Εκδήλωση μνήμης και τιμής πραγματοποιήθηκε χθες Σάββατο στο Πετροκεφάλι για τον Εθνομάρτυρα Νικόλαο Σαββάκη, που σκοτώθηκε από τους Γκεσταμπίτες τα πρώτα χρόνια της Γερμανικής Κατοχής.
Η εκδήλωση έγινε σε κενοτάφιο που έφτιαξε ο Πολιτιστικός Σύλλογος του χωριού, στο χώρο εκτέλεσής του.
Τελέσθηκε τρισάγιο στη μνήμη του, ενώ για το Νικόλαο Σαββάκη μίλησε ο συνταξιούχος Δάσκαλος Γεώργιος Δαμιανάκης, δημοσιοποιώντας σημαντικές πληροφορίες από τα χρόνια της Κατοχής.
Είπε στην ομιλία του ο κ. Δαμιανάκης:
Αιδεσιμότατοι, Κύριε πρόεδρε του Τοπικού Δημοτικού Συμβουλίου, Κύριοι εκπρόσωποι του Συλλόγου Νέων Πετροκεφαλίου.
Κυρίες και κύριοι!
Ήρθαμε σήμερα εδώ, να τιμήσουμε τον Νικόλαο Σαββάκη του Αλέξανδρου, που εκτελέστηκε από τους Σουμπερίτες Ναζιστές.
Η ακαταλληλότητα της ώρας δε μου επιτρέπει να αναφερθώ για την Εθνική Αντίσταση την περίοδο της Γερμανικής Κατοχής στο Πετροκεφάλι. Την Εθνική αντίσταση που ήταν πλούσια σε δράση, από αφανείς ήρωες και ηρωίδες του χωριού. Αρκετοί αγωνιστές του χωριού καταδόθηκαν όπως λέγεται, από ξενούς καταδότες. Κάποιοι κυνηγημένοι κατάφεραν να φύγουν, να κρυφτούν και να γλιτώσουν. Άλλοι μπόρεσαν και αποδράσουν από τα χέρια των ναζιστών Γερμανών και να αποφύγουν την εκτέλεση. Σε μια τέτοια απόδραση του πατέρα μου, χρωστώ και εγώ την παρουσια μου εδώ! Δυστυχώς πέντε κάτοικοι και χωριανοί μας εκτελέστηκαν «εν ψυχρώ», από τις σφαίρες των Ναζιστών και των συνερατών τους:
Ο Μιχελινάκης Νικόλαος και ο γιος του Γεώργιος τον Μάη του 1941, εκτελέστηκαν στο Ηράκλειο από Γερμανούς αλεξιπτωτιστές.
Ο φαρμακοποιός Αλέξανδρος Μουντράκης, σύζυγος της Δέσποινας Μιχελινάκη, εκτελέστηκε με τους δέκα επιφανείς των Μοιρών, στις Μοίρες την 1η Ιούνη 1942.
Ο Φανταράκης Γεώργιος, σύζυγος της Ρωδαμνιάς Εμμ. Χαλκιαδάκη με τους 36 στα Σκούρβουλα στις 14 Αυγούστου 1944.
Ο Νικόλαος Σαββάκης στις 14 του Ιούλη του1942, ετών 20, τον οποίο τιμούμε σήμερα εδώ.
Άλλα τρία παιδιά σκοτώθηκαν εξ αιτίας των Γερμανών, σαν παράπλευρες απώλειες, Μιχάλης Χαψής, Αντώνης Αλεξανδράκης, και Αλμπατάκης Γεώργιος του Ηλία.
Το χρονικό της εκτέλεσης του Ν.Σαββάκη:
Στις 28 τ’ Οκτώβρη 1940, οι Ιταλοί κηρύσσουν τον πόλεμο στην Ελλάδα. Αρχές του Νοέμβρη με την 5η Μεραρχία Κρητών, όλοι οι στρα-τεύσιμοι Πετροκεφαλιανοί, βρίσκονται στα Ελληνοβουλγαρικά σύνορα σε αναμονή, να μπουν στη μάχη.
Το Γενάρη του 1941, οι Κρητικοί, μεταφέρονται πεζοί στα βουνά της Αλβανίας, μπαίνουν στον αγώνα και δίδουν νικηφόρες μαχες κατά των Ιταλών.
Στη Μακεδονία βρίσκονταν κάποιες μονάδες της Βρεττανικής Κοινοπο-λιτείας, που αποτελούνταν από στρατιώτες Άγγλους, Κύπριους, Νεοζη-λανδούς και άλλους.
Τον Απρίλη του 1941, οι Γερμανοί κατακτούν την Ελλάδα. Ο Ελληνικός Στρατός παραδίδει τα όπλα και οι στρατιώτες με μεγάλες προφυλάξεις προσπαθούν να γυρίσουν στον τόπο τους.
Ένας Πετροκεφαλιανός, φέρνει στο χωριό μερικούς Κύπριους στρατιώτες. Οι χωριανοί, πάντα φιλόξενοι, υποδέχονται τους Κύπριους, τους φιλο-ξενούν και τους δίδουν στέγη και τροφή.
Οι Γερμανοί ειδοποιούν τους Κρητικούς και τους χωριανούς μας, που κρύβουν Άγγλους στρατιώτες, να τους παραδώσουν, αλλιώς θα εκτελεστούν.
