω­ϊ­κῶν πρω­τε­ϊ­νῶν μέ ὄ­σπρια καί θα­λασ­σι­νά.
Μήν πα­ρα­λεί­πε­τε τήν πρόσ­λη­ψη πρω­τε­ϊ­νῶν, βι­τα­μι­νῶν τοῦ συμ­πλέγ­μα­τος Β, ἀ­σβε­στί­ου καί σι­δή­ρου. Ἔ­τσι δέν θά αἰ­σθά­νε­στε κου­ρα­σμέ­νοι.

Ἡ θρε­πτι­κή ἀ­ξί­α

Ἐ­λαι­ό­λα­δο: Ἐ­νι­σχύ­ει τήν ἄ­μυ­να ἔ­ναν­τι τοῦ καρ­κί­νου. Εὐ­ερ­γε­τι­κές ἐ­πι­δρά­σεις στίς με­τα­βο­λι­κές λει­τουρ­γί­ες τῆς γα­στρεν­τε­ρι­κῆς ὁ­δοῦ.

Λα­χα­νι­κά, χόρ­τα καί φροῦ­τα: Εὐ­ερ­γε­τι­κά γιά τήν ὑ­γεί­α τοῦ πε­πτι­κοῦ καί γα­στρεν­τε­ρι­κοῦ συ­στή­μα­τος. Με­λέ­τες ἔ­χουν δεί­ξει ὅ­τι μει­ώ­νουν τίς πι­θα­νό­τη­τες ἐκ­δή­λω­σης καρ­κί­νου τοῦ πα­χέ­ος ἐν­τέ­ρου καί καρ­δι­αγ­γεια­κῶν νο­ση­μά­των. Ἔ­χουν καί ἀν­τι­ο­ξει­δω­τι­κές ἰ­δι­ό­τη­τες.

Τα­χί­νι: Ἔ­χει ἀν­τι­γη­ραν­τι­κές καί ἀν­τι­υ­περ­τα­σι­κές ἰ­δι­ό­τη­τες. Βο­η­θᾶ στήν κα­τα­πο­λέ­μη­ση τῆς χο­λη­στε­ρό­λης, στό ἀ­νο­σο­ποι­η­τι­κό, στήν πρό­λη­ψη τοῦ κα­ταρ­ρά­κτη, στήν ἀν­τι­με­τώ­πι­ση τοῦ δι­α­βή­τη καί τῆς ἀρ­τη­ρι­ο­σκλή­ρυν­σης καί στή σω­στή λει­τουρ­γί­α τοῦ ἥ­πα­τος!

Ξη­ροί καρ­ποί: Πε­ρι­έ­χουν ὑ­ψη­λές πο­σό­τη­τες ἀ­σβε­στί­ου. Πλού­σιοι σέ πο­λυ­α­κό­ρε­στα λι­πα­ρά ὀ­ξέ­α, πρω­τε­ΐ­νες, ἰ­χνο­στοι­χεῖ­α, φυ­τι­κές ἴ­νες καί βι­τα­μί­νες.

Θα­λασ­σι­νά: Πλού­σια σέ βι­τα­μί­νες, ω-3 λι­πα­ρά ὀ­ξέ­α (εὐ­ερ­γε­τι­κά γιά τό καρ­δι­αγ­γεια­κό σύ­στη­μα).

Καί ἰ­ώ­διο. Πρέ­πει νά ἀ­πο­φεύ­γον­ται ἀ­πό ἄ­το­μα μέ αὐ­ξη­μέ­νο οὐ­ρι­κό ὀ­ξύ.

*          Το άρθρο δημοσιεύτηκε στην Ἐφημερίδα «Τό Βῆμα τῆς Κυριακῆς» την Κυριακή 21 Φεβρουαρίου 2010

Πηγή