του Πέτρου Μηλιαράκη*
ΟΝΤΑΣ σε θερινές διακοπές και αποφορτισμένος ήδη από την κόπωση της εργασίας μου, στο πλαίσιο αναστοχασμού καταγράφεται το παρόν κείμενο. Αντικείμενο σύντομης αναφοράς είναι ακριβώς η Ευρώπη του μύθου και της αλήθειας. Ας καταγραφούν λοιπόν τα εξής:
- ο μύθος
Η Ευρώπη είναι υπόθεση ελληνική. Η Ευρώπη ήταν μια γυναίκα πολύ όμορφη. Ήταν η κόρη του Αγήνορα και της Τηλεφάσας. Για την ομορφιά της δε, την ερωτεύτηκε ο Δίας και την άρπαξε με τη μορφή ταύρου. Ο Δίας, προκειμένου να υφαρπάσει την Ευρώπη μεταμορφώθηκε σε ένα λευκό εύσωμο και δυνατό ταύρο. Την πλησίασε, εκείνη γοητεύθηκε και αποφάσισε να ιππεύσει επί του ταύρου. Τότε όμως ο ταύρος ανέπτυξε αστραπιαία ταχύτητα και διασχίζοντας τις θάλασσες συνοδευόμενος από Τρίτωνες και Νειριήδες έφθασε στην Κρήτη. Με τον ερχομό του όμως στην Κρήτη, ο Δίας επανήλθε στην κανονική του μορφή. Έτσι πήρε την Ευρώπη από το χέρι και την ανέβασε στο Δικταίο Άνδρο. Ωστόσο, το Δικταίο Άνδρο που έχει βάθος 1025 μέτρα και βρίσκεται στο όρος Δίχτη, είναι ο τόπος, όπου (σύμφωνα και πάλι με τη μυθολογία), γεννήθηκε ο Δίας, ο Θεός των Θεών. Εκεί δε κατέφυγε η Ρέα για να τον γεννήσει. Έτσι, η Ευρώπη επανήλθε στο μέρος όπου γεννήθηκε ο Δίας. Η σχέση του Δία με την Ευρώπη και ο έρωτάς τους, ήταν καρποφόρος. Από τη σχέση τους αυτή προέκυψε ο Μίνωας, ο Ραδάμανθυς και ο Σαρπηδόνας… Ας εγκαταλείψουμε όμως τη μυθολογία και ας έρθουμε στην πραγματικότητα.
- η ιστορική πραγματικότητα
Η πρόσφατη ενοποίηση της Ευρώπης μετά τη λήξη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, αφετηρία της έχει την 25η Μαρτίου 1957. Ωστόσο, σημαντικές δυνάμεις της Δύσης είχαν ήδη ουσιαστικές προετοιμασίες για μια ενοποιητική διαδικασία. Αναφέρομαι στην ίδρυση του «Οργανισμού Ευρωπαϊκής Οικονομικής Συνεργασίας» (1948), ο οποίος μετεξελίχθηκε στον «Οργανισμό Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης» (ο γνωστός ευρύτερα ως ΟΟΣΑ), ενώ αμέσως μετά (1949) σε συνεργασία με τις ΗΠΑ διαμορφώθηκε ο «Οργανισμός της Συνθήκης του Βορείου Ατλαντικού», (αναφέρομαι στο ευρύτερα γνωστό ως ΝΑΤΟ). Επίσης την ίδια χρονιά (1949) διαμορφώθηκε ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός του «Συμβουλίου της Ευρώπης». Πρέπει δε να επισημειώσουμε ότι το 1973 προέκυψε και ένας άλλος ενδιαφέρον Οργανισμός: ο «Οργανισμός για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη» (ο γνωστός ευρύτερα ως ΟΑΣΕ).
Οι προαναφερόμενοι διεθνείς περιφερειακοί Οργανισμοί, ειδικότερα πριν την ίδρυση της ΕΟΚ, είχαν και έχουν επίκεντρο την Ευρώπη. Συνιστούν δε «διακυβερνητική συνεργασία» όπου κατά βάση (κατ’ αρχήν) ισχύει η ομοφωνία. Στη συνέχεια ο R.Schuman επεξεργάστηκε σχέδιο του Jean Monnet που πρότεινε τη γαλλογερμανική συμφιλίωση και συγχώνευση των γερμανικών και γαλλικών βιομηχανικών βασικών υλών. Η πρόταση δε του Schuman δεν απευθύνθηκε μόνο προς τη γερμανική πλευρά, αλλά και στα Ευρωπαϊκά κράτη και αφορούσε τη συνένωση των βιομηχανιών άνθρακα και χάλυβα. Αυτή η συνένωση θα καταργούσε το προνόμιο παραγωγής πολεμικού υλικού μονομερώς από ένα κράτος-μέλος. Ήδη όμως ενέκυψε ο «Ψυχρός Πόλεμος». Στη διαδικασία αυτή Γαλλία και Γερμανία (αξιοσημείωτη η πολιτική του Καγκελάριου Adenauer) πήραν την πρωτοβουλία της ενοποίησης με τη συμμετοχή της Ιταλίας, του Λουξεμβούργου, του Βελγίου και της Ολλανδίας (Κάτω Χώρες). Τα κράτη αυτά συγκρότησαν την Ευρωπαϊκή Κοινότητα Άνθρακα και Χάλυβα (ΕΚΑΧ) που επικυρώθηκε διεθνώς στο Παρίσι το 1951 και κυρώθηκε από τις εσωτερικές έννομες τάξεις το 1952.
