Γράφει ο Μιχάλης Ανδριανάκης*
Ο Καθεδρικός Ναός “της του Θεού Σοφίας” του Κιέβου (στα ουκρανικά “Собор Святої Софії”), άρχισε να κτίζεται το 1037 από τον Μεγάλο Πρίγκιπα του Κιέβου Γιαροσλάβ τον Σοφό και τελείωσε είκοσι χρόνια αργότερα στον αρχιτεκτονικό τύπο του σύνθετου σταυροειδούς με κεντρικό τρούλο και άλλους 12 περιφερειακούς. Στη σημερινή μορφή της δεν θυμίζει εξωτερικά την απλή βυζαντινή κατασκευή από πλίνθους, που φαίνεται στις φωτογραφίες σε κάποια σημεία, όπου έχουν καθαιρεθεί τα κονιάματα. Στο λιτό, αλλά μεγαλοπρεπές αρχικά κτίσμα έχουν προστεθεί χαρακτηριστικά του ρωσικού μπαρόκ στοιχεία, στους τρούλους και τις άλλες επιφάνειες, δίνοντας έτσι ένα τοπικό χαρακτήρα στο μνημείο, που προστατεύεται από την UNESCO.
Το εσωτερικό του λάμπει κυριολεκτικά από τον εξαιρετικής ποιότητας ψηφιδωτό διάκοσμο με τις ελληνικές επιγραφές, που έγινε από μετακλητούς τεχνίτες από το Βυζάντιο. Ο διάκοσμος συμπληρώνεται από σύγχρονες τοιχογραφίες, επίσης υψηλού επιπέδου, οι περισσότερες σε άριστη κατάσταση και άλλες επισκευασμένες και συμπληρωμένες το 19ο αιώνα. Χαρακτηριστικές τοιχογραφίες της Ρωσικής Σχολής του 17ου και του 19ου αιώνα, συμπληρώνουν με τα πλούσια χρώματά τους το διάκοσμο του μνημείου.
Η Αγία Σοφία είναι ένα σύμβολο σύνδεσης της μεγάλης αυτής χώρας στην πρώτη της πρωτεύουσας με το Βυζάντιο, που της έδωσε τα φώτα και την έφερε στον τότε πολιτισμένο Κόσμο. Εσωτερικές πολιτικές και εκκλησιαστικές καταστάσεις και έριδες αργότερα έφεραν τα διάφορα ρωσικά φύλα σε κατά καιρούς αντιπαραθέσεις, με τάσεις πότε ομογενοποίησης κάτω από την ομπρέλα της Αυτοκρατορίας και της Σοβιετικής Ένωσης, πότε σε έντονη αντιπαράθεση με εθνικιστικά και ψευδοθρησκευτικά κίνητρα, όπως τώρα. Τρεις φορές η Αγία Σοφία κινδύνεψε να κατεδαφιστεί από τους Μογγόλους, τους Ουνίτες και το Σοβιετικό καθεστώς και σώθηκε από έντονες διεθνείς αντιδράσεις. Ας ελπίσουμε πως τα τραγικά γεγονότα που ξετυλίγονται αυτές τις ημέρες στην Ουκρανία (ουσιαστικά ένας εμφύλιος πόλεμος με πολιτικά και θρησκευτικά κίνητρα), να μην αποτελέσουν και την αιτία να χαθεί αυτή η μοναδική ειρηνική μαρτυρία Ιστορίας και Πολιτισμού της ανθρωπότητας ολόκληρης. Οι φωτογραφίες από το διαδίκτυο.
* Ο κ. Μιχάλης Ανδριανάκης είναι επίτιμος Έφορος Αρχαιοτήτων