Οι Πετροκεφαλιανοί, από φόβο φυγαδεύουν τους Κύπριους από το χωριό. Ένας Κύπριος με όνομα Λευτέρης αρνείται να φύγει και τον διώχνουν με το ζόρι.
Κάποια στιγμή ο Λευτέρης, πεφτει στα χέρια των Γερμανών, τον ανακρίνει ο αιμοσταγής Ναζιστής Σούμπερτ και μαρτυρεί όλα όσα ξέρει. Ποιοι κρύβουν όπλα, ποιοι συνεργάζονται με τους Άγγλους και τους αντάρτες κ.λ.π…
Ο Σούμπερτ ήταν από την Μικρά Ασία με πατέρα βίαιο Έλληνα και Τουρκάλα μητέρα. Η μητέρα του για να γλιτώσει τις βιαιοπραγίες, πήρε το παιδί, έφυγαν και πήγαν στη Γερμανία, όπου και έγινε Γερμανός υπήκοος. Στην Κατοχή, ήταν φανατικός διώκτης των Ελλήνων και μαζί με Έλληνες προδότες περιφερόταν σε όλη την Κρήτη και τη Μακεδονία. Εκτελούσαν αθώους, έκλεβαν και βασάνιζαν με απάνθρωπες και δόλιες μεθόδους. Έρχονται οι Γκεσταμπίτες με τον Σούμπερτ και ψάχνουν να βρουν αυτούς που κατέδωσε ο Κύπριος Λευτέρης.
Ο πρόεδρος της κοινότητας Νικόλαος Καλοχριστιανάκης και ο παπα – Κωστής Τσικνάκης, υποχρεώθηκαν να ακολουθούν τους Γκεσταμπίτες προκειμένου να βρουν τους αντιστασιακούς. Οι άλλοι καταζητούμενοι Πετροκεφαλιανοί, ειδοποιήθηκαν και κατάφεραν, να φύγουν και να κρυφτούν.
Τώρα ψάχνουν το Νίκο Σαββάκη.
Πήγαν στο σπίτι, που τον φρόντιζε ορφανό, η θεία του Χαρίκλεια του παπα-Νικολή Τσικνάκη, την ρώτησαν και χωρίς να υποψιαστεί, τους είπε πως βρίσκεται στο Λιβάδι και ποτίζει. Το χωράφι ήταν κοντά στο δρόμο Πετροκεφάλι- Καλυβιανή μετά το αντλιοστάσιο.
Ο πρόεδρος και ο παπα – Κωστής δεν μπόρεσαν να αποτρέψουν τη θεία του και να πει ψέματα για να μην τον βρουν! Ο Κωστής ο Μυρτάκης που είχαν κρύψει μαζί τα όπλα ειδοποιήθηκε από την αδερφή του την Έλλη, (μητέρα του Μανόλη Κανακαράκη) όμως δεν πρόφθασε να πάει από άλλο μονοπάτι στο Λιβάδι. Ο πατέρας μου Μιχάλης Δαμιανάκης, που βρισκόταν 500 μέτρα ανατολικά στο Βερβελιό, ειδοποιήθηκε από τη γιαγιά μου. Έτρεξε μέσα από την πυκνή βλάστηση και τις σαΐτες με νερά, αλλά την ώρα που έφτανε κοντά, πλησίαζαν οι Γερμανοί και δεν μπόρεσε να τον ειδοποιήσει να φύγει. Τον έπιασαν και τον πήγαν για ανάκριση στη φυλακή που είχαν κάνει το σπίτι, σήμερα, της Γαρυφαλιάς Μαρκάκη – Κοτσιφάκη. Μετά από ανάκριση και τα βασανιστήρια που του έκαναν, αναγκάστηκε να τους μαρτυρήσει που έκρυβαν τα όπλα και τους οδήγησε στο εκκλησάκι της Αγίας Παρασκευής στο Φλαμπανοχώρι. Σήκωσε ένα κεραμίδι πήρε τα όπλα που ήταν κάτω από τα κεραμίδια, τα έβαλε σε ένα σακί και κρατώντας τα στον ώμο οδηγήθηκε στο προαύλιο του Αγίου Πνεύματος. Οι χωριανοί τρομοκρατημένοι και κρυμμένοι πίσω από πόρτες, παράθυρα και γωνίες σπιτιών, έβλεπαν με κομμένη την ανάσα την εξέλιξη των γεγονότων.
Οι Γκεσταμπίτες Τζουλιάδες δεν πείστηκαν και τον ξαναγύρισαν πίσω για την Αγία Παρασκευή. Στο δρόμο και στο σύνορο οικοπέδου μου με το οικόπεδο του Μανόλη Πουλακάκη ήταν ένα ελαιόδενδρο. Εκεί εκτέλεσαν τον Νίκο οι Γκεσταμπίτες στις 14 Ιούλη 1942.
Είχα αφήσει στο οικόπεδό μου ανοιχτό χώρο για να χτιστεί εκεί το ηρώο του Εθνομάρτυρα. Ο πρόεδρος του Συλλόγου τότε, θεώρησε το σημείο που βρισκόμαστε τώρα καλλίτερο και πιο εμφανίσιμο, σωστά και έκαναν εδώ το μνημείο!
Αιωνία τους η μνήμη. Αιωνία σου η μνήμη αθάνατε ήρωα Νίκο Σαββάκη!
Πετροκεφάλι 27-7-2024
Γεώργιος Δαμιανάκης