Η διαδικασία αυτή ήταν ο προάγγελος της Ευρωπαϊκής Κοινότητας Ατομικής Ενέργειας (ΕΚΑΕ) και της Ευρωπαϊκής Οικονομικής Κοινότητας (ΕΟΚ), των οποίων οι Συνθήκες υπογράφηκαν στη Ρώμη την 25η Μαρτίου 1957. Οι Ευρωπαϊκές Κοινότητες είχαν ήδη δρομολογηθεί…
Οι Ευρωπαϊκές Κοινότητες πράγματι άρχισαν να επικυριαρχούν, οπότε το Ηνωμένο Βασίλειο αναγκάστηκε να διεκδικήσει και εκείνο την παρουσία του στο χώρο. Επειδή δε η προσπάθεια δημιουργίας της «Ευρωπαϊκής Ζώνης Ελευθέρων Συναλλαγών» (ΕΖΕΣ) στην οποία συμμετείχαν η Νορβηγία, η Σουηδία, η Δανία, η Αυστρία, η Πορτογαλία και η Ελβετία δεν απέφερε τα αναμενόμενα, επέβαλαν στο Ηνωμένο Βασίλειο, παρά τις εναντιώσεις του de Gaulle, επί Προεδρίας George Pompidou, να καταστεί μέλος των τότε Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων.
Οι έξι (6) αρχικώς ιδρυτικές χώρες δέχθηκαν αιτήσεις συμμετοχής πέραν του Ηνωμένου Βασιλείου και εκείνες της Δανίας, της Ιρλανδίας και της Νορβηγίας. Ωστόσο, η Συνθήκη προσχώρησης που υπογράφηκε το 1972 και τέθηκε σε ισχύ το 1973, δημιούργησε την Ευρώπη των εννέα (9) και όχι των δέκα (10), καθόσον λόγω εσωτερικού δημοψηφίσματος, η Νορβηγία τελικώς δεν απετέλεσε κράτος-μέλος της Ευρωπαϊκής Συμπολιτείας.
Η Ευρώπη όμως των εννέα (9) έγινε η Ευρώπη των δέκα (10) μετά την ένταξη της Ελλάδας στο ευρωπαϊκό γίγνεσθαι και αφορά επίπονη διαδικασία που έλαβε χώρα μετά την πτώση της δικτατορίας των Συνταγματαρχών. Η συμφωνία προσχώρησης της Ελληνικής Δημοκρατίας ως μέλους των Κοινοτήτων υπογράφηκε στην Αθήνα επί Κωνσταντίνου Καραμανλή και τέθηκε σε ισχύ από 01 Ιανουαρίου 1981. Στη συνέχεια, επακολούθησαν και νέες αιτήσεις συμμετοχής στο εγχείρημα. Αναφέρομαι στις αιτήσεις της Αυστρίας (1989), της Σουηδίας (1991), της Φινλανδίας (1992), της Ελβετίας (1992) και της Νορβηγίας (1992). Έτσι η Νορβηγία (για δεύτερη φορά) επιχειρεί και πάλι σε επίπεδο πολιτικής πρωτοβουλίας να ενταχθεί στο ευρωπαϊκό γίγνεσθαι. Όμως και πάλι το δημοψήφισμα στη Νορβηγία και εκείνο στην Ελβετία, απέτρεψαν την ένταξη των χωρών αυτών στην Ευρωπαϊκή Συμπολιτεία. Ωστόσο, η Ευρώπη διευρύνθηκε, κυρίως από το 2003 με τις Συνθήκες προσχώρησης που υπογράφηκαν στην Αθήνα, με τη συμμετοχή της Εσθονίας, της Λετονίας, της Λιθουανίας, της Σλοβακίας, της Τσεχίας, της Πολωνίας, της Ουγγαρίας, της Σλοβενίας, της Κύπρου και της Μάλτας, ενώ, δύο χρόνια αργότερα η Βουλγαρία και η Ρουμανία ολοκλήρωσαν τελικώς την ένταξή τους από 01 Ιανουαρίου 2007. Ωστόσο από την Ευρώπη των «28», η Ευρώπη απομειώθηκε στην η Ευρώπη των «27», λόγω του Brexit και η ζωή συνεχίζεται… Η ιστορία ασφαλώς θα «ανοίξει» νέα Κεφάλαια…
ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ
«η συμφωνία προσχώρησης της Ελληνικής Δημοκρατίας ως μέλους των Κοινοτήτων υπογράφηκε στην Αθήνα επί Κωνσταντίνου Καραμανλή»
——————————————–
* Ο Πέτρος Μηλιαράκης δικηγορεί στα Ανώτατα Ακυρωτικά Δικαστήρια της Ελλάδας και στα Ευρωπαϊκά Δικαστήρια του Στρασβούργου και του Λουξεμβούργου (ECHR και GC- EU).
