Αμαλία Αγγελάκη
Ψυχολόγος – Ψυχοθεραπεύτρια
MSc Γνωσιακή Συμπεριφορική Ψυχοθεραπεία
Υποψήφια Διδάκτωρ στο Πανεπιστήμιο Bolton
info@amalia–angelaki.com
Η ενδοοικογενειακή βία και η κακοποίηση γυναικών είναι ένα φαινόμενο που μας απασχολεί έντονα στις μέρες μας. Δυστυχώς τα περιστατικά κακοποίησης και δολοφονιών γυναικών είναι πολλά και σε κάθε υπόθεση που γνωρίζει το φως της δημοσιότητας η κοινωνία ¨πέφτει από τα σύννεφα¨ και προσπαθεί να αναλύσει τα αίτια.
Αρχικά θα πρέπει να συνειδητοποιήσουμε το εύρος αυτού του φαινομένου.
Σύμφωνα με έκθεση του τον Παγκοσμίου Οργανισμού Υγείας που δημοσιεύθηκε το 2018, μία στις τρεις (30%) γυναίκες παγκοσμίως έχουν υποστεί είτε σωματική ή/και σεξουαλική βία από στενό σύντροφο στη διάρκεια της ζωής τους και το 38% όλων των δολοφονιών γυναικών διαπράττονται από στενούς συντρόφους.
Θα πρέπει επίσης να καταλάβουμε, ότι αυτό το φαινόμενο δεν γνωρίζει ηλικία, κοινωνική ή οικονομική κατάσταση και να μην ξεχνάμε ότι βία δεν προκαλεί μόνο σωματική βλάβη στο θύμα, αλλά συχνά υπονομεύει την κοινωνική και οικονομική του ευημερία, και μπορεί να έχει σοβαρές συνέπειες στην ψυχική του υγεία. Οι γυναίκες που εκτίθενται στη βία από τους συντρόφους τους εμφανίζουν επίσης υψηλότερα επίπεδα κατάθλιψης, άγχους και φοβιών από τις γυναίκες που δεν έχουν κακοποιηθεί.
Γιατί είναι δύσκολο να φύγει
Πολύ συχνά αναρωτιόμαστε γιατί το θύμα δεν έφευγε και για ποιο λόγο ανεχόταν μία τόσο κακοποιητική συμπεριφορά. Είναι πολύ σημαντικό να αναλογιστούμε όλους εκείνους τους οικονομικούς και κοινωνικούς κοινωνικούς παράγοντες που πιθανόν να κάνουν αυτή την απόφαση δύσκολη.
Η γυναίκα που βιώνει βία και κακοποίηση πολλές φορές νιώθει φόβο και ντροπή. Είναι δύσκολο να μοιραστεί αυτό που βιώνει, ειδικά όταν δεν υπάρχει ένα υποστηρικτικό περιβάλλον για να την αγκαλιάσει. Επίσης ένα κοινό μοτίβο ενδοοικογενειακής κακοποίησης, ειδικά μεταξύ των συντρόφων, είναι ότι ο δράστης εναλλάσσεται μεταξύ βίαιης, επιθετικής και απολογητικής συμπεριφοράς με υποσχέσεις ότι θα αλλάξει, κάνοντας έτσι το θύμα να ελπίζει ότι εάν δώσει άλλη μία ευκαιρία, τα πράγματα θα βελτιωθούν.
Οι ερευνητές έχουν καταλήξει στο συμπέρασμα ότι η ψυχολογική κακοποίηση έχει πιο σοβαρές μακροπρόθεσμες ψυχολογικές επιπτώσεις από τη σωματική, και ότι η ψυχολογική κακοποίηση συνήθως προηγείται της σωματική κακοποίησης. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι υπάρχουν πολλές μορφές ψυχολογικής βίαιης συμπεριφοράς. Κάποιες από αυτές είναι η κριτική συμπεριφορά, η γελοιοποίηση, η ζήλεια, η αγνόηση ,ο εκφοβισμός και η υποτίμηση.
Πολύ συχνά η γυναίκα που βρίσκεται σε μία κακοποιητική σχέση, επιρρίπτει ευθύνες και στην ίδια, αναρωτιέται τι κάνει λάθος ή μήπως αντιλαμβάνεται τα πράγματα λάθος. Σε άλλες περιπτώσεις δεν θεωρεί ότι η συμπεριφορά του συντρόφου της είναι λάθος, και πολύ συχνά την δικαιολογεί. Αρκετά συχνά θα υποτιμήσει το βίαιο περιστατικό, θεωρώντας ότι δεν θα επαναληφθεί. Δυσκολεύεται να καταλάβει ότι τέτοιου είδους επεισόδια θα κλιμακωθούν και μόνο θα χειροτερεύουν.
Το προφίλ της γυναίκας που κακοποιείται
Αρκετά συχνά τα θύματα της ενδοοικογενειακής βίας και της κακοποίησης είναι γυναίκες που δεν έχουν μάθει να σχετίζονται με ασφάλεια και σιγουριά. Η σχέση τους με τον εαυτό τους και τον σύντροφό τους σχετίζεται με την μητρική τους σχέση και πόση ασφάλεια και αγάπη εισέπραξαν μέσα σε αυτή.
