Το «να είσαι οικογένεια» έχει δύο όψεις.
Από την μία μεριά, κάθε μέλος, μικρό και μεγάλο, βρίσκει δύναμη και προστασία μέσα στην οικογένεια, από την άλλη μεριά όμως, όλοι, παιδιά και γονείς, οφείλουν να συνεισφέρουν εξίσου, με τον τρόπο και τις ικανότητες του ο καθένας, στην ομαλή λειτουργία της.
Η οικογένεια μάς χρειάζεται όλους για να λειτουργήσει σωστά. Από τις πιο μικρές λεπτομέρειες, όπως είναι οι καθημερινές δουλειές και τα διάφορα καθήκοντά, μέχρι τις σωστές συναισθηματικές σχέσεις. Έτσι τα παιδιά παίρνουν σπουδαία εφόδια για την ζωή τους. Εσείς, λοιπόν, πρέπει να τους δώσετε κίνητρα για να συμμετάσχουν στην ζωή της οικογένειας και να νιώθουν ενεργά μέλη, αλλά και να βρίσκεστε δίπλα τους καθώς μεγαλώνουν, δείχνοντάς τους τα όρια και φυσικά την αγάπη σας.
Γιατί ζητάμε «λίγα» από τα παιδιά μας;
Τα παιδιά είναι κοινωνικά όντα. Ακόμη και αν καμιά φορά αντιδρούν, στην πραγματικότητα τους αρέσει να παίζουν ρόλους βοηθού. Όλα τα παιδιά έχουν την ανάγκη να νιώθουν ότι είναι αναμενόμενη η συνεισφορά τους στο σπίτι, παρότι σήμερα οι περισσότεροι γονείς δεν ζητάμε πολλά πράγματα από τα παιδιά μας. Αυτό οφείλεται κυρίως στο ότι, όταν εργάζονται και οι δυο γονείς, το βράδυ, αγχωμένοι και κατάκοποι όπως είναι, το μόνο που θέλουν είναι να περάσουν καλά όλοι μαζί, όχι να μάθουν στα παιδιά τους όρια και πειθαρχία. Και καθώς έτσι, χωρίς να το καταλαβαίνουμε, όλοι προσπαθούμε να τα προστατεύσουμε από το δικό μας στρες, με αποτέλεσμα να γινόμαστε υπερβολικά ενδοτικοί. Πολλές φορές όμως συμβαίνει και το αντίθετο: ότι δηλαδή οι γονείς ακριβώς επειδή είναι κουρασμένοι γίνονται πιο απαιτητικοί ή πιεστικοί και αντί να περνάνε ουσιαστικό χρόνο με την οικογένεια, τον εξαντλούν σε παρατηρήσεις ή τους αναθέτουν δραστηριότητες για να τα απασχολήσουν κερδίζοντας λίγο χρόνο «ελεύθερο» για εκείνους. Η «αλήθεια» βρίσκεται κάπου στην μέση.
Όμως, όταν ζητάμε λιγότερα από τα παιδιά, δεν τα προστατεύουμε! Πολλοί γονείς θεωρούν ότι όταν αφήνουν τα παιδιά να κάνουν τις επιλογές τους από νωρίς, τα ετοιμάζουν για να εκφράσουν την ατομικότητά τους και να διακριθούν στην ανταγωνιστική κοινωνία που ζούμε. Λάθος! Το παιδί που έχει μάθει να σέβεται κάποια όρια και ξέρει ότι υπάρχουν κάποιες σαφείς προσδοκίες από αυτό, αργότερα θα είναι πιο ικανό να επιλύει τα προβλήματά του.
Ένας άλλος λόγος για τον οποίο οι γονείς ζητάμε ελάχιστα πράγματα από τα παιδιά μας είναι η απουσία της ευρύτερης οικογένειας. Χωρίς την επαφή με τους παππούδες, γιαγιάδες ή άλλα μέλη της οικογένειας, χάνονται τόσο οι προσδοκίες όσο και οι πολιτισμικές αξίες.
