Ένα διαφορετικό θέμα συζητήθηκε χθες βράδυ στο Δημοτικό Συμβούλιο Φαιστού.
Συγκεκριμένα ο Δημότης Γαλιάς κ. Φανούργιος Ζαχαριουδάκης, γνωστός με την ενασχόληση του με θέματα που άπτονται την λαογραφία της περιοχής μας, κατέθεσε και παρουσίασε πρόταση 90 Δημοτών για τη δημιουργία μονοπατιού, στο όνομα του Αποστόλου Παύλου, με στόχο τον Θρησκευτικό, τον Περιπατητικό, αλλά και τον ελαιοτουρισμό, μέσα από τα όμορφα, δύσβατα και αρχέγονα μονοπάτια του τόπου μας, όπως είπε χαρακτηριστικά.
Το πλήρες κείμενο της εισήγησης του κ. Ζαχαριουδάκη έχει ως ακολούθως:
Όλοι εμείς οι υπογράφοντες την αίτηση που σας έχομε προσκομίσει και που είμαστε κάτοικοι Γαλιάς, Μονοχώρου, Μοιρών και όχι μόνο, εφορμώμενοι από τις δυσκολίες των καιρών που ζούμε και ψάχνοντες εναλλακτικές λύσεις για τον επιούσιο, σκεφτήκαμε ότι αυτό που καρποφορεί ακόμα στην Ελλάδα, είναι ο τουρισμός.
Αλλά όπως καλά γνωρίζουμε, στα βόρια προάστια της πόλης των Μοιρών είναι χαμηλά τα επίπεδα της τουριστικής κίνησης, καθ’ όσον δεν έχουν θάλασσα και αρχαιότητες.
Ωστόσο εμείς οι υπογράφοντες, σκεφτήκαμε να προχωρήσουμε προς τον Θρησκευτικό, τον Περιπατητικό, αλλά και τον ελαιοτουρισμό, μέσα από τα όμορφα, δύσβατα και αρχέγονα μονοπάτια του τόπου μας, που τόση ιστορία, λαογραφία και μυθολογία, περικλείουν, που σίγουρα αυτά θα ικανοποιήσουν και τον πλέον δύσπιστο τουρίστα!!
Για του λόγου το αληθές θα σας αναφέρουμε, λίγα από τα προσόντα της περιοχής μας.
Ας ξεκινήσουμε λοιπόν από το 60 μ.Χ. και από το Μονόχωρο.
Δυτικά του Μονοχώρου και σε πολύ μικρή απόσταση, μέσα στη ρεματιά που υπάρχει, είναι η τοποθεσία ”Πλατάνι”.
Μέχρι εκεί, καθώς λέει η παράδοση, είχε φθάσει ο Απόστολος Παύλος, ο Απόστολος των Εθνών, όπως αλλιώς λεγόταν.
Είχε καθίσει στο μοναδικό πλατάνι, το αϊθαλές, που εδώ υπήρχε και εξακολουθεί να υπάρχει, για να δροσιστεί.
Την στιγμή εκείνη, λέει η παράδοση, μαζευτήκανε χιλιάδες κρητικά αηδόνια και άρχισαν να του τραγουδούν, γι΄αυτό και αυτός τους έδωσε την ευκή του να πληθύνονται, με αποτέλεσμα, να μην υπάρχουν σε όλη την άλλη Κρήτη τόσα αηδόνια, όσο στη συγκεκριμένη ρεματιά.
Αναχωρώντας, συνεχίζει η παράδοση, είχε δώσει την ευκή του και στο πλατάνι, να μην μαδήσουν τα φύλλα του ποτέ, όπως και έγινε.
Τη συγκεκριμένη τοποθεσία, ακόμα και σήμερα, οι ντόπιοι την ονομάζουν, ”στο Πλατάνι”.
