Της Εύας Λαδιά
Ήταν κάποιες εποχές που η φτώχεια ωρίμαζε νωρίτερα τα παιδιά. Και πολλά από αυτά αναλάμβαναν ευθύνες να συντηρήσουν την οικογένεια σε ηλικία που σήμερα κυριαρχεί η ξεγνοιασιά και η αγωνία για ακριβό ντύσιμο και τελευταίας τεχνολογίας φορητό τηλέφωνο.
Στις καλύτερες περιπτώσεις η οικογένεια που αναλάμβανε ο ανήλικος προστάτης ήταν ολιγομελής. Τις περισσότερες φορές όμως τα μέλη ήταν πολυάριθμα και μάλιστα υπήρχαν και αδελφές που πρόσθεταν ευθύνη στον αδελφό, αφού η καλή της αποκατάσταση ήταν το βασικό καθήκον.
Από τα παιδιά που τους έπεσε ο κλήρος αυτός των μεγάλων υποχρεώσεων ήταν και ο Γεώργιος Σαββάκης.
Γεννήθηκε στο Σπήλι, το χωριό που έβγαλε τόσες προσωπικότητες σε όλους τους τομείς δράσης, 1 Ιουλίου 1890.
Ήταν γόνος πολυμελούς οικογενείας που τη χαρακτήριζε η αφοσίωση στην παράδοση. Οι δυσκολίες επιβίωσης που ήταν πολλές αντιμετωπίζονταν με βαθιά πίστη και γνήσια χριστιανική αντίληψη. Σκληρή δουλειά και καρτερία χαρακτήριζαν την καθημερινότητα όλων των μελών της οικογενείας Σαββάκη. Κι είχαν έτσι αποκτήσει την απόλυτη κοινωνική καταξίωση που είναι και το σημαντικότερο βιός.
Πρώτα δημοδιδάσκαλος
Τα πρώτα γράμματα ο Γεώργιος διδάχτηκε στο Σπήλι. Είχε όμως μεγάλη δίψα για μάθηση και διακρινόταν στο σχολείο. Αργότερα τον βρίσκουμε να διδάσκει στις Καρίνες ως δημοδιδάσκαλος. Διακρίνεται για τη φλογερή φιλοπατρία του κι αυτό το αίσθημα προσπαθεί με μεταδώσει στους μαθητές του.
Η έδρα όμως δεν τον καλύπτει απόλυτα. Θέλει να προσφέρει έμπρακτα τις υπηρεσίες του στην πατρίδα του. Και δεν αργεί να καταταγεί εθελοντής. Αισθάνεται ότι πολεμώντας θα δώσει την ευκαιρία στην Κρήτη να ανασάνει λεύτερη.
Γενναίος και αποφασιστικός
Σαν αξιωματικός διακρίνεται για τη γενναιότητα και τη διάθεση αυτοθυσίας που δείχνει αν το απαιτεί η αποστολή του. Η διαγωγή και το ήθος του τον ανεβάζουν στην ιεραρχία του στρατεύματος. Και φθάνει έτσι στο βαθμό του Συνταγματάρχη με αφορμή τις ανδραγαθίες του και μόνο.
Είναι τόσο το πάθος του για τη στρατιωτική ζωή που παρασύρει και τον αδελφό του Στυλιανό και αργότερα το γιο του Παντελή Σαββάκη για τον οποίο είχαμε κάνει σχετικό αφιέρωμα.
Θυμίζουμε ότι ο Παντελής ήταν ο ήρωας που έβαζε το σώμα του ασπίδα για τους στρατιώτες του και η περιπετειώδης ζωή του έχει καταγραφεί από τον εκλεκτό συγγραφέα και λογοτέχνη κ. Μανόλη Κούνουπα στο βιβλίο «Νίκησε δυο φορές το θάνατο».
Ο Γεώργιος Σαββάκης πήρε μέρος σε όλους τους πολέμους της μαρτυρικής γενιάς του. Ήταν πρώτα στις μάχες 1912-1913, στο Μακεδονικό Μέτωπο, στην Α’ παγκόσμιο πόλεμο, στη Μικρασιατική Εκστρατεία. Τα πιο τρυφερά του χρόνια χάθηκαν στη θύελλα των πολέμων. Είχε πάρει όμως τη θέση του στη χορεία των ηρώων.
Στο έπος της Αλβανίας
Κι ήρθε μετά το Έπος της Αλβανίας. Εκεί έτυχε να βρεθεί με το γιο του από καθαρή σύμπτωση.
