Γράφει ο Κωνσταντίνος Γ. Καδιανάκης
Σε όλες τις εντατικές καλλιέργειες το νερό αποτελεί καθοριστικό παράγοντα ανάπτυξης και απόδοσης. Έτσι και στην ελιά, η υδατική διαθεσιμότητα στην περιοχή του ριζικού συστήματος τις κρίσιμες περιόδους είναι δυνατόν να περιορίσει ή να αυξήσει την παραγωγικότητα των δέντρων.
Η ελιά από την φύση της έχει αναπτύξει μηχανισμούς που την κάνουν αρκετά ανθεκτική στην ξηρασία και γενικότερα την έλλειψη νερού. Τα μικρά και σκληρά φύλλα της, με τα βαθουλωτά στομάτια και τα άφθονα τριχίδια στην κάτω επιφάνεια και ένα ριζικό σύστημα όπου η ανάγκη για υγρασία μπορεί να το οδηγήσει τόσο σε πλάτος όσο και σε βάθος αποτελούν τα κύρια χαρακτηριστικά άμυνας του δένδρου στην ξηρασία.
Μπορεί λοιπόν η ελιά να επιβιώνει σε ξηρικές συνθήκες όμως επηρεάζεται η αρνητικά η παραγωγή της. Για να μπορέσουμε να εξασφαλίσουμε το μέγιστο της απόδοσης στην καλλιέργεια ελαιόδεντρων αλλά και να ωφεληθούν των υπολοίπων συνδυαστικών φροντίδων όπως λίπανση, όργωμα, κλάδεμα, ψεκασμός κ.α, θα πρέπει να υπάρχει επάρκεια νερού στο έδαφος, ιδιαίτερα στα κρίσιμα στάδια ανάπτυξης.
Το πρώτο κρίσιμο στάδιο είναι την περίοδο δημιουργίας ανθέων, περίπου στα τέλη του χειμώνα και αρχές της άνοιξης. Η έλλειψη νερού αυτήν την περίοδο μπορεί να επηρεάσει αρνητικά τόσο ποσότητα των ανθοφόρων βλαστών αλλά υπάρχει και ο κίνδυνος δημιουργίας ανθέων με ανωμαλίες(ατελή άνθη).
Δεύτερο στάδιο σημαντικό στάδιο είναι κατά την περίοδο της καρπόδεσης, περίπου στα τέλη άνοιξης με αρχές καλοκαιριού. Η χαμηλή εδαφική υγρασία σε αυτήν την περίοδο αυξάνει τον κίνδυνο μειωμένης καρπόδεσης. Αυτή την εποχή ο μεταβολισμός είναι πολύ έντονος, συνήθως έχουν σταματήσει οι βροχές οπότε η άρδευση του ελαιώνα κρίνεται αναγκαία.
Τρίτο στάδιο επίσης σημαντικό αποτελεί την περίοδο όπου ο πυρήνας σκληραίνει, δηλαδή μετά την καρπόδεση και λίγο πριν το μαύρισμα(καλοκαιρινούς μήνες). Ο μεταβολισμός και σε αυτήν την εποχή είναι έντονος και η διαθεσιμότητα της εδαφικής υγρασίας εξίσου σημαντική. Η έλλειψη νερού μπορεί να προκαλέσει καρπόπτωση, μικροκαρπία ή περιορισμό της ανάπτυξης των καρπών πού όσο και να ποτιστεί αργότερα δεν διορθώνεται.
Επίσης στο τέλος του καλοκαιριού αλλά και το φθινόπωρο είναι αναγκαίο το νερό στην καλλιέργεια καθώς ο καρπός συνεχίζει να αναπτύσσεται για να αποκτήσει το τελικό του μέγεθος. Επιπλέον, αυτήν την εποχή η έλλειψη υγρασίας μπορεί να επηρεάσει την ανθοφορία της επόμενης χρονιάς.
Ένας σωστός προγραμματισμός αρδεύσεων μπορεί να μειώσει το φαινόμενο της παρενιαυτοφορίας (αυξημένη παραγωγή κάθε 2 χρόνια). Ακόμα βοηθάει στην ανάπτυξη νέων βλαστών. Προσοχή όμως στην υπερβολική άρδευση και τον κορεσμό του εδάφους από το νερό καθώς τα ελαιόδεντρα υποφέρουν, μπορεί να εξαλείψει το οξυγόνο από την ρίζα και να προκληθούν προβλήματα λόγω ανάπτυξης ασθενειών.
Ο προσδιορισμός της εποχής, της ποσότητας και της συχνότητας άρδευσης είναι σημαντικός καθώς συμβάλει στην τόσο αποτελεσματικότητα για την καλλιέργεια όσο και στην εξοικονόμηση νερού και την υδατική ισορροπία μιας περιοχής. Πολλοί παράγοντες μπορούν να επηρεάσουν όπως κλιματολογικές συνθήκες της περιοχής ή ηλικία του δένδρου, η σύσταση όμως του εδάφους αποτελεί τον κύριο. Συνήθως στα ελαφριά αμμώδη χώματα ποτίζουμε συχνότερα με μικρότερες ποσότητες και ενώ το αντίθετο συμβαίνει στα αργιλώδη πιο βαριά εδάφη. Πέραν της εμπειρίας για την καλύτερη εκτίμηση την εδαφικής υγρασίας υπάρχουν ειδικά όργανα ένδειξης όπως τα Τενσιόμετρα και τα Υγρασιόμετρα.
Οι συνήθεις τρόποι άρδευσης είναι με σταλάκτες μικρών και μεγάλων παροχών και με μίκρο-εκτοξευτήρες που δημιουργούν τεχνητή βροχή κάτω από την κόμη της ελιάς με διάμετρο 3-8 μέτρα. Ιδανικότερο πότισμα μπορούμε να εξασφαλίσουμε με την χρήση ενσωματωμένου σταλάκτη κατά μήκος της γραμμής με μονές ή διπλές γραμμές αλλά και με ημικύκλια 3-5 μέτρων.
Πηγή Πληροφοριών:
– Adriano Del Fabro(2004). Η ελία. Εκδόσεις Ψυχαλου. Σελ 47-49.
– Richard Fooks. Το βιβλίο της ελιάς. Εκδόσεις Ψυχαλου. Σελ 71-80
– Λιονάκης Σ (2007). Άρδευση Ελαιώνων. ΑΤΕΙ Κρήτης
– Καδιανάκης ΑΕ