Κατανέμετε υποχρεώσεις
Ο ρόλος του γονιού συνεπάγεται ενεργή συμμετοχή στην ζωή των παιδιών, όχι μόνο ενθαρρύνοντάς τα ή παίζοντας μαζί τους, αλλά και επιβάλλοντάς τους πειθαρχεία, διδάσκοντας και καθοδηγώντας τα, χωρίς να ακούγεται αυστηρό όλο αυτό!
– Ένας έξυπνος τρόπος για να δίνετε κίνητρα στα παιδιά να αναλαμβάνουν καθήκοντα μέσα στο σπίτι είναι να καθιερώσετε τακτικές εβδομαδιαίες οικογενειακές συναντήσεις, όπου θα παρουσιάζετε μια λίστα με όλες τις δουλειές που πρέπει να γίνουν για να λειτουργήσει σωστά το σπίτι. Ο καθένας μπορεί να αναλάβει τις δουλειές που προτιμά. Οι υπόλοιπες θα μοιραστούν ισορροπημένα σε όλους (ανάλογα με την δυνατότητα του καθενός), γνωρίζοντας εξαρχής ότι κανείς δεν θα κάνει επ’ άπειρον κάποια αγγαρεία που απεχθάνεται, γιατί οι υποχρεώσεις θ’ αλλάζουν εκ περιτροπής.
– Στην συνέχεια ορίστε τον χρόνο που έχει κανείς στην διάθεσή του για να κάνει μια συγκεκριμένη δουλειά και την «ποινή» που θα συνεπάγεται η μη εκτέλεσή της. Ασφαλώς, αυτές είναι αποφάσεις που πρέπει να παίρνετε ομαδικά και όχι να τις ανακοινώνετε εσείς υπό μορφή διαταγών.
– Όλα τα μέλη της οικογένειας οφείλουν να τηρούν τις αποφάσεις της ομάδας. Μπορεί μέρος της ανταμοιβής των παιδιών να είναι το χαρτζιλίκι, αλλά η πραγματική ανταμοιβή τους είναι η συμμετοχή στην οικογένεια και η περηφάνια ότι έχουν αναλάβει κάποιες ευθύνες. Αυτή η αίσθηση της αφοσίωσης και της ευθύνης του απορρέει από την συμμετοχή στην οικογενειακή ζωή, σύντομα επεκτείνεται και στις κοινωνικές επαφές. Και αυτό γιατί όταν το παιδί ασχολείται, ακόμα και καθημερινά, με δουλειές που χρειάζονται να γίνουν για να λειτουργεί ομαλά το σπίτι τους, μαθαίνουν τι σημαίνει να είσαι ενεργό μέλος ενός κοινωνικού συνόλου και να προσφέρεις σε μια κοινωνική ομάδα.
Ένα παιδί που θα το έχουν νοιαστεί είναι σε θέση να νοιαστεί τους άλλους και, αφού μάθει πώς να τηρεί κάποια απαραίτητα όρια, θα γίνει κάποιος που θα προκαλεί το θαυμασμό των άλλων. Όλες αυτές οι ιδιότητες (ενσυναίσθηση, φροντίδα, τρυφερότητα και αυτοπειθαρχεία) μας ενσταλάζονται τα πρώτα χρόνια της ζωής μας, μέσα από το πλαίσιο της οικογένειας. Η εκπαίδευση αυτή προετοιμάζει τα παιδιά για να δημιουργήσουν σχέσεις με τους συνομηλίκους τους και να πάρουν τις αποφάσεις τους, οι οποίες δεν θα είναι απαραίτητα αποτέλεσμα της πίεσης και της επιρροής των συνομηλίκων. Τα παιδιά μαθαίνουν κυρίως μέσω της ταύτισης με τους γονείς τους και της μίμησης της συμπεριφοράς τους. Επομένως, όταν συμμετέχετε ενεργά στην συναισθηματική ζωή του παιδιού σας, θα του δώσετε το κίνητρο, σε οποιαδήποτε ηλικία να επιδιώκει την επιδοκιμασία σας.
Με την συνεργασία της κας Μαρίας Τουλιάτου (ψυχολόγος – οικογενειακή θεραπεύτρια)