Ο γιος του ήταν μόλις 20 χρόνων και υπηρετούσε με άλλους τελειόφοιτους της Σχολής Ευελπίδων. Ο Γεώργιος με το βαθμό του συνταγματάρχη προερχόταν από την εφεδρεία των παλιών αξιωματικών. Δεν ήταν ποτέ δυνατόν να απουσιάζει εκείνος από το κάλεσμα της πατρίδας. Ένα μήνα μετά την έναρξη του πολέμου είχε τοποθετηθεί φρούραρχος της μόλις απελευθερωθείσης Κορυτσάς.
Η τυχαία συνάντηση με το γιο του ήταν συγκινητική. Έδειξε όμως κι εκεί πόσο μεγάλος πατριώτης ήταν. Ο πόλεμος δεν επέτρεπε άλλες συναισθηματικές εξάρσεις. Ένας χαιρετισμός και μετά καθένας στο καθήκον του. Ο νεαρός αξιωματικός ήξερε πολύ καλά ότι δεν σήμαινε τίποτα το γεγονός ότι είχε υποδιοικητή τον πατέρα του.
Εκείνα τα χρόνια ήταν αναξιοπρέπεια να υπεκφεύγει ο νεαρός από στρατιωτικά καθήκοντα, κυρίως, όταν συγγενείς κατείχαν υψηλά αξιώματα.
Πήρε καθένας τον δρόμο του χωρίς δεύτερη σκέψη. Ο σπόρος φιλοπατρίας που έσπερνε ο Γεώργιος φύτρωσε στη συνείδηση του γιου του Παντελή, άνθισε και κάρπισε, όπως φάνηκε, με την όλη δράση του.
Ένας υποδειγματικός οικογενειάρχης
Η προσήλωση στην πατρίδα δεν απαγόρευσε στον Γεώργιο να γίνει ένας υποδειγματικός οικογενειάρχης. Ήταν ένας τρυφερός πατέρας για τον Παντελή και την Ελένη του, σύζυγο αργότερα του Παντελή Τζαγκαράκη.
Ήταν όμως και υπόδειγμα αδελφού. Μόλις κήδευσε τον πατέρα του αφοσιώθηκε στην συντήρηση και αποκατάσταση των αδελφών του και μετέπειτα των ανιψιών του. Χωρίς κραυγαλέες ενέργειες. Ήταν απόλυτα δοσμένος στην οικογένεια και στιβαρός συμπαραστάτης για κάθε αδελφό του.
Πάντρεψε αδελφές κι ανίψια, σπούδασε τα παιδιά τους κι ένα μόνο τον ενδιέφερε. Να κρατά ολόκληρη η οικογένεια τη θέση της στην ιεραρχία της κοινωνικής καταξίωσης που επάξια κατείχε.
Ήταν φυσικό να τον αναγνωρίζουν όλοι οι Σαββάκηδες ως αρχηγό της οικογένειας. Αυτό πιστοποιεί ο ανιψιός του ιερέας Κ. Κονσολάκης, στη νεκρολογία που έχει καταχωρηθεί στον τοπικό τύπο (Βήμα Ιανουάριος 1965).
Ο χαρακτήρας του ήταν αυτός που του έδινε το προνόμιο της πρωτοκαθεδρίας. Ήταν σοβαρός, ολιγόλογος, δίκαιος και αμερόληπτος στις κρίσεις του και σταθερός στις αποφάσεις του. Ενέπνεε αγάπη και σεβασμό. Οι συγγενείς του τον λάτρευαν. Οι φίλοι τον είχαν παράδειγμα προς μίμηση.
Αυτό που τον χαρακτήριζε ήταν και το ενδιαφέρον του για τα κοινά. Απορεί κανένας αν ενδιαφερόταν καθόλου για τον εαυτό του.
Μέσα στις τόσες δωρεές του η σημαντικότερη είναι η παραχώρηση οικοπέδου, όπου κτίστηκε από τον τότε Επίσκοπο Λάμπης και Σφακίων Ισίδωρο το εκκλησιαστικό οικοτροφείο.
Ψυχικό μαρτύριο και νεκρανάσταση
O Γεώργιος Σαββάκης είχε την μεγάλη ατυχία να βιώσει το μαρτύριο γονιού που θρηνούσε το παιδί του θεωρώντας το νεκρό, ενώ αυτό ζούσε.