Ο Απόστολος Παύλος είχε φθάσει εδώ, όταν το πλοίο που τον μετέφερε από τα Ιεροσόλυμα με προορισμό τη Ρώμη, για να δικαστεί ως Ρωμαίος Πολίτης, είχε προσαράξει στο ”Αφιλόξενο λιμάνι της Κρήτης”, τα σημερινά, Καλά Λιμάνια. Αυτό εξ’ άλλου μας το μαρτυρεί και η Αγία Γραφή, Πράξ. 27.8. που μας λέει: Το πλοίο προσορμίστηκε «εις τόπον τινά καλούμενον Καλούς λιμένας ω εγγύς πόλις ήν Λασαία».
Μέχρι να επισκευάσουν το πλοίο, ο Απόστολος Παύλος είχε εισέλθει στην ενδοχώρα της Κρήτης.
Βορειότερα και σε πολύ μικρή απόσταση βρίσκεται η Γριά Κουτσουνάρα, που απετέλεσε πηγή ζωής για Μονοχωριανούς και Γαλιανούς στο πέρασμα του χρόνου, έως τα μέσα, περίπου, του 20ου αιώνα.
Κοντά στην Γριά Κουτσουνάρα, βρίσκεται η Παπούρα, που κείτεται βόρια του Μονοχώρου. Εκεί βρίσκεται το σπήλαιο του Αγίου Γερασίμου του εκ Κεφαλληνίας. Στο σπήλαιο αυτό λέει η παράδοση ότι, ο Άγιος μόνασε από το 1548 – 1550, προερχόμενος από τα Ιεροσόλυμα, για να επιστρέψει μετά στη Ζάκυνθο, έπειτα από είκοσι ολόκληρα χρόνια απουσίας.
Λέγεται έφθασε εδώ μέσω των Καλών λιμένων, ακολουθώντας τα βήματα του Αποστόλου Παύλου.
Να σημειώσουμε ότι η σπηλιά, από τα πολύ παλιά χρόνια μέχρι και σήμερα, έπαιζε και παίζει ρόλο εκκλησίας, και αυτό το μαρτυρούν το πλήθος των παλιών εικόνων, που βρίσκονται μέσα σε αυτή.
Νοτιοδυτικά του Μονοχώρου βρίσκεται η Μπιστολόβρυση, που κτίστηκε με συνεισφορά όλων των Μονοχωριανών, από Σκαρπαθιώτες μαστόρους και εγκαινιάστηκε το έτος 1928, όταν η Γαλιά αποτελούσε ακόμα αγροτικό Δήμο.
Νότια του Μονοχώρου ευρίσκεται τεράστια Στέρνα, που τροφοδοτείται ακόμα και σήμερα από τα νερά της Γριάς Κουτσουνάρας.
Η Στέρνα είχε κτιστεί τον καιρό της τουρκοκρατίας και είχε χρηματοδοτηθεί από τον Αγά των Κισσών.
Την χρηματοδότησε ο Κισσανός Αγάς, μετά που διαπίστωσε ότι κάποιος Μονοχωριανός είχε φυτέψει όλα τα χωράφια νότια του Μονοχώρου με αργουλίδες. Αργότερα και για πολλά χρόνια η συγκεκριμένη στέρνα χρησιμοποιούνταν για την άρδευση των περβολιών, που ήκμαζαν εκεί, πριν την εποχή των θερμοκηπίων στην περιοχή “Ξεροκάμπια”.
Να πούμε για το Μονόχωρο, πως η εκκλησία του έχει τοιχογραφίες του 1345, της Κρητικής Σχολής, ενώ κτήτορας της ήταν ο Γεώργιος Μουσούρος, που εικονίζεται έφιππος με ακολουθία, μέσα σε τοπίο με ροδιές.