Εάν ένα κορίτσι μεγαλώνοντας δεν εισπράξει αγάπη από τη μητέρα του ή από τον φροντιστή του, δεν αισθανθεί σιγουριά και αισθηματική ισορροπία, είναι πολύ πιθανό μεγαλώνοντας να δημιουργήσει ανάλογες σχέσεις. Εάν έχει μεγαλώσει σε κακοποιητικό περιβάλλον και έχει καταγράψει άσχημες εικόνες, πολύ συχνά θα αναζητήσει τέτοιου είδους σύντροφο για να τις επαναλάβει.
Όταν έχει μεγαλώσει σε ένα περιβάλλον όπου την απαξίωναν και δεν εισέπραξε αγάπη, τότε είναι πιθανό στο μέλλον να συνδεθεί με ανθρώπους που θα της συμπεριφερθούν με ανάλογη τοξικότητα. Και ενώ το περιβάλλον αυτό είναι ψυχοφθόρο, θα μείνει γιατί της είναι οικείο.
Επίσης η γυναίκα που έχει μεγαλώσει σε ένα περιβάλλον όπου δεν λάμβανε προσοχή, όπου δεν αισθάνθηκε τη γονεϊκή αγάπη και ζεστασιά, είναι πολύ πιθανό να είναι ανεκτική στον έλεγχο, την ένταση και τις σκηνές ζήλειας, καθώς να τα ερμηνεύσει σαν ενδιαφέρον και αγάπη.
Η γυναίκα αυτή κουβαλά ένα τραύμα και μέσα από συγκεκριμένες επιλογές, επανατραυματίζεται.
Όταν ένα κορίτσι μεγαλώσει σε ένα αγαπητικό περιβάλλον, όταν εισπράττει αγάπη και σεβασμό, μαθαίνει να συνδέεται με αυτό τον τρόπο. Όταν λοιπόν συναντήσει στη ζωή της ανθρώπους τοξικούς και κακοποιητικούς, το πιο πιθανό είναι να μην σχετιστεί μαζί τους.
Επίσης, δεν πρέπει να παραβλέπουμε τους οικονομικούς παράγοντες που ίσως την κρατούν μακριά από την απόφαση να φύγει. Εάν δεν εργάζεται και δεν έχει κάποιο εισόδημα, είναι πιθανό να φοβάται και να αισθάνεται ότι δεν θα τα καταφέρει.
Τέλος, σε αρκετές περιπτώσεις οι κοινωνικοί παράγοντες είναι αιτία αναστολής της φυγής της, καθώς στις μικρές ειδικά κοινωνίες δεν είναι εύκολο να χωρίσει, καθώς θεωρείται ντροπή και αποτυχία.
Τι πρέπει να καταλάβουμε
Είναι πολύ σημαντικό οι γυναίκες να καταλάβουν ότι σε μία σχέση δεν πρέπει να υπάρχει βία. Από τη σχέση πρέπει να λαμβάνουν αγάπη και σεβασμό και μέσα σε αυτήν να μπορούν να είναι ελεύθερες να εκφράζονται και να λειτουργούν. Πρέπει εάν έρθουν αντιμέτωπες με τοξικές συμπεριφορές και κακοποιητικές συμπεριφορές, να είναι σε θέση να προστατέψουν τον εαυτό τους και τα παιδιά τους, εφόσον έχουν.
Τα τελευταία χρόνια υπάρχει η γραμμή 15900 για όλη την Ελλάδα, όπου άρτια εκπαιδευμένοι ειδικοί μπορούν να τις καθοδηγήσουν στο τι πρέπει να πράξουν.
Επίσης υπάρχουν ειδικά διαμορφωμένοι ξενώνες για τις κακοποιημένες γυναίκες και τα κακοποιημένα παιδιά, όπου με απόλυτη ασφάλεια και εχεμύθεια μπορούν να απευθυνθούν και να βρουν καταφύγιο.
Κάθε φορά που ένα περιστατικό ενδοοικογενειακής βίας και κακοποίησης αποκτά δημοσιότητα, γίνονται ατέρμονες συζητήσεις επάνω στα φαινόμενα αυτά και την εξάλειψή τους. Οι συζητήσεις μόνο δεν αρκούν. Είναι απαραίτητο να δουλέψουμε επάνω στα κοινωνικά στερεότυπα και στα βιώματα μέσα στην οικογένεια. Το να μιλάμε μόνο για τις ποινικές διώξεις κατά των δραστών δεν θα οδηγήσει πουθενά. Πρέπει να γίνουν ουσιαστικές αλλαγές για να έρθουν τα επιθυμητά αποτελέσματα.
https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC2784629/
https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/violence-against-women
https://www.who.int/publications/i/item/9789241564793
https://iris.who.int/bitstream/handle/10665/341337/9789240022256-eng.pdf?sequence=1
