Η πρόωρη φυλλόπτωση της ελιάς, ολοένα και συχνότερη σε θερμικά ακραίες χρονιές όπως το 2025, δεν είναι πάντα αποτέλεσμα αδυναμίας ή παθογόνου παράγοντα. Αντίθετα, ενδέχεται να πρόκειται για μια ενεργή στρατηγική επιβίωσης του ίδιου του φυτού.
Η ελιά «θυσιάζει» φύλλα για να προστατευτεί
Όταν η ελιά εκτεθεί για αρκετές ημέρες σε συνθήκες περιβαλλοντικού στρες —υψηλές θερμοκρασίες ημέρας και νύχτας, έντονη ηλιακή ακτινοβολία και ξηρασία— ενεργοποιούνται εσωτερικά σήματα, κυρίως ορμονικής και γενετικής φύσης, που την οδηγούν σε αποφάσεις εξοικονόμησης ενέργειας. Ένα από τα πρώτα «θυσιαζόμενα» όργανα είναι το φύλλο: αν σταματήσει να είναι παραγωγικό ή καταναλώνει περισσότερη ενέργεια απ’ ό,τι αποδίδει, το φυτό το απορρίπτει.
Αυτή η διαδικασία, γνωστή ως φυσιολογική γήρανση του φύλλου, δεν είναι τυχαία, αλλά αποτελεί ενεργό αμυντικό μηχανισμό. Εάν δεν γίνει αυτό, τα κύτταρα των φύλλων ενδέχεται να υποστούν βλάβες λόγω της συσσώρευσης τοξικών μεταβολικών παραπροϊόντων υπό στρες.
Η «μονάδα παραγωγής» υπό πίεση
Για να κατανοηθεί καλύτερα η λειτουργία του φύλλου, αξίζει να το φανταστεί κανείς ως μονάδα παραγωγής: φωτοσύνθεση, μετατροπή διοξειδίου του άνθρακα και νερού σε σάκχαρα και οξυγόνο. Όμως, σε συνθήκες υπερβολικής ζέστης και φωτός, αυτή η παραγωγή μειώνεται, ενώ η κατανάλωση πόρων αυξάνεται. Το ενεργειακό ισοζύγιο γίνεται αρνητικό, και το φυτό αποφασίζει να αποφορτιστεί, απορρίπτοντας μη αποδοτικά φύλλα.
Παρατηρήσεις στο πεδίο (2021–2024)
Μεταξύ 2021 και 2024, επιτόπιοι έλεγχοι σε ελαιώνες επιβεβαίωσαν πως σε περιόδους θερμικού στρες με θερμοκρασίες >33°C και ελάχιστες νύχτας >21°C, σε συνδυασμό με ακτινοβολία >27 MJ/m², το φαινόμενο της φυλλόπτωσης δεν συνοδευόταν απαραίτητα από νέκρωση ή παθογόνους οργανισμούς, κάτι που ενισχύει τη θεωρία της «ελεγχόμενης αυτορρύθμισης» από το φυτό.
Αγρονομικές παρεμβάσεις με βιοδιεγέρτες
Για τον μετριασμό του φαινομένου, εφαρμόστηκαν διαφυλλικές θεραπείες πριν την εμφάνιση κιτρινίσματος, με ήπιες καιρικές συνθήκες, χρησιμοποιώντας:
- Εκχυλίσματα φυκιών (Ascophyllum nodosum)
- Απόσταγμα πυρολυμένου ξύλου
- Γλυκίνη-βεταΐνη
- Υδρολύματα πρωτεϊνών ψυχανθών
- Μείγματα αμινοξέων όπως προλίνη και σερίνη
Αυτά τα σκευάσματα δεν λειτουργούν ως παραδοσιακά λιπάσματα, αλλά ενισχύουν την αντοχή στο στρες, τη διατήρηση της κυτταρικής ισορροπίας και τη σπαργή των ιστών, ακόμη και σε δυσμενείς συνθήκες.
Τα αποτελέσματα
Τα φυτά που υποβλήθηκαν σε αυτές τις θεραπείες διατήρησαν μεγαλύτερο ποσοστό φυλλώματος, πιο πράσινο χρώμα και καλύτερη ζωτικότητα, σε σύγκριση με μη-θεραπευμένα δέντρα. Αν και δεν εντοπίστηκε ένα μοναδικό «θαυματουργό» συστατικό, το σύνολο των παρεμβάσεων αποδείχθηκε αποτελεσματικό υποστηρικτικό εργαλείο για την ανθεκτικότητα του ελαιώνα σε ακραία περιβαλλοντικά φορτία.
Πηγή: Olivonews.it – olivenews.gr
