των Henry Foy και Laura Pitel (*)
Οπότε έχουν ξεσπάσει εχθροπραξίες μεταξύ Αρμενίας και Αζερμπαϊτζάν για τα διαμφισβητούμενα εδάφη, οι δύο πλευρές έχουν καταλήξει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων.
Αυτή τη φορά, όμως, οι εκκλήσεις της Μόσχας για αυτοσυγκράτηση δεν είχαν αποτέλεσμα και ο βασικός λόγος είναι η ανάμιξη της Τουρκίας που αλλάζει τη λεπτή ισορροπία στα βουνά του Καυκάσου.
Η υποστήριξη της Άγκυρας προς το Αζερμπαϊτζάν έχει οδηγήσει στις πιο βίαιες μάχες των τελευταίων ετών και έχει προκαλέσει πονοκέφαλο στον Βλαντίμιρ Πούτιν. Η Ρωσία, που προσπαθούσε ως τώρα να κρατήσει ουδέτερη στάση, διατηρεί μια στρατιωτική βάση στην Αρμενία και έχει υπογράψει μαζί της σύμφωνο στήριξης σε περίπτωση επίθεσης από τρίτες χώρες.
Την ίδια στιγμή, η στήριξη της Τουρκίας προς το Αζερμπαϊτζάν έχει ενθαρρύνει το Μπακού και έχει διαβρώσει την επιρροή της Μόσχας στην αζερική ηγεσία.
«Η αυξανόμενη ανάμιξη της Τουρκίας στον Νότιο Καύκασο μέσω του Αζερμπαϊτζάν είναι κάτι που δεν αρέσει στη Ρωσία», σημειώνει ο Ντμίτρι Τρένιν, επικεφαλής του Carnegie Moscow Center. «Τα ρωσικά και τουρκικά συμφέροντα συγκρούονται εδώ περισσότερο από οπουδήποτε αλλού. O Πούτιν και ο Ερντογάν ούτε ήταν ούτε θα είναι ποτέ πραγματικοί σύμμαχοι. Αυτό που κάνουν είναι να δίνουν έμφαση στα παράλληλα συμφέροντά τους και να υποβαθμίζουν τις διαφορές τους, ώστε να μην υπάρξει ευθεία σύγκρουση Ρωσίας και Τουρκίας.»
Η μαχητική απάντηση του Ερντογάν στις συγκρούσεις και η επίθεσή του στην αρμενική ηγεσία αποτυπώνουν μια μεγάλη στροφή στην τουρκική πολιτική, επισημαίνει από την πλευρά του ο Τόμας ντε Βάαλ, ειδικός για την περιοχή. «Η Τουρκία ανέκαθεν παρείχε πολιτική στήριξη στο Αζερμπαϊτζάν, αλλά επέμενε ότι η διένεξη πρέπει να λυθεί με ειρηνικά μέσα. Υπήρχε ως τώρα μια γεωπολιτική ισορροπία όπου κανείς δεν υποστήριζε πραγματικά τη μία πλευρά. Τώρα ξαφνικά ένας από τους πρωταγωνιστές στηρίζει το Αζερμπαϊτζάν.»
Ο υπουργός Εξωτερικών της Αρμενίας κατηγόρησε τη Δευτέρα την Τουρκία για ενεργή παρουσία στο έδαφος του Αζερμπαϊτζάν, με όπλα και μαχητικά αεροσκάφη. Τούρκος αξιωματούχος χαρακτήρισε αυτούς τους ισχυρισμούς ανυπόστατους.
Η προσπάθεια της Ρωσίας να κρατά ικανοποιημένες και τις δύο πλευρές θα οδηγήσει μοιραία τη Μόσχα να προτιμήσει τη διπλωματία έναντι των στρατιωτικών λύσεων που είχε επιλέξει στις περιπτώσεις της Ουκρανίας και της Γεωργίας. Το αμυντικό σύμφωνό της με την Αρμενία δεν καλύπτει το Ναγκόρνο-Καραμπάχ, οπότε το Γερεβάν μπορεί να ζητήσει ρωσική στρατιωτική βοήθεια μόνο αν δεχθεί επίθεση σε μη διαμφισβητούμενα εδάφη.
«Θα δούμε πιθανότατα μια προσεκτική απάντηση από τη Μόσχα», εκτιμά ο Ρίτσαρντ Γκιραγκοσιάν, διευθυντής του Κέντρου Περιφερειακών Σπουδών που εδρεύει στο Γερεβάν. Όπως επαναλαμβάνει άλλωστε ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου Ντμίτρι Πεσκόφ, η Ρωσία έχει καλές σχέσεις τόσο με την Αρμενία όσο και με το Αζερμπαϊτζάν.
Ο Σινάν Ουλγκέν, ένας τούρκος πρώην διπλωμάτης που διευθύνει σήμερα το ίδρυμα Edam στην Κωνσταντινούπολη, πιστεύει ότι η Ρωσία και η Τουρκία θα προσπαθήσουν να βρουν λύση στη σύγκρουση χωρίς να βλάψουν τη διμερή τους σχέση. Αν όμως οι μάχες επεκταθούν σε περιοχές όπως ο αυτόνομος θύλακας του Ναχτσιβάν, που συνορεύει με την Αρμενία και που η Τουρκία είναι υποχρεωμένη να προστατεύει με βάση μια συμφωνία του 1921, τα πράγματα θα περιπλακούν.
(*) Ο Χένρι Φόι και η Λάουρα Πιτέλ είναι ανταποκριτές των Financial Times στη Μόσχα και την Άγκυρα αντιστοίχως
(Πηγή: Financial Times)