Ας θυμηθούμε τη σχετική αναφορά όταν γράψαμε για το γιο του Παντελή:
«Και ξαφνικά μέσα στο χειμώνα του 1941, μια συνταρακτική είδηση έφτασε στο Ρέθυμνο: «Ο Ανθυπολοχαγός Παντελής Σαββάκης έπεσε στη μάχη κατά την εκτέλεση του καθήκοντος». Εψάλη τότε επιμνημόσυνη δέηση με όλες τις τιμές στο παρεκκλήσι της Σχολής των Ευελπίδων, ενώ μια άλλη ανεπίσημη πραγματοποιήθηκε από τους συμμαθητές του στον Άγιο Νικόλαο στα Πευκάκια. Η θλιβερή εκείνη είδηση ευτυχώς διαψεύστηκε αργότερα όταν έλαβαν οι γονείς του επιστολή από τον ίδιο που τους πληροφορούσε ότι ήταν ζωντανός και βρισκόταν αιχμάλωτος στην Ιταλία. Μετά από δυο χρόνια έρχεται νέα είδηση για την τραγική απώλειά του κατά την αιχμαλωσία, η οποία δεν διαψεύστηκε μέχρι το τέλος του πολέμου. Και δεν υπήρχε η παραμικρή αμφιβολία ότι ο Παντελής είχε σκοτωθεί, από τη στιγμή που η είδηση προερχόταν από τον Διεθνή Ερυθρό Σταυρό.
Με οδύνη η τοπική κοινωνία ζούσε το γεγονός και εκδήλωνε τη συμμετοχή της με παλλαϊκό πένθος. Στην πατρογονική κωμόπολη το Σπήλι εψάλη αρχιερατική επιμνημόσυνη δέηση «υπέρ πατρίδος πεσόντος» Παντελή Σαββάκη στην οποία παραβρέθηκε πλήθος κόσμου. Ήταν τόσο αγαπητός σε όλους ο νεαρός αξιωματικός.
Και μια μέρα γιορτινή να σου ο Παντελής ολοζώντανος. Η παρουσία του έκανε τον κόσμο να παραληρεί από ενθουσιασμό. Τι θαύμα ήταν αυτό. Ο νεκραναστημένος νεαρός Ρεθεμνιώτης χρειάστηκε να επαναλάβει αρκετές φορές την περιπέτειά του.
Κατάφερε να διαφύγει, γλιτώνοντας από του χάρου τα δόντια. Περιπλανιόταν ρακένδυτος, πεινασμένος στους απέραντους κάμπους, στα βουνά και στις αφιλόξενες ερημιές της Ιταλίας. Επέστρεψε μετά από φρικτή ταλαιπωρία καταξιωμένος και τιμημένος με δεκαεννιά παράσημα και με πέντε διαφορετικά τραύματα για την αυταπάρνηση και την προσφορά του στην πατρίδα. Ο κόσμος τον υποδέχτηκε με τις τιμές που του άξιζαν εκτιμώντας και τον αδαμάντινο χαρακτήρα του….».
Μια αγαπητή οικογένεια
Και από τα δημοσιεύματα αυτά φαίνεται πόσο αγαπητή ήταν η οικογένεια Σαββάκη, που ο Γεώργιος φρόντιζε να ενισχύει κάθε προσπάθεια των μελών της για προκοπή και έργα καλά.
Ο θάνατος ήρθε κάποια στιγμή που απολάμβανε τα χριστιανά τέλη ενός σωστού και ακέραιου ανθρώπου. Η κηδεία του έγινε με πάνδημη συμμετοχή και τάφηκε στο Σπήλι που τόσο αγάπησε και τίμησε με την πορεία ζωής του, την προσφορά στην πατρίδα και το μεγάλο κοινωνικό του έργο.
Πηγές: Εφημερίδα «Βήμα» (Ιανουάριος 1965).
Εύας Λαδιά: Παντελής Σαββάκης: «Έβαζε τον εαυτό του ασπίδα για τους στρατιώτες του».
Εφημερίδα «Ρεθεμνιώτικα Νέα» 23 Οκτωβρίου 2014.
Μανόλη Κούνουπα: «Νίκησε δυο φορές το θάνατο».
Υ.Σ.: Μετά το ενδιαφέρον που έδειξαν αναγνώστες μας για τον πρώτο κάτοικο του Ευλιγιά, τον περίφημο έμπορο «Αδελιανό», κατά κόσμον Κωνσταντίνο Τζαγκαράκη, θα επανέλθουμε με νεότερα στοιχεία που αφορούν την τραγική του μοίρα και ιδιαίτερα την κόρη του Ελένη Εμμ. Καούνη, της οποίας ο θάνατος σε τόσο νέα ηλικία, είχε συγκλονίσει την τοπική κοινωνία.
Πηγή: rethnea.gr