Στην εκκλησία αυτή, από τη δυτική της μεριά υπάρχει μισογκρεμισμένος Πρόναος, (Νάρθηκας), ενώ ανατολικά της εισόδου της εκκλησίας, από τη νότια πλευρά, υπάρχει το λεγόμενο ”Αρκοσόλιο”, το οποίο ήταν τάφος με καμαρωτή σκεπή.
Ωστόσο το Μονόχωρο αναφέρεται σε έγγραφο του 1394 σαν Monoghoro.
Βόρια του Μονοχώρου και συγκεκριμένα στην τοποθεσία Καλύβι, ευρίσκεται ένα Μνημειακό ελαιόδεντρο, που τίποτα δεν έχει να ζηλέψει από τα άλλα Μνημειακά ελαιόδεντρα της Κρήτης και είναι η ”Γριά Ελιά”.
Κατά μια προσέγγιση της ηλικίας της, υπολογίζοντας την με βάση την μέθοδο των ετήσιων δακτυλίων, λαμβάνοντας υπόψιν το υψόμετρο, την ξηρική περιοχή και τους αέριδες που είχε να αντιμετωπίσει, εφ’ όσον είναι αντίκρια του Ψηλορείτη, και εκτιμώμενη μέση ετήσια ακτινική αύξηση 0,3mm, η ηλικία της ανέρχεται στα 3.000 έτη. Δηλαδή η πρώτη παρουσία του συγκεκριμένου δέντρου τοποθετείται, στην Υστερομινωϊκή Περίοδο της Κρητικής Ιστορίας.
Όπως δε αναφέρει η παράδοση, όταν ο Διγενής πατούσε με το ένα του πόδι στο βουνό Μαύρη και το άλλο πόδι στα Αστερούσια, για να πιεί νερό από το Γεροπόταμο, τη στιγμή που επέστρεφε στη Σέλα, γέμιζε τις τσέπες του με ελιές και τις έτρωγε, όταν κάθιζε για φαγητό στα Ακόλητα!!
Συναντούμε επίσης στη διαδρομή, το γραφικό χωριό Απόλυχνος.
Το χωριό αναφέρεται σε έγγραφο του 1248 (κατάστιχο εκκλησιών και μοναστηριών του κοινού) με το όνομα Αpolichino και ήταν φέουδο της Αρχιεπισκοπής Κρήτης από την Βυζαντινή Εποχή. Αναφέρεται επίσης,σε έγγραφο του 1369, οπότε ο Cladus Sterioni έκαμε ένα μύλο στο χωριό, ενώ φαίνονται ακόμα τα ερείπια του.
Πολιούχος του χωριού Απόλυχνος είναι ο Άγιος Παντελεήμονας, έχει τοιχογραφίες του 14ου αιώνα. Στον Άγιο Παντελεήμονα, όπως όλοι γνωρίζουν, κάθε χρόνο στις 27 Ιουλίου γίνεται μεγάλο γλέντι και συρρέει πολύς κόσμος από όλη την Κρήτη.
Αυτά, αλλά και άλλα πολλά θα μπορούσαμε να αναφέρουμε και ευελπιστούμε να έχουμε την ευκαιρία κάποια άλλη φορά, να τα παραθέσουμε, για να υιοθετήσετε τη σκέψη μας, αποδεχόμενοι ότι όλοι εμείς οι υπογράφοντες, αποφασίσαμε, χωρίς υστεροβουλία, να σας παραθέσουμε τις ιδέες μας και εσείς σαν εκπρόσωποι του Δήμου Φαιστού, να λάβετε ουσιαστική απόφαση, ώστε να χαρακτηριστεί τουριστικό το μονοπάτι, που συνδέει όλες αυτές, αλλά και άλλες πολλές τοποθεσίες του τόπου μας, με απώτερο σκοπό όπως προείπαμε, την ανάπτυξη του Θρησκευτικού, Περιπατητικού και Ελαιοτουρισμού, για το καλό και του Δήμου, αλλά και όλων των Δημοτών.
