του Πέτρου Μηλιαράκη
Με αφορμή τις ευρωεκλογές του Μαΐου 2019 , ας ασχοληθούμε επιγραμματικώς με τα παρακάτω:
Το «κοινοτικό» και ήδη «ενωσιακό κεκτημένο», κινείται σ’ ένα ιδιόμορφο εκκρεμές, όπου στο ένα άκρο αναγορεύεται ως έννομο αγαθό η ελεύθερη αγορά και στο άλλο άκρο αναγορεύεται ως έννομο αγαθό η κοινωνική συνοχή.
Έτσι καταλείπεται «ενδιάμεσο πεδίο» ώστε η εκάστοτε άρχουσα ιδεολογία να επιβάλει τις πολιτικές και τα συμφέροντα που υπηρετεί, υπερασπιζόμενη τη νομιμότητα των επιλογών της. Ασφαλώς στην παρούσα ιστορική φάση, κυρίαρχο είναι το δόγμα του νεοφιλελευθερισμού και ως εκ τούτου το εκκρεμές «στάθμευσε» στο «άκρο της ελεύθερης αγοράς».
- περί του: Six Pack– Two Pack- «Ευρώ +»
Η βάση δε του «όλου συστήματος» είναι επαρκώς θεμελιωμένη μέσα από τις αυστηρές επιταγές της Οικονομικής Διακυβέρνησης.
Αξιοπρόσεκτο είναι δε ότι ενώ στο υψηλό επίπεδο των Θεσμών της Ευρωπαϊκής Ένωσης γίνεται λόγος για τις δεσμεύσεις του πακέτου Six Pack (1) και του πακέτου Two Pack (2), παραδόξως στον πολιτικό λόγο στην Ελλάδα είναι ανύπαρκτη (!) αυτή η αναφορά και «ορολογία», ως εάν να αγνοούνται πλήρως οι σχετικές δεσμεύσεις, παρά που αφορούν στην Οικονομική Διακυβέρνηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Αξιοπρόσεκτο είναι επίσης, ότι δεν γίνεται κάν συζήτηση και για το «Σύμφωνο Ευρώ +» που αφορά συνομολόγηση πολιτικών κρατών-μελών της Ευρωζώνης και χωρών με «παρέκκλιση», κρατών-μελών δηλαδή της Ευρωπαϊκής Ένωσης που δεν ανήκουν στη ζώνη του ευρώ (πχ. Πολωνία, Δανία, Σουηδία κλπ).
Το σύμφωνο αυτό, αποσκοπεί στην εμβάθυνση και ενίσχυση κυρίως του ευρωσυστήματος, ρυμουλκεί κράτη-μέλη με εθνικά νομίσματα, και υπαγορεύει πολιτικές αλλά και δεσμεύσεις για την επίτευξη υψηλότερου βαθμού σύγκλισης, έτσι ώστε και κράτη-μέλη εκτός ευρωζώνης να υπηρετούν την αναγκαιότητα του ευρώ.
Υπ’ όψιν βεβαίως ότι τόσο το «Σύμφωνο Ευρώ+» όσο και οι δεσμεύσεις των πακέτων «Six Pack – Two Pack» αφορούν το όλο σύστημα του «Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης» (Σ.Σ.Α.).
Ειδικότερα ως προς την Οικονομική Διακυβέρνηση μέσω του συστήματος «Six Pack– Two Pack» πρέπει να επισημειωθεί ότι αφορά οργάνωση δεσμεύσεων και «πακέτο κανόνων άμεσης εφαρμογής».
Οι κανόνες αυτοί εισάγουν και επιβάλλουν αυστηρότερη εποπτεία επί των μακροοικονομικών πολιτικών. Αφορούν δηλαδή από καθέδρας αυστηροποίηση και εμβάθυνση, αλλά και διεύρυνση του πεδίου εποπτείας και του τρόπου συντονισμού των δημοσιονομικών πολιτικών. Αφορούν δε τόσο στο προληπτικό πεδίο όσο και στο κατασταλτικό πεδίο, προκειμένου οι πολιτικές που επιβάλλει από καθέδρας η «Ευρωπαϊκή ελίτ», να είναι λειτουργικότερες και αποτελεσματικότερες, στο πλαίσιο όμως της άρχουσας ιδεολογίας του νεοφιλελευθερισμού.
Άξιο αναφοράς είναι επίσης ότι το «έλλειμμα» και το «χρέος» αποτελούν σημεία αναφοράς για κάθε επιλογή οικονομικής και κοινωνικής πολιτικής που θα μπορούσε να επιφέρει μακροοικονομικές ανισορροπίες. Εξού λόγου και ενισχύθηκε ο «κυρωτικός Μηχανισμός» αλλά και η καθιέρωση του «ευρωπαϊκού εξαμήνου», κατά περίπτωση δε και « τριμήνου».
