Ένα αναίμακτο κίνημα που οδήγησε τον Όθωνα να αποδεχτεί τη μετάβαση στη συνταγματική μοναρχία
Σαν σήμερα, 3 Σεπτεμβρίου 1843, εκδηλώθηκε στην Αθήνα ένα από τα σημαντικότερα πολιτικά γεγονότα του νεοσύστατου ελληνικού κράτους: το Κίνημα της 3ης Σεπτεμβρίου, που οδήγησε στην παραχώρηση Συντάγματος από τον βασιλιά Όθωνα και στη γέννηση της συνταγματικής μοναρχίας στην Ελλάδα.
Η Ελλάδα στα πρόθυρα αλλαγής
Μέχρι τότε, ο Όθωνας κυβερνούσε ως απόλυτος μονάρχης, χωρίς Σύνταγμα, χωρίς Βουλή και χωρίς να λογοδοτεί σε κανέναν πέρα από τον… Θεό. Όμως η πίεση από τις πολιτικές δυνάμεις (Ρωσικό, Αγγλικό και Γαλλικό Κόμμα), τους παραγκωνισμένους αγωνιστές του ’21, αλλά και τον λαό που βίωνε δεινά από την οικονομική κρίση και τις εξωτερικές πιέσεις, διαμόρφωσαν ένα εκρηκτικό πολιτικό σκηνικό.
Η οικονομική αδυναμία της χώρας να εξυπηρετήσει τα δάνειά της είχε οδηγήσει σε δραματικά μέτρα: περικοπές, απολύσεις και αποστρατεύσεις, ιδίως Ελλήνων αξιωματικών. Η κοινωνική δυσαρέσκεια ήταν γενικευμένη.
Το σχέδιο και η επιτάχυνση του κινήματος
Το κίνημα σχεδιάστηκε από τρεις προσωπικότητες που εξέφραζαν τις διαφορετικές πολιτικές κατευθύνσεις: Ανδρέας Μεταξάς (Ρωσικό Κόμμα), Ανδρέας Λόντος (Αγγλικό Κόμμα) και Ιωάννης Μακρυγιάννης (Γαλλικό Κόμμα). Αρχικά, η εξέγερση είχε προγραμματιστεί για την 25η Μαρτίου 1844, όμως, λόγω διαρροής πληροφοριών, επισπεύστηκε για τις πρώτες ώρες της 3ης Σεπτεμβρίου 1843.
Η Φρουρά των Αθηνών, υπό τον Δημήτριο Καλλέργη, στασίασε και παρέλασε προς τα Ανάκτορα, ενώ πλήθος πολιτών, με ηγέτη τον Μακρυγιάννη, συγκεντρώθηκε έξω από το παλάτι φωνάζοντας: «Ζήτω το Σύνταγμα!»
Ο Όθωνας υπό πίεση – Το χρονικό της υποχώρησης
Ο βασιλιάς, ενημερωμένος ήδη από τη βασίλισσα Αμαλία για τα αιτήματα των επαναστατών, προσπάθησε να διαπραγματευτεί. Όμως, ο Καλλέργης ήταν ανένδοτος: ζήτησε άμεση παραχώρηση Συντάγματος, παραίτηση της κυβέρνησης, σχηματισμό νέας με λαϊκή αποδοχή και αποπομπή των Βαυαρών από τη δημόσια διοίκηση.
Όταν ο Όθωνας αντιλήφθηκε ότι δεν είχε καν τη στήριξη των ξένων πρεσβειών –αφού ο Καλλέργης τους απαγόρευσε την είσοδο στο παλάτι–, υπέκυψε στα αιτήματα των επαναστατών και το πρωί της ίδιας μέρας υπέγραψε τα σχετικά διατάγματα.
Νέο πολιτικό τοπίο και συνταγματική μετάβαση
Πρωθυπουργός ανέλαβε ο Ανδρέας Μεταξάς και η νέα κυβέρνηση περιλάμβανε επιφανή μέλη του κινήματος. Το αναίμακτο αυτό κίνημα ολοκληρώθηκε ειρηνικά, με τον στρατό να επιστρέφει στα στρατόπεδα και τον λαό να διαλύεται ειρηνικά γύρω στις 3 το μεσημέρι.
Το αποκορύφωμα ήρθε λίγους μήνες αργότερα: στις 8 Νοεμβρίου 1843 συνέρχεται η Εθνοσυνέλευση της Γ’ Σεπτεμβρίου, υπό την προεδρία του Πανούτσου Νοταρά, για τη σύνταξη του πρώτου Συντάγματος του ελληνικού κράτους. Το Σύνταγμα του 1844 ψηφίστηκε στις 18 Μαρτίου 1844 και αποτέλεσε τη βάση για όλα τα μεταγενέστερα συνταγματικά κείμενα της χώρας.
🗓 Η Πλατεία Συντάγματος της Αθήνας πήρε το όνομά της ακριβώς από αυτό το ιστορικό γεγονός.
🎶 Η ιστορική επέτειος ενέπνευσε ακόμη και τη μουσική: «Θα σε ξανάβρω στους μπαξέδες, 3ης του Σεπτέμβρη να περνάς…» έγραψε αργότερα ο Μάνος Ελευθερίου, μελοποιημένος από τον Μίκη Θεοδωράκη.
📌 Πηγή: sansimera.gr