Για να καρποφορήσει όμως η συγκεκριμένη προσπάθεια, θα πρέπει να προβείτε στη λήψη απόφασης, για να γίνουν όλα τουλάχιστον τα παρακάτω έργα, αφού προηγηθούν οι ανάλογες μελέτες:
α) Καθαρισμός και επιδιόρθωση της Στέρνας του Μονοχώρου και περίφραξη αυτής με υλικό, που να δένει με την εντυπωσιακή εμφάνιση της.
β) Άνετη πρόσβαση στην Μπιστολόβρυση και καθαρισμός του πέριξ χώρου, για να γίνει επισκέψιμη, καθ’ όσον η βλάστηση οργιάζει.
γ) Δημιουργία πρόσβασης από Μονόχωρο προς Λούτρα – Πλατάνι και Γριά Κουτσουνάρα, με καθαρισμό του παμπάλαιου μονοπατιού.
δ) Αποκατάσταση της ζημιάς, που τελευταία έχει προκληθεί στη Γριά Κουτσουνάρα, από αγνώστους.
ε) Αποπεράτωση της ενέργειας που ήδη έχει ξεκινήσει, για την αναγνώριση του Μνημειακού Ελαιόδεντρου, η ”Γρια Ελιά”.
στ) Παρεμβάσεις στο σπήλαιο του Αγίου Γερασίμου, ώστε το σπήλαιο να γίνει, ασφαλές και επισκέψιμο, αλλά και λήψη μέτρων για να διατηρείται ο περιβαλλοντικός χώρος γύρω από το σπήλαιο και σε μεγάλη ακτίνα, καθαρός.
ζ) Άνετη πρόσβαση στο Γεροντόσπηλιο, αλλά και περίφραξη του πέριξ χώρου.
η) Εξέταση της δυνατότητας να γίνουν παρεμβάσεις στου Κουκή το Μύλο.
θ) Να προστατευτεί αποτελεσματικά με διάφορες παρεμβάσεις αλλά και να δενδροφυτευτεί η όλη περιοχή του Βρέλη, αφού στο βωμό του χρήματος και των συμφερόντων, υποβαθμίστηκε μια καταπληκτική σε ομορφιά παρθένα περιοχή, που να είστε σίγουροι πως δεν θα ξαναβάλει ποτέ τα ”γυαλιά της”!!
ι) Να ληφθούν μέτρα προστασίας για τις ρεματιές της περιοχής και να απειληθούν ποινές, για όσους, χωρίς ντροπή, τις ρυπαίνουν και τις καταστρέφουν.
Σ’ αυτό το σημείο θα θέλαμε να σας περιγράψουμε από την αρχή μέχρι το τέλος, την όλη διαδρομή του εν λόγω μονοπατιού, αφού προτείνουμε και την ονομασία του: ”Μονοπάτι τ’ Αποστόλου των Εθνών”
Ξεκινώντας λοιπόν από την Αγορά των Μοιρών, φτάνουμε στον Ασφεντιλιά των Μοιρών και προχωρούμε προς Λάβδα, περνούμε τον Τίμιο Σταυρό, φτάνουμε στου Κουκή το Μύλο, προχωρούμε και φτάνουμε στην Στέρνα του Μονοχώρου, συνεχίζουμε και φτάνουμε στην Μπιστολόβρυση, προχωρούμε και φτάνουμε στο Μονόχωρο. Στη συνέχεια ξεκινάμε για τη Λούτρα και Γριά Κουτσουνάρα, μέσω μιας παμπάλαιας και εντυπωσιακής διαδρομής, με παρθένα τη φύση να εκτυλίσσεται μπροστά μας, που τα πουλιά, καβροί, χελώνες, πεταλούδες, καθώς και ο κάθε λοής μικρόκοσμος, αλλά και τα αρτεσιανά νερά της Γριάς Κουτσουνάρας, θα αποζημιώνουν τον κάθε