Έτσι αφενός κωδικοποιείται η διαδικασία εκείνη με την οποία επιχειρείται στο πλαίσιο της εγκαθιδρυμένης εποπτείας να εξασφαλισθεί στενότερος συντονισμός και αφετέρου καθιερώνεται η ανάγκη σύγκλισης των οικονομικών πολιτικών των κρατών-μελών. Ταυτοχρόνως όμως επιβάλλονται και κυρώσεις-πρόστιμα για αποκλίσεις ή παραποιήσεις οικονομικών στοιχείων. Τα πρόστιμα δε κυμαίνονται από το 0,2 έως 0,5 επί του ΑΕΠ. Υπ’ όψιν τέλος ότι αυτές οι κυρώσεις έχουν ήδη βάθος χρόνου αλλά και επικαιροποίηση (3). Έτσι όμως ουσιαστικώς δομείται με πρόστιμα και ασφυκτικές προθεσμίες μια έννομη και πολιτική τάξη σε επίπεδο δεόντως ασφυκτικό αλλά και κυρωτικό! (4)
- η Ενιαία Ευρωπαϊκή Πράξη αφορά το νομοθέτημα του νεοφιλελευθερισμού.
Τα προαναφερόμενα δεν προέκυψαν αιφνιδίως. Τα προαναφερόμενα είχαν ήδη προκύψει από τη θεσμοθέτηση της Ενιαίας Ευρωπαϊκής Πράξης (Ε.Ε.Π.) του Λουξεμβούργου (1986).
Η Ε.Ε.Π. δεν αξιολογήθηκε δεόντως από την Αριστερά. Και δεν αναφέρομαι μόνο στην Αριστερά των ελληνικών πολιτικών πραγμάτων. Αναφέρομαι ευρύτερα στην Αριστερά της Ευρώπης και όχι μόνο τη «φιλοευρωπαϊκή», αλλά και στην αντιτιθέμενη για τη δημιουργία μιας πράγματι Ευρωπαϊκής Συμπολιτείας.
Η Αριστερά γενικώς δεν αξιολόγησε ότι με την Ε.Ε.Π. του Λουξεμβούργου τέθηκαν για πρώτη φορά οι βάσεις όπου η τότε «Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα» θα πορευόταν πέραν της οικονομίας και σε άλλα πολιτικά επίπεδα. Θα μετασχηματιζόταν δηλαδή σε «Ευρωπαϊκή Κοινότητα», με στόχο, ώστε σε επόμενο χρόνο να καταστεί υπερδομή με ομοσπονδιακά στοιχεία τύπου Συμπολιτείας, να μετασχηματιστεί δηλαδή σε «Ευρωπαϊκή Ένωση». Η κατεύθυνση όμως αυτή δομήθηκε πάνω στην αντίληψη της ελεύθερης αγοράς και των δογμάτων του νεοφιλελευθερισμού. Αιτία όλων είναι η Ε.Ε.Π. Αντιθέτως κατακρίθηκε η «Συνθήκη του Μάαστριχτ». Ωστόσο η «Συνθήκη του Μάαστριχτ» για την Ευρωπαϊκή Ένωση ήταν η σφραγίδα της Ε.Ε.Π.
Όλες λοιπόν οι βάσεις προς την κατεύθυνση αυτή, της δημιουργίας δηλαδή μιας Συμπολιτείας, στο πλαίσιο των αρχών του νεοφιλελευθερισμού, τέθηκαν στο Λουξεμβούργο το 1986.
Έτσι, η «Συνθήκη του Μάαστριχτ» κατ’ ουσίαν «επικαιροποίησε» τις βάσεις που τέθηκαν στο Λουξεμβούργο, όπου π.χ. δυνάμει του άρθρου 8Α (της Ε.Ε.Π.) εγκαθιδρύθηκε η «εσωτερική αγορά», η οποία ορίσθηκε ως «χώρος χωρίς εσωτερικά σύνορα».
Ειδικότερα η ελεύθερη αγορά επιβεβαιώθηκε ως χώρος όπου: «διασφαλίζεται η ελεύθερη κυκλοφορία των εμπορευμάτων, των ατόμων, των υπηρεσιών και των κεφαλαίων». Έτσι νομιμοποιήθηκε με διατάξεις πρωτογενούς δικαίου ο νεοφιλελευθερισμός και η νέα παγκοσμιοποιημένη τάξη πραγμάτων.
Προς την κατεύθυνση δε αυτή λειτουργούσε και η «Λευκή Βίβλος», όπου προνοούνταν ήδη με επικεφαλής τον Jacques Delors τα 279 Νομοθετήματα που υπερασπίζονταν τις πολιτικές του νεοφιλελευθερισμού.
Έτσι από την Ε.Ε.Π. και μετά, εγκαθιδρύθηκαν οι βάσεις για μια «Ευρωπαϊκή Ένωση» που κατέληξε «μέσω Άμστερνταμ και Νίκαιας» στην «αρχιτεκτονική της Λισαβόνας» με ό,τι αυτό συνεπάγεται και ως προς την Οικονομική Διακυβέρνηση.
