Του Λευτέρη Γουλιελμάκη*
ΣΑΪΤΕΣ
Μια φορά, λέει, επέρασε ένας Ανωγειανός από το Πετροκεφάλι και είδε τους Πετροκεφαλιανούς κοντά στη Γριά Σαΐτα, βουτηγμένους μέσα σε κάτι κολύμπες, να φυτεύουνε κάτι.
-Ηντα φυτεύετε κουμπάρε; ρωτά έναν από την παρέα.
-Ρύζι, του λέει ο Πετροκεφαλιανός.
Το σκέφτεται ο Ανωγειανός λίγο. Αυτός το ρύζι το ‘ξερε μεν, μα το ‘παιρνε από το μπακάλικο, δεν είχε δει ποτέ του ορυζώνα, και δεν το καλοπίστεψε κιόλας και λέει με δουλεύουν.
-Του χρόνου, κουμπάρε, να βάλετε μακαρόνια… λέει και αυτός τσατισμένος και έγυρε πέρα.
Κάποτε η πεδιάδα της Μεσαράς είχε νερό.
Αρκετό νερό. Τόσο που επέτρεπε την καλλιέργεια ρυζιού – που, όπως ξέρουμε, θέλει το χώμα συνεχώς πλημμυρισμένο με νερό ύψους πολλών εκατοστών. Σήμερα, το νερό έχει εξαφανιστεί. Φυσικά οι ανάγκες είναι πολλαπλάσιες και μια άμεση σύγκριση δεν είναι καθόλου δόκιμη. Τόσο η καθημερινή ζωή, η εκτεταμένη γεωργία και οι τουριστικές υποδομές ζητάνε νερό πέρα από ότι θα φανταζόταν κανείς την δεκαετία του πενήντα.
Πολλοί πιστεύουν ότι οι βροχοπτώσεις είναι λιγότερες και άρα ιδού ο λόγος. Ναι είναι. Αλλά η πτώση είναι της τάξεως του 15% και δεν μπορεί να δικαιολογήσει την κατάσταση.Με άλλα λόγια η μέση τιμή βροχοπτώσεων ανα δεκαετία, απο την δεκαετία του πενήντα μέχρι σήμερα, είναι σχεδόν σταθερή. Έχω δει και προπολεμικά δεδομένα από το αρχείο του Μύρωνα Χατζηζαχαράκη. Ακόμα και τότε τα πράγματα ήταν παρόμοια.
Αξίζει να σημειωθεί ότι οι βροχοπτώσεις την δεκαετία 2000-2010 ήταν πολύ πάνω από τον μέσο όρο. Το κλίμα ξηραίνει μεν τα καλοκαίρια, η κλιματική αλλαγή δείχνει τα δόντια της, αλλά δεν είναι ο λόγος της δραματικής κατάστασης.
Το μεγαλύτερο πρόβλημά είναι ότι σε αντίθεση με το παρελθόν το νερό χάνεται. Αντλείται από τα σπλάχνα της Μεσαράς αλλά δεν αναπληρώνεται. Η θάλασσα έχει αρχίζει να περνά στην περιοχή του Τυμπακίου ήδη. Για πολλές δεκαετίες η μεγάλη υπόγεια δεξαμενή είχε νερά και το μόνο που είχαμε να κάνουμε είναι γεωτρήσεις, όλο και πιο βαθιά για να κυνηγάμε το νερό. Στο τέλος θα αρχίσουμε να κουνάμε και το καλαμάκι λες και πίνουμε γαζόζα να μην χάσουμε καμιά σταγόνα. Μη βιώσιμος μοντερνισμός.
Οι παλιοί είχαν τις Σαΐτες. Ένα απλό σύστημα. Αυλάκια που έπαιρναν το νερό από τον Γεροπόταμο και το κάναν διανομή στον κάμπο με βάση την φυσική κλήση του εδάφους. Το νερό πότιζε την γη και ταυτόχρονα γέμιζε τον μεγάλο υδροφόρο της Μεσαρά και όχι την Καταλυκή παραλία. Πράγματι, το νερό του Γεροπόταμου χάνεται ανεκμετάλλευτο στη θάλασσα: 20 εκατομμύρια κυβικά μέτρα το χρόνο χάνονται, οι γεωτρήσεις βαθαίνουν, και η γη διψά.
Οι Σαΐτες υπάρχουν ακόμα. Και όπου κλείστηκαν εξακολουθούν να είναι δημόσια περιουσία. Τα σχέδια υπάρχουν. Οι Ισραηλινοί μηχανικοί του αναδασμού τις κράτησαν. Αποξήραναν μόνο τα επικίνδυνα έλη. Ξεχασμένες, μπλοκαρισμένες είναι μεν μα δεν έχουν χαθεί.
Αν γινόταν μια απλή μελέτη αποκατάστασης του συστήματος:
Θα συγκρατούσαμε πάνω από 10 εκατομμύρια κυβικά μέτρα νερού κάθε χρόνο. Για σύγκριση το φράγμα της Φανερωμένης υποστηρίζει 19 εκατομμύρια κυβικά μέτρα. Μισό φράγμα πετάμε δηλαδή το χρόνο.
Όλα αυτά, με τα μέσα που έχουμε ήδη και άμεσα. Χωρίς τεράστια έργα, χωρίς χρόνια καθυστερήσεις και υποσχέσεις για Πλατιούς ποταμούς και φράγματα στο Ληθαίο. Οι χωματουργικές εργασίες δεν είναι ακριβές!!
- Ο Ελευθέριος Γουλιελμάκης είναι Έλληνας φυσικός με ειδίκευση στα λέιζερ, γνωστός για το έργο του στον τομέα της υπερταχείας οπτικής και της επιστήμης των αττοδευτερολέπτων. Είναι καθηγητής φυσικής στο Πανεπιστήμιο του Ρόστοκ, Γερμανία όπου ηγείται των ερευνητικών δραστηριοτήτων της ομάδας Extreme Photonics. Προηγουμένως, ήταν επικεφαλής της ερευνητικής ομάδας Attoelectronics στο Ινστιτούτο Κβαντικής Οπτικής της εταιρίας Max Planck στο Μόναχο της Γερμανίας. Από το 2023 είναι μέλος του συμβουλίου διοίκησης του πανεπιστημίου των Ιωαννίνων.
Είναι Μεσαρίτης στην καταγωγή. Γεννήθηκε και μεγάλωσε στην Πόμπια…