κουρασμένο από τη διαδρομή, περιπατητή. Μετά προχωρούμε και φτάνουμε στο Σπήλαιο του Αγίου Γερασίμου. Στη συνέχεια περνούμε από τα τρία κεφάλια, που η φύση τα σμίλεψε με περίσσια τέχνη και μεράκι, δίνοντας τους απλόχερα τις ομορφιές του κόσμου, αλλά επιπλέον τους έδωσε και ένα ”μάτι” που σπάνια συναντιέται αλλού. Με αυτό το ”μάτι” ο περιπατητής θα αντικρίσει, όλο το κόλπο της Μεσαράς, όλη τη πεδιάδα της Μεσαράς, όλη την οροσειρά του Ψηλορείτη, μα και των Αστερουσίων ορέων, καθώς επίσης το Νοτιότερο Άκρο της Ευρώπης, που είναι η Νήσος Γαύδος!! Λίγο αργότερα θα φθάσουμε στο Γεροντόσπηλιο και μετά προχωρούμε και φτάνουμε στον Άγιο Παντελεήμονα, που νομίζω πως είναι ένα από τα αξιολογότερα θέρετρα του τόπου μας. Στη συνέχεια κατηφορίζουμε προς τον Βρέλη, (Αγιο Αντώνιο), και φτάνουμε στον Κούλε και μετά καταλήγουμε και πάλι, εκεί που ξεκινήσαμε, δηλαδή στην Αγορά των Μοιρών!!
Τελειώνοντας, θα ήθελα να γράψω σαν υστερόγραφο το εξής:
Το προαναφερόμενο Μονοπάτι, σαν χαρακτηρισμένο Μονοπάτι, θα πρέπει να τελειώνει στον Απόλυχνο, και συγκεκριμένα στην εκκλησία του Αγίου Παντελεήμονα, ή να συνεχίζει προς το Τουρκί και Ζαρό, καθ’ όσον από τον Άγιο Παντελεήμονα και κάτω, μέχρι και την Αγορά των Μοιρών, δεν υπάρχει παλιό Μονοπάτι.
Ενώ σε αυτό το σημείο θα ήθελα να κάμω μια διευκρίνιση και να ενημερώσω τον πλέον δύσπιστο και αλλιώτικα σκεπτόμενο δημότη ότι, κανείς απ’ όλους εμάς και τους ενενήντα, που υπογράφουμε αυτήν την αίτηση, που ήδη έχει κατατεθεί στο Δήμο Φαιστού, με αριθμό πρωτοκόλλου 13474 και ημερομηνία 5-11-2018, για λήψη απόφασης από το Δημοτικό συμβούλιο, για να χαρακτηριστεί τουριστικό το προαναφερόμενο Μονοπάτι, δεν έχει κανένα ατομικό συμφέρον, πέρα που μας ενδιαφέρει η ανάδειξη του τόπου μας, η διάσωσης της πολιτιστικής κληρονομιάς, το μέλλον των παιδιών μας, ακόμα και η προκοπή και η ευημερία και ας περάσει μέσω μιας άλλης οδού, που θα είναι σπαρμένη με κάθε λοής ζιζάνια και αγκάθια.
Πάντως είμαι σίγουρος ότι το σκοπό που βάλαμε μπροστά θα τον πετύχουμε, όσες κι αν τύχουν μπροστά μας δυσκολίες και κακοτοπιές, διότι πιστεύομε πως, ”τα αγαθά κόποις κτώνται”, ενώ είμαστε υπέρμαχοι της λαϊκής παροιμίας: ”εύκολο λάφυρο δεν το ζυγώνω, το δυσκολόβρωτο, μ’ ευφραίνει μόνο”!!
Σας ευχαριστώ και παραδίδω αντίγραφο της παρούσας μου στο Προεδρείο, προκειμένου να καταχωρηθεί στα Πρακτικά συνεδρίασης του Δημοτικού Συμβουλίου.