Άξιο επισημείωσης είναι όμως ότι η «νέα τάξη πραγμάτων» που επιδιώκει η «ελίτ των Βρυξελλών» χαρακτηρίζεται από αντιφάσεις, με κίνδυνο αντί της Ενιαίας Ευρώπης, δηλαδή της πράγματι Ενωμένης Ευρώπης να «επιδιώκεται» η Ευρώπη των πολλών ταχυτήτων. Η αντίληψη αυτή για την Ευρώπη των πολλών ταχυτήτων, αφετηρία της έχει τη λογική τήρησης της αρχής του νεοφιλελευθερισμού: επικρατεί ο ισχυρότερος.
«οι πέντε ταχύτητες»
Με βάση την «άποψη» περί «πολλών ταχυτήτων», προέκυψαν οι «πέντε ταχύτητες» για το μέλλον της Ευρωπαϊκής Ένωσης των ήδη 27 κρατών – μελών, μέχρι το έτος 2025. Ιδού οι «περίφημες» πλέον πέντε «ταχύτητες»: 1: «Συνεχίζουμε κανονικά», 2: «Τίποτα περισσότερο από την ενιαία αγορά», 3: «Αυτοί που θέλουν περισσότερα κάνουν περισσότερα», 4: «Κάνουμε λιγότερα με πιο αποδοτικό τρόπο», 5: «Κάνουμε μαζί πολύ περισσότερα».
Τα προαναφερόμενα καταδεικνύουν ότι ο νεοφιλελευθερισμός κατ’ αρχήν δεν συμβιβάζεται με την αντίληψη για μια πράγματι Ενιαία, δηλαδή Ενωμένη Ευρώπη. Ήδη η «κανονική» διαίρεση των κρατών-μελών σε χώρες του «σκληρού πυρήνα», αλλά και σε χώρες με «παρέκκλιση», δημιουργεί μια αντίφαση για την πράγματι Ενωμένη Ευρώπη. Και μπορεί μεν η Οικονομική Διακυβέρνηση, όπως έχει προεκτεθεί, να επιδιώκει μέσα από αυστηροποιημένες διατάξεις και σκληρές πολιτικές τη σύγκλιση ώστε τα κράτη-μέλη και εκτός Ευρωζώνης να υπηρετούν την αναγκαιότητα του ευρώ, εν τούτοις «ενιαίο νόμισμα» χωρίς «κοινωνική συνοχή» δεν μπορεί να νοηθεί. Εξυπακούεται δε ότι η «κοινωνική συνοχή» προϋποθέτει τις πρόνοιες του κοινωνικού κράτους δικαίου. Οι πρόνοιες όμως του κοινωνικού κράτους δικαίου δεν μπορούν να συμβιβαστούν με τα αυστηρά δόγματα του νεοφιλελευθερισμού.
Οι ενταύθα παρατιθέμενοι προβληματισμοί ενόψει των ευρωεκλογών του Μαΐου 2019 θα πρέπει να θέσουν ένα καίριο δίλημμα για κάθε πολίτη της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Το δίλημμα δε αυτό εστιάζει στο: να αντικρουστούν οι νεοφιλελεύθερες αντιλήψεις και να αποκλειστούν τα μορφώματα του νεοφασισμού και του νεοναζισμού.
Εάν οι πολίτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης στις ευρωεκλογές του Μαΐου 2019 συνειδητοποιήσουν ότι η υπεράσπιση της κοινωνικής συνοχής, η αντίθεση στα δόγματα του νεοφιλελευθερισμού και ο αποκλεισμός των μορφωμάτων του νεοφασισμού και του νεοναζισμού, αποτελούν ιστορικό καθήκον, τότε μπορούμε να ελπίζουμε για μια πράγματι Ευρωπαϊκή Ένωση των αρχών και αξιών του σύγχρονου νομικού και ευρωπαϊκού πολιτισμού.
ΥΠΟΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:
(1) Ως προς το Six Pack: Για το πεδίο: Fiscal policy βλ. Κανονισμοί: 1175/2011, 1177/2011, 1173/2011 και 2011/85/ΕU. Για το πεδίο: macroeconomic imbalances βλ. Κανονισμοί: 1176/2011 και 1174/2011.
(2) Ως προς το Two Pack: βλ. Κανονισμοί: 472/2013 και 473/2013.
(3) Βλ. Κανονισμός (ΕΚ) αρθ. 1467/97 του Συμβουλίου της 7ης Ιουλίου 1997 για την επιτάχυνση και τη διασαφήνιση της εφαρμογής της διαδικασίας υπερβολικού ελλείμματος καθώς και Κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 1173/2011 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 16ης Νοεμβρίου 2011 για την αποτελεσματική επιβολή της δημοσιονομικής εποπτείας στη ζώνη του ευρώ.
(4) Οι προαναφερόμενες κυρώσεις τίθενται στην κρίση του δικαιοδοτικού Οργάνου του Λουξεμβούργου, καθόσον στο Δικαστήριο εκείνο δυνάμει του άρθρου 261 ΣΛΕΕ (πρώην άρθρο 229 ΣυνθΕΚ), εκχωρείται «πλήρης δικαιοδοσία σχετικώς με τις κυρώσεις».
